Waarom een dierenpartij niet kan doorbreken in België

Je zou het hem, als buitenstaander, misschien niet nageven, maar aan Ben Weyts (N-VA) moet je de finesses van het politieke spel niet meer leren. 

Toen in 2014 de onderhandelingen over de huidige Vlaamse regering op hun eind liepen en de meerderheidspartijen bikkelden om de verdeling van de zwaarste bevoegdheden, stak hij zijn vinger op. ‘Of hij misschien dierenwelzijn mocht claimen?’ De andere keken hem even meewarig aan, stemden toen en gingen verder met armworstelen over onderwijs, welzijn en klimaat. ‘Die vreemde Ben...’

Weyts wist echter waar hij mee bezig was.  In zijn hoofd zat het feit dat ruim de helft van de Vlaamse gezinnen huisdieren heeft. Honden en poezen, maar ook vissen, paarden, konijnen, hamsters en vogelspinnen. Dat peilingen leren dat Vlaamse kiezers geregeld meer belang hechten aan dierenwelzijn dan aan cultuur, landbouw, toerisme. Dat nieuws over verwaarloosde dieren voor verontwaardiging zorgt in zowat alle bevolkingslagen.

De afgelopen jaren was dierenminister Weyts niet uit de aandacht te slaan. Of het nu over de sluiting van dolfinaria ging, onverdoofd slachten, wanpraktijken in slachthuizen of een persoonlijke bedankbrief van dierenrechtenactiviste Pamela Anderson.

Totaalverbod

Maar Weyts krijgt concurrentie. De nieuwe unitaire dierenrechtenpartij DierAnimal heeft tweehonderd mensen – “allemaal minstens vegetariërs of veganisten” – overtuigd om voor haar op te komen bij de verkiezingen in mei. In totaal dient DierAnimal zeventien kieslijsten in. In Vlaanderen treedt de partij aan voor de federale en Vlaamse verkiezingen in de provincies Antwerpen, Oost- en West-Vlaanderen. In Vlaams-Brabant wordt alleen een Vlaamse lijst ingediend.

DierAnimal focust – uiteraard – op dierenrechten. De partij hoopt naar eigen zeggen iedereen te verenigen die “elke vorm van onderdrukking en uitbuiting van dieren, mensen en natuurlijke rijkdommen wil wegwerken”. De partij wil onder meer de oprichting van een dierenpolitie, een totaalverbod op dierenproeven en een jachtverbod.

Het programma gaat ruimer dan enkel “dierenbevrijding”. “We zetten ons in om aan een wereld te bouwen die waardiger en rechtvaardiger is voor dier, mens en planeet”, zo luidt het op de partijwebsite. Daarbij horen een overgang van een wegwerpeconomie naar een maak- en hersteleconomie, een vermindering van de arbeidsduur, meer aandacht voor natuur- en milieueducatie en fysieke activiteiten op school, de sluiting van de kerncentrales en aandacht voor de zachte weggebruikers.

Kiesdrempel

In Nederland bestaat al een Partij voor de Dieren. Ze is er al een poos relatief succesvol. Bij de recente verkiezingen haalde de partij drie zetels in de Eerste Kamer. Partij voor de Dieren wil straks Europees blokvormen, met zusterpartijen in Zweden, Duitsland, Spanje en Portugal.

“Maar in België zie ik DierAnimal niet meteen doorbreken”, reageert politicoloog Carl Devos (UGent). “Niet omdat de kiezer niet wakker ligt van dierenwelzijn. Je merkt dat dit thema aan belang wint. Wel omdat in ons land een kiesdrempel bestaat, waardoor het voor zo’n nieuwe partij bijzonder moeilijk is om aandacht te krijgen, in het parlement te komen en door te groeien. Bovendien stel ik me de vraag of kiezers die dierenwelzijn belangrijk vinden dat zo belangrijk vinden om hun stem aan een one-issuepartij te geven. Uiteindelijk draait het bij een dierenpartij om dierenwelzijn. De rest is veel minder van tel.”

Volgens Devos kan DierAnimal in het beste geval “drie à vier procent” halen, vooral bij de groenen. “Als de partij zo’n score kan neerzetten, zal dat vooral een signaal zijn voor andere partijen: dierenwelzijn verdient meer aandacht bij de regeringsonderhandelingen.”

Of Weyts straks de electorale vruchten plukt van zijn diervriendelijk beleid, betwijfelt Devos. “Ik zie de stemmen niet plots massaal binnenrollen.”