'Het sociaal overleg kan meer vrouwen gebruiken'
Vakbonden zijn van oudsher organisaties geweest waar geëngageerde vrouwen een verschil hebben gemaakt. Toch is het nog te vaak een uitgesproken mannelijke wereld. 'Maar aan de wal blijven staan is nooit een keuze geweest.'
Vrouwen strijden via de vakbond voor hetzelfde als mannen. Gelijke rechten, een betere, meer rechtvaardige en socialere samenleving. "Dat is geen prerogatief van mannen of vrouwen, al hebben vrouwen er wel extra aandacht voor", zegt Chris Reniers, algemeen secretaris van het ACOD. "De strijd voor gelijke rechten is de corebusiness voor de vakbonden, maar het is ook een strijd die door andere organisaties op het terrein gevoerd wordt", vult Caroline Copers (algemeen secretaris Vlaams ABVV) aan. "Ik denk dan bijvoorbeeld aan de holebibeweging. Daarnaast zullen vrouwen in een bredere sociale visie sneller oog hebben voor de gendertoets."
"Natuurlijk is de vakbond nog altijd te mannelijk en te hiërarchisch", zegt Pia Desmet onomwonden. Desmet is federaal secretaris bij BBTK, en actief binnen de Europese en wereldvakbond UNI. "Het is niet zo vanzelfsprekend. Je moet altijd op het juiste moment op de juiste plaats zijn om carrière te maken in de vakbond. Ik moet eerlijk toegeven dat ik echter ook een graantje heb kunnen meepikken omdat ik een van de weinige vrouwen was."
Te mannelijk en te wit
Te mannelijk, maar ook te 'wit', vindt Caroline Copers. "De vakbond is aan de basis wel een weerspiegeling van de samenleving, maar niet aan de top." Volgens Chris Reniers is er gewoon "te veel testosteron aanwezig. Dat uit zich soms in een conflictmodel, in plaats van een oplossingsgericht model, dat vrouwen veel meer in zich hebben. Mannen willen zich te vaak profileren."
Copers gaat nog een stap verder, en zegt dat het sociaal overleg, dat vandaag volledig geblokkeerd lijkt, met meer vrouwen wel vooruit zou gaan. "Mannen vinden dat doorgaans clichés maar vrouwen vergaderen veel concreter. Nachtelijke onderhandelingen, ik heb ze ook meegemaakt. Het gaat dan niet meer over inhoud, maar over uithouding. Wie het langste wakker kan blijven wint", snuift ze.
Ook Pia Desmet is ervan overtuigd dat het sociaal overleg er helemaal anders zou uitzien met meer vrouwen aan de tafel. Ann Van Laer, nationaal secretaris van het ACV: "Geslacht is niet de beslissende factor, en gelukkig is het ook geen belemmerende factor meer." Al geeft Pia Stalpaert, sinds 2011 voorzitter van de ACV centrale voeding en diensten, toe dat er nog een weg af te leggen is. "We zijn nog niet talrijk, maar de trend is ingezet." Ann Vermorgen, Vlaams ACV-voorzitster vult gevat aan: "En nog belangrijker: there's no way back."
Net door die achtergrond leggen de vakbondsvrouwen die andere accenten. "Het maximaal wegwerken van de loonkloof tussen mannen en vrouwen en dat glazen plafond afbreken", zegt Pia Desmet gevraagd naar de prioritaire strijdpunten. "We zijn wel 2013", roept Caroline Copers. "Daar moeten eigenlijk nog stevige stappen vooruit gezet worden."
F-woord
Ook een duurzamer arbeidsmodel, met veel meer aandacht voor evenwichten tussen carrière en gezin, aldus Reniers. Dat is overigens geen feministische eis, benadrukt Copers. "Een alleenstaande vader met kinderen heeft even grote problemen om werk en privé te combineren en heeft ook een gebrekkige maatschappelijke omkadering."
Feminisme, het F-woord is gevallen. Een oudmodisch woord, of net in gevaar omdat we er te makkelijk vanuit gaan dat de strijd gestreden is? "Feminisme is net in gevaar. Even niet opletten en we verliezen wat we verkregen hebben", aldus Pia Desmet. Ook Ann Van Laer ziet het gevaar. "We mogen absoluut niet zelfgenoegzaam zijn. Het old boys network is nog altijd actief en je raakt daar als vrouw moeilijk tussen." Katrien Verwimp, die aan het hoofd staat van de 'mannelijke' centrale ACV Transcom (transport en communicatie) zegt zichzelf nooit als een feministe te hebben gezien.
"Het is een woord dat ik nooit gebruik. Ik heb het wel over gelijke rechten, eventueel over gender. En neen, de strijd is niet gestreden. Er is natuurlijk al een hele weg afgelegd door voorgaande generaties." Het recht voor vrouwen om buitenshuis te mogen werken, zelfs de afschaffing van het verbod op nachtwerk voor vrouwen. Ook het stemrecht voor vrouwen. Terugblikkend op die verwezenlijkingen uit het verleden lijken de strijdpunten vandaag minder dwingend. Al is de strijd nooit gestreden. "Het recht op abortus, waardoor vrouwen baas werden over hun eigen seksualiteit, staat vandaag in Europa terug onder druk", waarschuwt Caroline Copers. "Feminisme is misschien een van de 'traditionele' punten die best terug wat meer aandacht verdienen."