India 'garandeert' recht op eten
India is een opkomende grootmacht, maar ook het land met de meeste armoede en ondervoeding ter wereld. Twee derde van de 1,2 miljard Indiërs is arm, de helft van de kinderen is ondervoed. Aan die 'nationale schande' (dixit premier Manmohan Singh) moet een nieuwe wet nu een einde maken.
De zogenaamde voedselzekerheidswet regelt het wettelijk 'recht op eten' van de Indiase bevolking via een systeem van subsidies voor graan, rijst en andere gewassen voor ruim 800 miljoen mensen. Hiermee zal naar schatting minimaal 15 miljard euro per jaar gemoeid zijn. Dat maakt dit het grootste voedselprogramma ter wereld.
De langverwachte wet, een initiatief van de regerende Congrespartij van Sonia Gandhi, wordt deze week voorgelegd aan president Pranab Mukherjee. Maandag werd hij goedgekeurd in het hogerhuis van het parlement. Vorige week ging het lagerhuis al akkoord.
Het programma moet er volgens verantwoordelijke minister K.V. Thomas ook toe bijdragen dat de Indiase voedselvoorziening efficiënter wordt. Nu gaat door gebrekkige distributie en koelfaciliteiten 40 procent van het graan en andere landbouwproducten verloren voor het de markt bereikt.
Vrouwen voorrang
Volgens de nieuwe wet mogen begunstigden vijf kilo rijst of gewassen per maand kopen tegen een vastgesteld laag bedrag. Zwangere vrouwen en jonge moeders krijgen daarnaast 6.000 roepia (68 euro) steun, plus een gratis warme maaltijd per dag. Zo ook kinderen tussen 6 en 14.
De voedselsteun wordt verstrekt aan de oudste vrouw in huis. Die wordt door de wet - en dat is in het patriarchale India nogal opmerkelijk - als hoofd van de huishouding aangemerkt. De gedachte is dat het voedsel onder beheer van vrouwen minder snel op de zwarte markt belandt.
Hoe het programma wordt gefinancierd is nog onduidelijk. De regering heeft toegezegd dat zij ondanks budgettaire problemen het leeuwendeel van de kosten zal dragen. De deelstaten moeten de begunstigden selecteren.
De wet is omstreden. Volgens de oppositie is het plan te weinig ambitieus, niet meer dan een bundeling van bestaande programma's en in die zin vooral een populistisch opzetje van de Congrespartij met het oog op de parlementsverkiezingen van komend jaar.
Andere critici wijzen erop dat Indiase voedselprogramma's een slechte staat van dienst hebben. Veel programma's kampen met bureaucratie en corruptie. Geld dat aan voedsel moet worden uitgegeven, komt vaak niet bij de arme doelgroep terecht maar verdwijnt in de zakken van ambtenaren.
Volgens Gareth Price van de Britse denktank Chatham House zal het succes van de nieuwe wet vooral afhangen van hoe ze uitgevoerd wordt. En dat kan per deelstaat verschillen. Maar zelfs als er wat aan de strijkstok blijft hangen, kan het werken. "Voordeel is dat het zo'n alomvattend plan is. Doordat er zo veel mensen voor in aanmerking komen, is de kans kleiner dat er gefraudeerd wordt. De schoollunchprogramma's zijn ook een succes."
India biedt schoolkinderen sinds de jaren zestig warme maaltijden aan. Meer dan 120 miljoen kinderen profiteren van dit systeem. Het programma kwam in juli in opspraak toen in de deelstaat Bihar 23 kinderen stierven door een met insecticide vergiftigde gratis lunch.
miljoen mensen moeten voortaan zeker zijn van hun dagelijkse voedsel