Neutrino's verslaan opnieuw het licht
Italiaanse fysici blijven erbij: er bestaan deeltjes die sneller zijn dan licht. Nieuwe metingen met neutrino's die van deeltjeslab CERN naar Gran Sasso
in Italië werden geschoten, zouden dat uitwijzen.
In september baarde hun eerste melding van de vermeende fundamentele snelheidsovertredingen zoveel opzien dat de onderzoekers extra metingen deden voor ze durfden te publiceren. Critici meenden dat het om een fout in de metingen of de theoretische analyse moést gaan. De lichtsnelheid is een fundament van de natuurkunde. Volgens Einsteins relativiteitstheorie kan niets sneller bewegen dan licht, anders raken oorzaak en gevolg verwisseld.
Ook zijn er waarnemingen van neutrino's die in 1987 bij een verre sterexplosie vrijkwamen en die exact tegelijk met het licht van die supernova op aarde arriveerden. Bij een afwijking van de lichtsnelheid hadden ze maanden eerder moeten aankomen, aldus sceptische fysici.
Eind september leidde het raadselachtige Italiaanse resultaat tot een ware mediastorm. Terwijl de meeste fysici volhielden dat er vrijwel zeker een meetfout of vergissing in het spel moest zijn, speculeerden publiek en media over tijdreizen, geestverschijningen, ufo's en andere sciencefiction.
De laatste weken werden in de nieuwe meetcampagne van het Opera-experiment nog preciezere afstandsmetingen gedaan, nog scherper gepulste deeltjesbundels van CERN naar Gran Sasso geschoten, nog betere klokken gebruikt. Alle systematische fouten werden uitgebannen. Maar de neutrino's bleven na hun tocht dwars door de aardkorst over de 730 kilometer, 60,7 miljardste seconde vroeger arriveren dan een lichtsignaal zou doen.
Wat dat fysisch betekent, blijft nog een raadsel. Sinds de eerste aankondiging van de vreemde neutrinosnelheid verschenen er tientallen theoretische verklaringen, vaak zeer exotisch. In sommige zijn neutrino's spookdeeltjes die bij kernreacties ontstaan en dan vrijwel ongehinderd door andere materie kunnen vliegen, mogelijk verbonden met hogere dimensies van ruimte en tijd.
De Italianen onthouden zich van zulke speculaties. Wel roepen ze collega's die in de VS en Japan op om de snelheidsmetingen onafhankelijk over te doen.