Paul Ryan brengt vuur maar ook venijn

Change - ineens gaan de Amerikaanse presidentsverkiezingen toch weer daarover. Net als in 2008. Maar dan op een heel andere manier. Toen was de belofte van Verandering een vage strijdkreet, een droom. Nu ligt er een plan zo ingrijpend in zijn cijfers, details en gevolgen dat het voor tegenstanders een nachtmerrie is. Met zijn gewaagde keus voor Paul Ryan als zijn kandidaat voor het vicepresidentschap lijkt Mitt Romney de campagne te injecteren met veel ideologisch vuur en venijn.

De Republikein besefte dat de bakens moesten worden verzet. Lang dacht hij zich te kunnen beperken tot het hekelen van de staat van dienst van president Obama. De slechte cijfers - de hoge werkloosheid, de matige economische groei - zouden het werk voor hem doen. Maar in de peilingen kreeg hij nooit de overhand. Dus was het hoog tijd voor deze koerswijziging, met dank aan het begrotingsplan van Ryan, de ideoloog van een zo klein mogelijke overheid, geliefd bij rechts, verguisd door links.

In een klap veranderde de bleke Romney in Braveheart Romney. De campagne is niet slechts meer een referendum over de afgelopen Obama-jaren, zij biedt nu ook een echte keus. Maar hoe groot is de kans dat de presidentskandidaat met zijn stoutmoedige actie in zijn eigen zwaard loopt?

Ongetwijfeld heeft Romney zijn electorale rekenwerk gedaan. Hij lijkt te mikken op en maximale mobilisatie van de conservatieve achterban in plaats van te proberen ook gematigde kiezers in het midden aan te spreken. Maar dat is een riskante strategie: hij kan niet zeker weten of hij daarmee eindelijk de sprong kan maken naar de benodigde 50,1 procent van de stemmen.

De aanhangers van de rechts-populistische Tea Party mogen dan enthousiast zijn dat hij hun held Ryan heeft gekozen als running mate. Maar bij een bezoek aan de voor de verkiezingsuitslag cruciale swingstaat Florida begin dit jaar zei Michelle Cyr van de ouderenvereniging AARP, dat veel oudere Republikeinen, onder wie leden van de Tea Party, niet willen dat er wordt bezuinigd op de sociale programma's voor 65-plussers.

Het zijn dit soort kanttekeningen die Amerikaanse analisten en commentatoren doen spreken van een gok als het gaat om Romneys keus voor Ryan. Hoe die zal uitpakken, moet de tijd uitwijzen. Vooralsnog is het winst dat de campagne aan substantie heeft gewonnen.

Vanaf nu gaat het over ideeën, zoals de ideeënman Ryan dat het liefst heeft. Welk Amerika willen we en wat voor een Amerikaan?

Dat is de vraag waarop de kiezers nu antwoord mogen geven. Willen ze een Amerika, waarin de overheid zich terughoudend opstelt en iedere Amerikaan de verantwoordelijkheid en vrijheid heeft zich zodanig te ontplooien dat hijzelf, zijn familie en zijn land daarvan het maximale profijt trekken?

Op leven of dood

Of willen ze een Amerika, waar de overheid door middel van regels en collectieve voorzieningen een actieve rol speelt en individuen helpt als dat nodig is?

Deze fundamentele vragen lagen de afgelopen jaren al ten grondslag aan het politieke debat, maar doordat het Witte Huis en het Congres sterk verdeeld waren, kwamen ze er niet uit en raakte het systeem geblokkeerd. Daarom mag de kiezer zich er nu over uitspreken.

In de campagne zullen de kandidaten en partijen niet schromen om de strijd een sterk existentiële lading te geven, zoals het betaamt in ideologische kwesties. Het zal gaan om leven of dood. Het kamp-Romney zal erop hameren dat met een schuld van 15.000 miljard dollar en oplopende medische kosten als gevolg van de vergrijzing de keuze onontkoombaar is: of de verzorgingsstaat wordt hervormd en afgeslankt, of gaat failliet en ten onder.

Het kamp-Obama zal aanvoeren dat de Republikeinen de klok willen terugdraaien naar de tijd van voor Roosevelts New Deal en het land zullen splijten in winnaars en verliezers. De gemoederen zullen hoog oplopen - het scheldwoord 'socialist' zal vallen, er zullen in overdrachtelijke zin oma's van rotsen worden gekieperd - maar het zal wel ergens over gaan.