Trump en het Congres, een wandelingetje in het park?

Ontslagnemend president Barack Obama kreeg tijdens zijn tweede ambtstermijn plots te maken met een meerderheid van Republikeinen in het Congres. Zij verzetten zich tegen de geplande sluiting van de gevangenis in Guantanamo Bay (een van Obama's campagnepunten) en zetten hem ook radicaal voor schut door zijn veto tegen een wet om Saudi-Arabië te vervolgen voor de aanslagen van 9/11 nietig te verklaren.

Dat probleem zal Trump in januari alvast niet hebben. Met zowel het Huis van Afgevaardigden als de Senaat op zijn hand, lijkt hij het een stuk makkelijker te zullen hebben om zijn verkiezingsthema's door te drijven. En toch. Trump lag tijdens de voorbije verkiezingscampagne herhaaldelijk onder vuur, en niet alleen vanwege zijn Democratische rivalen. Ook binnen zijn eigen partij zagen velen met lede ogen aan hoe Trump de verkiezingsthema's uitholde met zijn vuilbekkerij. Het is tekenend dat Republikeinse kopstukken na zijn nominatie één voor één de handen van hem aftrokken.

De verdeeldheid binnen de Republikeinse partij is groot, maar ook moeilijk in te schatten. Er zijn rabiate tegenstanders, koele minnaars en fervente supporters van Trump. Het is een beetje koffiedik kijken of zij die positie zullen behouden, of toch met de stroom zullen meedrijven.

Neem Paul Ryan, de huidige voorzitter van het Huis van Afgevaardigden. Hij besliste vorige maand na de publicatie van een erg vrouwonvriendelijke video uit 2005 om Trump niet langer te steunen. Hij was niet de enige, ook partijvoorzitter Reince Priebus, campagnerivaal Jeb Bush en Republikeins zwaargewicht John McCain reageerden vol afschuw en zegden hun steun aan Trump op (voor zover ze dat nog niet gedaan hadden). Vorige week echter liet Ryan weten dat hij Trump dan toch zou steunen. Zal hij dat blijven doen? Waarnemers verwachten in elk geval niet dat hij in januari opnieuw tot voorzitter zal worden verkozen.

Het succes van Trump bij de blanke arbeidersklasse is te herleiden tot radicale thema's: het begrenzen van de immigratie en het beschermen van de Amerikaanse economie.

Maar laat net over die punten binnen de Republikeinse partij geen eenduidigheid bestaan. Het thema immigratie verdeelt de Republikeinen meer dan de Democraten. Trump heeft beloofd dat als hij president wordt, er een muur komt tussen Mexico en de VS, Mexicanen zonder papieren het land zullen moeten verlaten, en immigratie uit landen die gelinkt worden aan terreur zal worden  stopgezet.

De vraag is of de Congresleden hem zullen laten begaan. Republikeinsgezinde bedrijfsleiders in de zuidelijke staten teren immers ook op goedkope Mexicaanse arbeidskrachten. Een immigratiestop zou hen danig in de problemen brengen.

Het blad Politico berekende dat de bouw van een muur tussen de beide landen 8 tot 12 miljard dollar zal kosten. Andere schattingen hebben het over een nog veel hoger bedrag. Trump wil Mexico laten opdraaien voor de kosten ervan, maar heeft geen enkele autoriteit om het land daartoe te dwingen. En hoewel veel Republikeinse congresleden voor de muur zijn, zullen zij waarschijnlijk ook geen zin hebben om volledig zelf voor de financiering ervan op te draaien.

Trump is er heilig van overtuigd dat de internationale handelsovereenkomsten een kwalijke zaak zijn voor de Amerikaanse arbeiders en het concurrentievermogen van de VS. Hij heeft beloofd om een harde stelling in te nemen tegen China en de VS terug te trekken uit de onderhandelingen over het TIPP-handelsverdrag.

