Gewone burger moet politiek redden
Na de schandalen rond Publifin en Kazakhgate proberen politieke partijen een frisse wind te jagen door de duffe kamers van de representatieve democratie. Oppositiepartij Groen wil een commissie oprichten met gewone burgers.
"Als je maatregelen voor transparantie en deontologie overlaat aan politici, dan krijg je een heel ander debat dan wanneer je daar burgers bij betrekt", zegt Groen-fractieleider Kristof Calvo in Het Nieuwsblad. De groenen willen burgers laten deelnemen aan discussies in het parlement. Aanleiding zijn de schandalen rond Publifin en Kazakhgate, waaruit blijkt dat een frisse wind geen overbodige luxe zou zijn.
Met hun voorstel surfen de groenen op de golf van de participatieve democratie. Zoals de G1000 of Ringland vinden ze dat de kloof tussen burgers en politici te groot is. Het systeem waarbij we volksvertegenwoordigers verkiezen om onze belangen te verdedigen, volstaat volgens Groen niet. Na de burgertoppen en de burgerkabinetten is er nood aan een burgercommissie.
"Mensen snakken naar politieke vernieuwing", licht Calvo toe. "Dit gaat over het versterken van participatie, maar ook over stemrecht op zestien jaar en het cumuleren van politieke mandaten." In de jaren 1990 probeerden in zaal F van de Senaat jonge parlementsleden de werking van de democratie te verbeteren. Volgens Calvo heeft het parlement nu nood aan een zaal O. "Met de O van openheid."
Concreet gaat het om een gemengde commissie met achttien burgers en achttien traditionele politici. Daarmee vermijden de groenen alvast de fout van de G1000, die in 2013 werd opgericht door schrijver David Van Reybrouck. "Daar kwamen veel goede ideeën uit, maar uiteindelijk is daar weinig mee gebeurd omdat er geen link was met de politiek", zegt politicoloog Nicolas Bouteca (UGent).
'Halfslachtig'
Bouteca wijst ook op het gevaar van de participatieparadox. Want wie duikt er meestal op bij zulke initiatieven? Veertigjarige blanke mannen met een hoge opleiding, die eigenlijk al genoeg vertegenwoordigd zijn in de klassieke democratie. "De vraag is dan of je bezig bent met het dichten van een kloof of eerder met het versterken van een bestaande elite", werpt hij op.
De groenen streven een representatief staal van de bevolking na via loting, al dan niet in combinatie met een kandidaatstelling. Maar hoe dat precies moet worden georganiseerd, is nog niet duidelijk. Het voorstel wordt volgende week besproken op de voorzittersconferentie van het parlement.
De kans is klein dat het voorstel wordt goedgekeurd, want N-VA is niet meteen vragende partij voor allerlei nieuwe participatieorganen. "De traditionele partijen kunnen moeilijk zeggen dat ze tegen participatie zijn, maar de kans is groot dat ze dit halfslachtig zullen aanpakken", verwacht Bouteca.
Dat neemt niet weg dat alle partijen bezig zijn met politieke vernieuwing. Vandaag neemt het parlement een wetsvoorstel van CD&V rond het cumulverbod in overweging. Burgemeesters van steden met meer dan 50.000 inwoners, zoals N-VA-voorzitter Bart De Wever, zouden dan niet meer in het parlement mogen zetelen. "Degelijk parlementair werk vergt tijd", verklaart CD&V-fractieleider Servais Verherstraeten.
Politieke vernieuwing
Bedoeling is dat het voorstel de komende weken wordt besproken in de commissie Binnenlandse Zaken. N-VA vindt dat het voorstel "nogal arbitrair" lijkt. "Toevallig is het op geen enkele CD&V-burgemeester van toepassing", zegt de fractiewoordvoerder. Kamerlid Sophie De Wit (N-VA) zegt wel over politieke vernieuwing in de brede zin te willen nadenken.
Ook Open Vld is voorstander van een "breed debat" rond politieke vernieuwing. "Dus ook over stemrecht op zestien jaar, de rechtstreekse verkiezing van burgemeesters en de afschaffing van de lijststem en opvolgers", verduidelijkt de fractiewoordvoerder.