'Iedereen wordt beter van Airbnb'

"Uiteindelijk wordt iedereen beter van ons, dat weet ik zeker, alleen hebben we even de tijd nodig om dat aan de rest te bewijzen."

Nathan Blecharczyk (32) zit in zijn hippe kantoor in San Francisco, waar duizend werknemers dagelijks de longen uit hun lijf rennen voor hem. Hij is de baas bij Airbnb, een wereldbedrijf dat 26 miljard dollar (23 miljard euro) waard is. Vanachter de balustrade heeft hij een prachtig uitzicht op de grote open binnenplaats, waar een weelderige klimplant een van de betonnen muren bedekt. Her en der staan groepen werknemers van gedachten te wisselen voor wanden vol complexe vertakkingen van geel en roze gekleurde post-it-stickers.

Als vanuit het niets hebben Blecharczyk en zijn twee kompanen Joe Gebbia (34) en Brian Chesky (34) vanuit Silicon Valley de afgelopen jaren de internationale hotelmarkt op haar kop gezet. Het drietal begon in 2008, met Airbed&Breakfast, zoals de vakantieverhuursite in de begintijd heette. Heel provisorisch: met hun eigen appartement in San Francisco, waar ze aan gasten een extra kamer, met luchtbedden erin, verhuurden. Om iets bij te verdienen, hun eigen huur op te kunnen hoesten.

Vanaf 2011 verspreidde Airbnb zich als een olievlek over de wereld en is samen met taxi-app Uber - ook San Francisco - uitgegroeid tot een exponent van de deeleconomie.

Ze hebben de markt verslagen. Met meer dan 1,5 miljoen appartementen in 190 landen en 40 miljoen boekingen in 2014 zijn de internetmannen al groter dan internationale hotelketens als Hilton of Marriot. De ondernemers - die zelf geen vastgoed bezitten, maar verhuur door particulieren faciliteren - veroorzaakten aanvankelijk alleen gemor bij de hotelbranche. Inmiddels heeft Blecharczyk een groter probleem.

Want met het succes, groeit ook de maatschappelijke weerstand tegen Airbnb. In vrijwel alle grote steden, van San Francisco en Barcelona tot Amsterdam en Parijs, zijn er klachten van inwoners in dominante Airbnb-buurten tegen wat zij zien als de schaduwkant van de deeleconomie. De site is bedoeld voor particulieren, die daar af en toe appartementen of een extra kamer kunnen verhuren. Maar ook steeds meer pandjeseigenaren en professionele vastgoedbedrijven hebben de website ontdekt. Ze halen appartementen van de huurmarkt, om ze vervolgens via Airbnb met hogere winsten voor toeristen open te stellen. De huurprijzen in de steden stijgen daardoor, is de klacht. En het leidt tot overlast van luidruchtige toeristen.

Terwijl politici en bestuurders Airbnb eerst binnenhaalden als een prachtig voorbeeld van innovatie, gaan er nu steeds vaker stemmen op om Airbnb verder in te perken met regulering. In sommige steden, zoals Barcelona, wordt zelfs gedreigd met een verbod.

Blecharczyk oogt op het eerste gezicht ontspannen, maar zit geregeld rechtop, gespitst, in zijn leren stoel.

In 2008 was nog helemaal niet zeker dat het zo'n succes zou worden. Overal waar jullie aanklopten met jullie idee, verklaarden ze jullie een beetje voor gek.

Blecharczyk: "Als startend bedrijf heb je schreeuwend behoefte aan geld. Alleen waren onze potentiële investeerders allemaal gewend om in vijfsterrenhotels te slapen. Ze konden zichzelf moeilijk als vakantieganger in een appartement bij een vreemde thuis zien slapen. Daarom hielden ze de geldkraan dicht. Overal kregen we dit antwoord: jongens, dit zal nooit wat worden."