Daarnaast wil hij ook het NAFTA-handelsverdrag met Mexico en Canada herzien of afschaffen. Maar de bilaterale handel tussen de VS en Mexico alleen al is jaarlijks goed voor een half biljoen dollar.

Economisten hebben er al voor gewaarschuwd dat dergelijke maatregelen de economie net danig zouden beschadigen doordat consumenten opeens veel meer zouden betalen voor hun dagelijkse consumptiegoederen. Anderzijds zouden ook de Amerikaanse luchtvaart- en soja-industrie zwaar lijden onder deze maatregelen. Bedrijven zullen naar verwachting dan ook hard lobbyen bij hun Republikeinse afgevaardigde om het niet zover te laten komen.

Obamacare, de collectieve gezondheidszorg ingevoerd onder Obama, is veel Amerikanen een doorn in het oog en speelde een belangrijke rol in de verkiezingen. Trumps belofte om het systeem af te schaffen zal hem ongetwijfeld miljoenen stemmen hebben opgeleverd.

Trump wil Obamacare vervangen door een plan waarbij de afzonderlijke staten afzonderlijke bevoegdheid krijgen over het gezondheidsplan voor de armen. Waarnemers wijzen er echter op dat hij daarvoor 60 stemmen nodig zal hebben in de Senaat en de kans dat hij die bij elkaar krijgt is klein. Ondanks de felle tegenstand zijn veel Amerikanen ook dankbaar voor de gezondheidszorg. Zullen de Republikeinen het aandurven om miljoenen Amerikanen tegen het hoofd te stoten door het systeem af te schaffen?

Trump heeft plechtig beloofd om de belastingen te verlagen. Dat zou echter een aderlating betekenen voor de staatskas en de staatsschuld dramatisch verhogen. Hij wil ook meer investeren in veiligheid en infrastructuur, het geld daarvoor moet van andere besparingen komen.

Voor de belastingverlagingen zal Trump de steun krijgen van het Congres. Maar Joe Sixpack, de modale Amerikaan die zich dankzij de belastingverlagingen een huis kon veroorloven, en de bedrijven en andere belangengroepen die van de maatregel profiteerden, zullen zich er fel tegen verweren. Opnieuw is het de vraag of Trump tegen de belangen van die kiezers zal durven in te gaan.

Trump heeft beloofd om de wet op de hervorming van de financiële markten - een reactie op de financiële crisis van 2008 - te schrappen. Binnen de Republikeinse partij bestaat de vraag om terug te keren naar een wet uit de jaren 30 waardoor investeringsbanken verplicht gescheiden moeten worden van spaarbanken.

Ondanks die plannen zijn de Republikeinen er nog niet in geslaagd die plannen uit te voeren, maar er lijkt wel een consensus voor te bestaan.

Trump mag dan wel veelvuldig gefulmineerd hebben tegen de terroristen van IS, hij heeft tot nog toe nog maar weinig gelost over zijn strategie om de moslimfundamentalisten te bestrijden. Naar eigen zeggen een bewuste keuze om de vijand niet in zijn kaarten te laten kijken. Of een teken dat hij geen flauw idee heeft van hoe hij de zaak moet aanpakken. Trump zei eerder dat hij na zijn aantreden het leger 30 dagen zal geven om met een plan voor de dag te komen.

De verkiezing van Trump zal wel meteen grote gevolgen hebben voor Justitie. De komende jaren komt er minstens één rechterpost vrij in het Amerikaanse Hooggerechtshof. Een unieke gelegenheid voor Trump om nieuwe, Republikeinsgezinde, rechters te benoemen.

Trump heeft al een lijstje opgemaakt van wie hij graag zou benoemen. De namen zijn op groot enthousiasme onthaald bij de conservatieve lobby en de Republikeinen in de Senaat. Het staat dan ook zo goed als vast dat Trump hier zijn zin zal kunnen doordrijven. Die ruk naar rechts zal gedurende vele tientallen jaren het Amerikaanse rechtssysteem beïnvloeden.