Geheim taksclubje deelt tikken uit, ook aan België
Laat de naam Primarolo los, en je hebt de aandacht van beleidsmakers. Die besloten Europese werkgroep legt de oneerlijke belastingconcurrentie tussen de lidstaten bloot. En ja, ook België treft schuld.
Belastingontwijking staat sinds de publicatie van de Panama Papers weer hoog op de agenda. De vaststelling dat zowat alle Europese lidstaten wel hun deel van de problemen hebben is evenwel niet nieuw. Sterker, de Europese aanpak om die belastingontwijking aan te pakken is ook al de puberteit ontgroeid.
In 1999 werd het zogeheten Primarolo-rapport onthuld. Het rapport werd opgesteld door de zogeheten Code of Conduct Group, die werd opgericht op initiatief van de Britse Labour-politica Dawn Primarolo. In de naar haar vernoemde werkgroep zetelen diverse ambtenaren uit de verschillende lidstaten. Zij zien erop toe dat de Europese landen zich niet te buiten gaan aan belastingconcurrentie om multinationals te strikken.
Hun zesmaandelijkse bijeenkomsten vinden plaats in de kantoren van de Europese Commissie in Brussel. Maar veel meer dan dit is niet geweten. De bijeenkomsten zijn vertrouwelijk en de ambtenaren hebben een verklaring getekend tot geheimhouding. Verantwoording geven ze enkel aan hun respectieve ministers van Financiën. Hun verslagen zijn dan ook informeel, maar hebben wel een impact.
Nederland 'notoire dwarsligger'
Opmerkelijk is dat een deel van de informele aantekeningen deels zijn uitgelekt. Het Financieele Dagblad concludeert daaruit dat Nederland al bijna twintig jaar een "notoire dwarsligger" is bij de Europese aanpak van belastingontwijking. Al van in het beginrapport uit 1999, waarbij de Primarolo-groep 66 schadelijke fiscale regels in Europa aan de schandpaal nagelde, torenden onze noorderburen er al bovenuit. Liefst tien fiscale regels werden met de vinger gewezen als fiscaal concurrerend voor de andere Europese lidstaten.
Ook ons land kreeg een veeg uit de pan, zij het op een eerder beperkte schaal. Zo'n drietal regels worden opgelijst. De belangrijkste doorn in het oog voor de Europese groep was onze regeling voor de coördinatiecentra. Kort samengevat: indien een multinational in ons land een dochteronderneming had, die aan bepaalde voorwaarden voldeed, werden ze erkend als 'coördinatiecentra' en genoten ze een bijzonder belastingregime. Onder druk van de Primarolo-groep werd via de Europese Commissie werk gemaakt om dit aan te klagen. Met effect, want sinds 2003 werden de centra opgedoekt. Maar toenmalig minister van Financiën, Didier Reynders (MR) zette in 2005 een alternatief in de steigers, de 'aftrek voor risicokapitaal' of wat we beter kennen als de befaamde 'notionele interestaftrek'.
Ons land is op dat vlak een voorbeeld van de hardleersheid van de Europese lidstaten. Zeker de kleinere lidstaten moeten opboksen tegen de schaalgrootte van mogendheden als Duitsland of Frankrijk.
Het Financieele Dagblad citeert een Nederlandse diplomaat die zetelt in de Primarolo-groep: "In werkelijkheid draait het werk vaak uit op een strijd tussen grote en kleine lidstaten. Het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Frankrijk vinden dat grote bedrijven eigenlijk in grote landen thuishoren. Daarom zijn zij erop uit het fiscale vestigingsklimaat van de kleine lidstaten te ondermijnen."
Vanuit deze achterdocht heeft Nederland veel te verliezen en dus ook veel te verdedigen. Maar Nederland laat het er niet bij zitten. Het voert een niet aflatende guerrilla in de Primarolo-groep om een fiscaal aantrekkelijk vestigingsland te blijven.
Dat het daarmee al eens met zichzelf in de knoop ligt, getuigt een case die de krant uit de doeken doet. Zo adviseerde Nederland de Europese Commissie de regels tegen ongeoorloofde staatssteun te gebruiken om schadelijke belastingpraktijken te bestrijden. De Commissie volgde dit advies op en oordeelde in 2015 dat de Nederlandse belastingafspraak met koffieketen Starbucks illegale overheidssteun was. Nederland reageerde als een gestoken wesp, en ging in beroep, omdat het vond dat de Commissie foute criteria hanteert.