De heuvels op in Brussel

Een atypisch bezoek aan Brussel begint niet in Brussel-Centraal. Laat de Grote Markt en de toeristenvallen voor wat ze zijn en spoor naar Brussel-Zuid. Hier staan glimmende kantoorgebouwen zoals de Zuidertoren - eigenlijk 's lands hoogste toren, maar dat is niet zo duidelijk door de ongelukkig lage ligging - die fel contrasteren met de verpauperde herenhuizen. Het fenomeen is zo kenmerkend voor de hoofdstad dat het in de architectuur wereldwijd nogal pejoratief bekendstaat als verbrusseling. Oftewel het (opzettelijk) laten verkommeren van prachtige gebouwen om ze daarna plat te gooien en door moderne bouwsels te vervangen. Gelukkig ontsprongen genoeg delen van Sint-Gillis en Elsene de dans der vernietiging.

Op wandelafstand van het Zuidstation strekt Sint-Gillis zich ten oosten van de sporen uit. Met de nadruk op wandelafstand, want de gele Villo!-fietsen die je in de stad ziet zijn goedkoop, maar o zo zwaar! Dat maakt ze cityproof, maar allesbehalve een geschenk in het glooiende Sint-Gillis.

Aan de kleine ring doemt de 14de- eeuwse Hallepoort op. Vanuit de toren van deze laatste stadspoort heb je een fijn uitzicht over Sint-Gillis en aan de rand van het park zet café Potemkine (Hallepoortlaan 2-4) zijn terras uit als het zonnig wordt. Deze bar, waarvan de gratis arthousefilmvoorstellingen door geluidsoverlast werden gestaakt, is een van de vele geesteskinderen van cafégoeroe Frédéric Nicolay. Barbeton, La Belle Equipe en Flamingo in het centrum zijn maar enkele voorbeelden van zijn nieuwe places to be. Hier aan de Hallepoort wordt dat lijstje binnenkort aangedikt met een grote online-gameroom (Botkamp) en Greenwood, een nieuwe multizaak: 's ochtends ambachtelijk brood, 's namiddags wijnbar, 's avonds gewoon cafe.

Hol van het verzet

Iets hogerop, tussen kleine straatjes met een allegaartje aan Poolse delicatessenwinkels, Pakistaanse telecomzaakjes en algemene voedingszaken, ligt het Sint-Gillisvoorplein. Het gezellige plein met bomen en leuke terrassen - en spijtig genoeg ook heel wat auto's - is het epicentrum van de buurt.

Uitblazen na het dagelijkse voeding- en klerenmarktje? Brasserie Verschueren (Sint-Gillis Voorplein 11-13) tegenover de Sint-Gilliskerk is de uitgelezen plek voor je profane zonden. In dit bruine art-decocafé waan je je meer in Parijs dan in Brussel en drink je tussen de bourgeois-bohèmes (de 'bobo's') en de onomwonden buurticonen pinten met geschiedenis. Zo'n 130 jaar geleden was de brasserie het verkooppunt voor geuzen- en kriekbier van de brouwersfamilie Verschueren. Tijdens WO II was het een clandestien hol van het verzet en lange tijd was de Verschueren hét supporterscafé van Royale Union Saint-Gilloise. Geen café zonder voetbal. Ondertussen is de zaak overgenomen en zijn de klassementsplaatjes aan de muur vooral een zweem nostalgie naar de goeie ouwe tijd. Tip: de spaghetti bolognese is tot ver buiten Sint-Gillis bekend.

Ook architectuurliefhebbers halen hun hart op in Sint-Gillis. De meeste art-nouveauhuizen in Brussel vind je hier in Sint-Gillis en ook in Elsene. De Vanderschrick- straat, dicht bij het Voorplein, toont tussen de nummers 1 en 25 al een mooi voorproefje van wat de gemeente te bieden heeft, met veertien art-nouveauhuizen van Ernest Blérot. In de Defacqzstraat trekt nummer 71 direct je aandacht. Het is de woning van architect Paul Hankar met golvend ijzerwerk en typische sgraffiti.

Het summum van de Belgische art nouveau vind je in de Amerika- straat 25, waar grootmeester Victor Horta zijn persoonlijke woon- en werkruimte ontwierp. Nu huist hier het Hortamuseum. Van buiten 'nogal bescheiden', zeker gezien de bouwstijl, maar binnenin slaan de pracht en praal je om de oren. De meeste art-nouveaugebouwen in Brussel zijn in privébezit, dus is Horta's huis zeker een bezoekje waard.

Urban sfeertje

Wat verder ligt Elsene. Dat je aan het begin van de Louizalaan en het Stefaniaplein vooral dure winkels, madammen in bontjas en Porsches ziet, is alom bekend. Maar ook hier zijn er leuke plekken die bescheidener volk weten te bekoren. In de Young Gallery (Louizalaan 75B) zijn moderne fotografietentoonstellingen te bezichtigen en ook de enige Urban Outfitters van Brussel is hier in de buurt.

