Generaal Al-Sisi beschikt over Belgisch wapentuig
Generaal Abdel-Fattah Al-Sisi heeft het protest van de Moslim-broeders bloedig de kop ingedrukt. Dat hij ook over Belgische wapens beschikt, staat buiten kijf: Egypte is een oude klant van onze defensie-industrie.
Hoewel de revolutie geen reden gebleken is voor een Europees wapenembargo tegen Egypte, volgt de Vlaamse regering sinds 2011 een 'on hold'-beleid. Vlaanderen (in België is wapenexport een regionale materie) heeft de lopende aanvragen voor exportvergunningen dus bevroren en weigert tot nader order nieuwe aanvragen. Toch moeten we er niet van uitgaan dat er in 2012 en 2013 nul Vlaams wapenmaterieel in het land van de farao's is terechtgekomen.
"Vlaanderen voert niet zozeer wapens uit als wel militaire onderdelen", zegt onderzoeker Niels Duquet van het Vlaams Vredesinstituut. "Die worden elders in Europa of in de VS geassembleerd, waardoor onze componenten wel degelijk in Egypte kunnen belanden."
Mensenrechten
Andere staten zijn een stuk lakser, en ook Wallonië, dat traditioneel wél gebruiksklaar wapentuig naar Egypte exporteert, lijkt daar in 2011 mee te zijn doorgegaan. Volgens een rapport uit 2011 is in dat scharnierjaar nog een vergunning toegekend voor de export van munitie, zij het zonder duidelijkheid over de exacte datum, en dus over de vraag of de vergunning van vóór of na de val van Hosni Moebarak dateert, op 11 februari van dat jaar. Voor 2012, legt onderzoekster Jihan Seniora uit, zijn nog geen gegevens beschikbaar. "Alleszins werd Egypte in het verleden nooit als een gevoelige bestemming beschouwd."
Nochtans: een held in de eerbiediging van de mensenrechten heeft het Egyptische leger zich nooit getoond. Het is de vrede met Israël, en de daarmee verbonden alliantie met de VS, die Egypte tot een partner maakten. Onvermijdelijk haalde ook onze wapenindustrie daar profijt uit.
Duquet: "Europa houdt er een zogenaamde 'Common Position' op na (over mensenrechten, regionale stabiliteit of het risico dat wapens naar andere partijen doorgesmokkeld worden, LD). Dat houdt niet in dat EU-lidstaten de export naar probleemlanden weigeren, wel dat ze met die factoren rekening houden."
Niet enkel naar Egypte hebben België en de Europese landen de voorbije decennia geëxporteerd. Ze leverden, en leveren, ook volop aan Saoedi-Arabië en Qatar. Riyad en Doha kwamen onlangs al in het vizier, toen Belgische wapens ook in Libië en Syrië opgedoken waren. Dat gebeurde zeer waarschijnlijk nadat de 'niet-wederexportclausule' met voeten getreden was.
"Saoedi-Arabië heeft op dat vlak een twijfelachtige reputatie", zegt Duquet. "De vraag luidt of een EU-wapenembargo tegen Egypte niet dreigt te worden omzeild via Saoedi-Arabië." Anders gezegd: of de EU, wier ministers van Buitenlandse Zaken vandaag vergaderen, de Saoedische flank niet moet afdekken.