Om toch aan geld te komen verzonnen de twee ontwerpers van het stel, Gebbia (nu hoofd productontwikkeling) en Chesky (bestuursvoorzitter), een list. Rond de presidentsverkiezing eind 2008 ontwierpen ze twee dozen met daarin ontbijtgranen. Op een daarvan stond met koeienletters 'Obama O's (Hope in every bowl)' op de andere doos 'Captain McCain's (Put a maverick in your morning)'. De promoactie - verhuurders konden de cereals aan hun gasten serveren - werd door de Amerikaanse media opgepikt. Iedereen die het nieuws op tv zag, kende opeens de naam Airbed&Breakfast. Met de 40.000 dollar aan verkochte dozen kwamen ze de winter door.

Door die stunt gingen de investeerders door andere ogen naar de jonge ondernemers kijken. Blecharczyk: "Als jullie een nieuw merk ontbijtgranen kunnen verzinnen, lukt het jullie vast ook wel een bedrijfsmodel te ontwikkelen, kregen we te horen."

Ze rolden binnen bij Y Combinator, een bekend opleidingsinstituut voor start-ups in Silicon Valley, dat hen achter hun computerschermen vandaan haalde om met hun websitegebruikers te praten. In New York, omdat daar destijds de harde kern zat. "We doken met ze de kroeg in en kwamen tot de ontdekking dat onze site een belangrijke tekortkoming had. Het ontbrak aan mooie foto's. We zijn toen gratis professionele fotografie gaan aanbieden."

De nerdy site veranderde in een gelikte webpagina, die vertrouwen uitstraalde en de drempel verlaagde om bij een wildvreemde in huis te gaan zitten. Opeens kregen ze mails uit Parijs, Boedapest en andere steden in de wereld met de vraag: wanneer lanceren jullie hier?

Nu hebben jullie 2,3 miljard dollar aan investeringen op de bankrekening. Alleen hebben jullie de politiek tegen. Hadden jullie dat verwacht?

"Dat we weerstand zouden krijgen, wisten we vanaf het begin. Het is echter heel moeilijk te weten wat te verwachten. (met een lach) Politici zijn nog grilliger dan investeerders."

Wat vindt u van hun kritiek?

"Af en toe best frustrerend, geef ik toe. Dat we bestaan, is een teken dat de deeleconomie werkt. Dat niet alles helemaal gaat zoals je wilt, is geen reden om te zeggen dat het systeem niet werkt en dus maar zou moeten worden afgeschaft."

Jullie leken jullie aanvankelijk weinig van iets of iemand aan te trekken, toch werken jullie nu meer samen met de staat. Zo is Airbnb belasting gaan innen in veel steden. Waarom buigen jullie?

"We trekken ons de kritiek echt wel aan en voelen ons ook verantwoordelijk voor de boze inwoners in de steden. Bovendien is het domweg in ons belang actie te ondernemen. Want daar waar we zien dat het gebruik van de site tegen onze oorspronkelijke idealen ingaat, is het de plicht aan onszelf om er wat aan te doen."

Besturen in steden als Amsterdam, Parijs en Londen zijn jullie goedgezind. Andere steden gaan er met gestrekt been in. In Barcelona wil de burgemeester dat jullie belangrijke data - adresgegevens van gebruikers - overdragen. Anders volgt een verbod. Daarnaast hebben jullie in New York tot aan de Hoge Raad moeten procederen en is in Santa Monica (Californië) recentelijk het verhuren zonder hotelvergunning verboden verklaard. Kan de droom van Airbnb zomaar over zijn?

"Op de lange termijn maak ik me echt geen zorgen, maar dat we op de korte termijn veel hobbels moeten nemen staat vast. Hoe hobbelig de weg wordt, daarover tasten we in het duister."

Er zijn inmiddels in een groot aantal steden wetten aangenomen om de uitwassen van Airbnb aan te pakken. Overheden hebben echter moeite de boel te handhaven (zoals maximale verhuurdagen). Waarom niet de data overhandigen, zodat de opsporing van de rotte appels makkelijker wordt?

"Dat vind ik echt een paardenmiddel voor een tijdelijk vraagstuk. Als we nu gebruikersgegevens overhandigen weten we niet wat daarvan de gevolgen zijn op de lange termijn."