Wat zelfs voor veel Nederlands- talige Brusselaars publiek geheim blijft, is de Franstalige buurt rond de Baljuwstraat en het Kasteleins- plein. Twee locaties die Brusselaars ongeacht hun moedertaal Bailli en Châtelain noemen. Laat de Louizalaan en de opgeblazen chic voor wat ze zijn en sla rechtsaf de Baljuwstraat in. Hier broeit het van de kleine creatieve winkeltjes, leuke cafés, restaurants en Franse beau monde. Op het groene Kasteleins-plein is elke woensdagavond een dorps marktje dat tot acht uur 's avonds duurt, waardoor apéro er een vast begrip is.

Le Stoefer (Waterleidingsstraat 103) is een nieuwe zaak op de hoek, die met zijn urban sfeertje - bakstenen muren, zacht licht en leuke lampjes - zo uit een New Yorks magazine weggeplukt lijkt. Niet alleen het interieur, maar ook het eten valt hier goed te pruimen. Zoals de pitta's voor 9 of 13 euro met grappige Brusselse namen. Neem een 'Oufti' met gegrild vlees en ananas, een 'Stoemelincks' met vleesbrood of een 'Dikkenek' met gehakte filet pur - Brusselser kan vlees niet zijn. Spijtig genoeg is er geen terras, maar als het weer er zich toe leent, zijn er rond het Kasteleinsplein genoeg andere zonnige plekjes.

Kunstminnende boekenwormen kunnen zich uren vergapen aan de boeken in de tweedehandszaak Nijinski (Edelknaapstraat 15) en bij La Peinture Fraîche (Notarisstraat 10), terwijl gadget- en cadeaujagers hun heil zullen vinden bij Kakkoiiiro (Afrikastraat 108), My Table en Rose (respectievelijk Waterleidingstraat 73 en 56).

Naar de vijvers

En dan: eindelijk bergaf wandelen! Aan de andere kant van de Louizalaan ligt het tweede en grotere deel van Elsene. Wie meer groen wil, kan langs de Vijvers van Elsene afdalen naar het Flageyplein, terwijl liefhebbers van de Japanse keuken liever door de Vleurgatsesteenweg gaan.

Via een kleine ingang op nummer 173 kom je in de Tagawa Superstore. De Japanse kruidenier is kleiner dan de naam doet vermoeden, maar het feit dat Japanners van heinde en ver naar hier komen voor inkopen, is meer dan een goed voorteken. Het personeel is zo vriendelijk geweest om typische recepten voor je te vertalen, waardoor je ook thuis aan de slag kunt. Wie honger krijgt, passeert bij Kokuban (Villain XIIII-straat 55), waar je in een sober Japans interieur ramen (noedels) slurpt.

Het opvallendste gebouw op het Flageyplein - je kunt er onmogelijk naast kijken - is het Flageygebouw. Deze gele mastodont uit 1938, ook wel 'De Boot' genoemd door z'n opvallende vorm, huisde eerst het vroegere Nationale Instituut voor Radio (uiteindelijk ook voor Televisie) en later ook de BRT, die uiteindelijk naar de Reyerslaan verhuisde.

Nu zijn de Nederlandstalige Brusselse media, waaronder FM Brussel, er thuis. Nu het Koninklijk Conservatorium al meer dan een jaar zowat op instorten staat, vindt de Koningin Elisabethwedstrijd hier plaats. Verder zijn er ook verscheidene jazz- en filmevenementen in de indrukwekkende art-decozalen. Ga voor een koffie of een snelle lunch naar café Belga op de gelijkvloerse verdieping. Dat is zowat even imposant ingericht als de rest van het gebouw. Rustige zielen slaan vrijdagavond liever over, dan transformeert het café in een gonzend m'as-tu-vufeest.

Wie de honger na zo'n dag eenvoudig wil stillen, komt bij Frit'Flagey aan zijn trekken. Een van de zeldzame frietkoten in Brussel, en op een eervolle negende plaats in de World Street Food Top 10 van virtualtourist.com. Ook hier geldt zoals in heel België de gouden regel: hoe simpeler je frituur, hoe groter de kans op een lekker vettig pakje friet. Beschouw de lange rij maar als bewijs.

De Baljuwstraat in Elsene.Geschenkenwinkel Rose.

Het Hortamuseum, het woonhuis van de art-nouveaugrootmeester.

Boekenwinkel Peinture Fraîche.

Le Stoefer, een nieuwe zaak in de Waterleidingsstraat. Kakkoiiiro: voor gadgetjagers.

Het Flageyplein, waar je ook lekkere frietjes vindt (onder).

De Japanse kruidenier Tagawa, vlakbij de vijvers van Elsene.

