Vier teruggegeven Klimts te koop bij Christie's
Brussel l Vier van de vijf schilderijen van Gustav Klimt die Oostenrijk begin dit jaar moest teruggeven aan een erfgename van de vroegere eigenaars worden deze herfst verkocht door veilinghuis Christie's in New York. Het is nog niet beslist of de werken openbaar geveild of onderhands verkocht worden.
door Eric Rinckhout
Volgens experts zijn de vier werken, één portret en drie landschappen die Klimt schilderde tussen 1903 en 1916, meer dan honderd miljoen dollar waard, ruim tachtig miljoen euro. Het vijfde werk, Portret van Adele Bloch-Bauer I uit 1907, werd eind juni al verkocht aan cosmeticagigant Estée Lauder voor de recordprijs van 107 miljoen euro, wat het schilderij officieus het duurste ter wereld maakt. Bij die verkoop trad Christie's al als tussenpersoon op.
De vijf Klimts hingen meer dan een halve eeuw in de Weense Galerie Belvedere, maar de Oostenrijkse overheid werd na een jarenlang aanslepende rechtszaak in januari 2006 verplicht de waardevolle werken terug te geven aan Maria Altmann, nicht van de oorspronkelijke eigenaar en de enige overblijvende erfgenaam.
De inmiddels negentigjarige vrouw, die tijdens de Tweede Wereldoorlog naar de Verenigde Staten was gevlucht, had in 2000 een proces tegen de Oostenrijkse staat ingespannen. Volgens haar waren de schilderijen uit de verzameling van de Joods-Tsjechische suikermagnaat Ferdinand Bloch-Bauer op onrechtmatige wijze in handen van de Oostenrijkse staat gekomen nadat de nazi's ze in beslag hadden genomen bij de annexatie van Oostenrijk in 1938.
Alle vijf de werken zijn momenteel te zien in de Neue Galerie in New York, het museum dat Ronald S. Lauder, CEO van het gelijknamige cosmeticabedrijf, vijf jaar geleden mee oprichtte. Aan de New York Times zegt Lauder dat hij graag Adele Bloch-Bauer II zou willen kopen, het tweede portret dat Klimt in 1912 schilderde en dat helemaal anders is dan het eerste 'gouden' schilderij dat Lauder sinds juni in zijn bezit heeft. "Als wij het niet kopen, hoop ik dat het in een ander museum terechtkomt."
Lauder is blijkbaar geïnteresseerd in de aankoop van meer dan één doek: "Elk werk kan iets toevoegen aan de collectie van de Neue Galerie."
In Oostenrijk blijft de hele affaire voor beroering zorgen. Een interdisciplinaire groep Oostenrijkse kunsthistorici, museumconservatoren en cultuurverantwoordelijken voert een petitieactie om de overheid ervan te overtuigen dat de meesterwerken van Klimt in Oostenrijk en nergens anders thuishoren. "De schilderijen zijn even belangrijk voor Oostenrijk als Picasso's Guernica voor Spanje en Rembrandts Nachtwacht voor Nederland." De schilderijen maken "net als de werken van Freud, Schönberg en Mozart" deeluit van de Oostenrijkse culturele en intellectuele identiteit, luidt het voorts: hun waarde is onschatbaar en overstijgt elke discussie over financiële argumenten. Eind juli is bovendien de geldinzamelactie 'Klimt für Österreich' gestart. Het gaat om een initiatief van een Weense galeriehouder dat snel steun kreeg van kunstenaars als Hans Hollein en Arnulf Rainer.
Het is voorlopig onduidelijk hoe de Oostenrijkse overheid op die acties reageert.
www.proklimtbilder.at