Gaat u in de aanval?

"Kritiek is nooit leuk, want je moet je trots opzijzetten. Toch zien we het als aanleiding onze ondernemerspet op te zetten en de problemen op te lossen."

Hoe ziet u de oplossing?

"We kunnen het probleem ook zonder extra beleid en verscherpte regels wegnemen. De meeste van onze gebruikers willen namelijk helemaal niet in die pseudohotels overnachten, ze willen een authentieke ervaring in een appartement van een ander. Door aanpassingen te doen in ons product, wordt het voor de gebruikers duidelijker met wie ze te maken hebben en lost het probleem vanzelf op. Daar ben ik van overtuigd.

"Met een of meerdere aanpassingen in het product maken we bovendien in een klap een einde aan de kwestie in alle steden. Daarmee voorkomen we dat we in elk afzonderlijk land, met zijn eigen regels en wetten, voor politieagent moeten spelen. Dit is de oplossing waar de staat, de samenleving en Airbnb bij gebaat zijn."

Op het kantoor in San Francisco is van de strijd weinig te merken. Overal zitten twintigers en dertigers achter hun bureaus, in zalen met betonen vloeren en witgepleisterde zuilen. Onder een van de bureaus ligt een hond te slapen, die later ook bij de receptie voorbij komt wandelen.

Achter in de zaal staat een camper, een groot rond blik met een rood-wit gestreepte luifel, op een stuk namaakgras. Het is een nagebouwd appartement van Airbnb, dat dient als vergaderruimte. Er hangen gelikte foto's van gasten van Airbnb aan de muren, allemaal ontwikkelde wereldburgers, geen pandjesbazen.

Op een van de tafels staan zelfgemaakte Amerikaanse chocoladekoekjes en in glutenvrije sojasaus gebakken pistachenoten en amandelen zorgvuldig gepresenteerd in porseleinen bakjes. "Nathan is geweldig, de slimste persoon die ik ken", zegt Maggie Carr (28), de woordvoerder die de rondleiding verzorgt en uitlegt hoe belangrijk het is om de werknemers "een beetje op te voeden". "Na werktijd zijn er onder meer kooklessen waar de programmeurs leren pasta te maken."

Ook hangen er waslijnen met polaroids van werknemers om "de familielijn" te symboliseren. Hoogtepunt is de jaarlijkse One Airbnb-dag, zegt Carr, waarbij de werknemers in elkaars appartementen overnachten en ze aan groepsactiviteiten deelnemen. Ze vertelt hoe zij aan een workshop scrabble heeft meegedaan, georganiseerd door een werknemer die nationaal scrabblekampioen is. "Ik heb er voor mijn werk weinig aan, maar het is wel heel cool!"

Waarom is de werkcultuur zo belangrijk?

"De werknemers moeten achter onze idealen staan, anders houd je nooit zo'n snelgroeiend bedrijf bij elkaar. Er zijn velen die hier willen werken, gewoon omdat we een hippe, expanderende onderneming zijn. Dat noem ik de huursoldaten. Die wil ik niet. Ik zoek missionarissen."

Het gaat u toch gewoon om geld?

"Nee, geld heb ik genoeg, dat motiveert me niet mijn bed uit te komen en op de fiets te stappen naar het werk."

Toch blijven jullie voor de buitenwereld de internetjongens uit Silicon Valley, die veilig leven in hun technologiebubbel. Jongens die vooral voor verdeeldheid zorgen in de wereld, in plaats van mensen dichter bij elkaar te brengen.

"Dat is erg jammer, ik geloof namelijk echt dat we van de wereld een betere plek kunnen maken met onze internetsite, juist omdat we mensen uit verschillende culturen met elkaar samenbrengen aan de keukentafel. Als je bedenkt dat een derde van de Amerikaanse middenklasse nooit op vakantie gaat of buiten de Verenigde Staten komt en dat dankzij ons mogelijk wel gaat doen, dan kun je toch niet zeggen dat we voor verdeeldheid zorgen."