Drie maal brunchen

1Ici (Darwinstraat 35, Elsene) Place to be seen voor bobo's en lekkerbekken. Voor 15 euro krijg je een uitgebreide gezonde brunch met vers brood à volonté. Voor 8 euro extra wordt die aangevuld met verse originele gerechtjes. Wel voor écht grote magen. Het servies, de thee en honing worden aan de kassa verkocht. In het weekend heel druk, dus reserveren of vroeg zijn is de boodschap.

2Parlor Coffee (Charleroisesteenweg 203, Sint-Gillis) Een uitgekiend Scandinavisch interieur, verse bagels, huisgemaakte confituur en charcuterie van kwaliteit. De koffie, van branderij OR, wordt hier door Bram en Yumi met veel zorg gemaakt. Slow, espresso, latte, cappuccino of liever een goeie thee? Hier is voor ieder wat wils. De bediening gebeurt trouwens in het Nederlands.

3Café de la Presse (Louizalaan 473, Elsene) Ideale uitvalsbasis voor een wandeling naar het Ter Kamerenbos. Grote ruimte, gezellige zeteltjes en brunch in buffetformaat. Zoals de naam doet vermoeden zijn er veel kranten beschikbaar én er is gratis wifi.

Drie maal bruin café

1Brasserie de l'Union (Sint-Gillisvoorplein 55, Sint-Gillis) Het interieur is er een van dertien in een dozijn. Bruin, antiek en een charmant slordige inrichting als handelsmerk. Een café zoals het moet: zonder pretentie, met bier zoals het hoort en af en toe een leuk optreden.

2Supra Bailly (Baljuwstraat 77, Elsene) Een van de vier cafés op de hoek van de Baljuwstraat en de Simonisstraat. Wel het gezelligste. Jong en oud hangt hier samen aan de toog, terwijl de televisie op de achtergrond gonst. Oprecht en ver weg van alle chic van de buurt.

3Le Pantin (Elsensesteenweg 355, Elsene) Vlakbij het Flageyplein en een van de oudste cafés uit de buurt. Hier bediscussiëren de uniefstudenten de wereldproblematiek met een Chimay of een Chouffe. Tot in het holst van de nacht. Geen renovaties en lekker donker. Hier mag het allemaal wat platter zijn. En ook: goedkope hartige pannenkoeken.

Drie maal markt

1 Kasteleinsplein, Elsene (woensdagnamiddag tot 20u) Net iets hipper publiek. Aan 'de Châtelain'. Brochetten voor 2 euro, kip aan't spit, dimsums, olijven, minipizza's en veel meer. Alles is vers en om mee te nemen of om ter plaatse op te eten met een wijntje van bij de wijnstand.

2 Van Meenenplein, Sint Gillis (maandagavond tot 20u) Klein marktje voor het imposante gemeentehuis van Sint-Gillis. Kleren, eten (al dan niet bio) en drinken tot ongeveer acht uur 's avonds. Ideaal voor wie de markt op het Kasteleinsplein miste.

3 Zuidmarkt, Zuidstation (zondagvoormiddag tot 14u) Enorme 'alles'-markt, vlak aan het Zuidstation. Tussen de schreeuwerige groenten- en fruitstanden waan je je meer in een Arabische souk dan in Brussel. Probeer zeker de Marokkaanse pannenkoeken met geitenkaas en honing aan de achterkant van het grote olijvenkraam. Tip: hoe later je komt, hoe groter de koopjes die je op de kop tikt.

Wandelen. Brussel is een wandelstad bij uitstek. De wijken zijn compact, bijna alles is te voet bereikbaar en het glooiende landschap wordt zo iets draaglijker.

Parken bezoeken. Zoek naar de grote groene plekken op de kaart zoals het Park van Vorst, het Dudenpark, de tuinen van de Abdij van Terkameren en Ter Kamerenbos, en plof in alle rust neer.

Zwemmen. Hoe vaak heb je de kans om in het oudste - en misschien wel mooiste - zwembad van Brussel te duiken? Regen-, stuif- of Schots stortbad, het art-decozwembad Victor Boins heeft het allemaal. Wipstraat 38, Sint-Gillis.

Met de auto gaan. Brussel is makkelijk per trein bereikbaar. En de stress die het chaotische verkeer en het tekort aan verkeersplaatsen met zich meebrengen, laat je graag achterwege.

In toeristenvallen trappen. Wij Belgen weten dat je chocolade best bij een échte chocolatier koopt en niet in een winkeltje waar ze toevallig ook 'handgemaakte kant uit Brugge' verkopen.

Verkeersregels volgen. In Rome gedraag je je als Romein, in Brussel best als 'Brusseleir'. Die hebben de neiging te pas en te onpas de straat over te steken. Levensgevaarlijk, maar soms broodnodig om aan de andere kant te geraken.

INFO www.visitbrussels.be, www.brusselnieuws.be, www.en.yelp.be www.use-it.be, www.flagey.be, www.stgilles.irisnet.be, www.elsene.irisnet.be, www.hortamuseum.be