Epidemie van sociale onrust op komst

Het postsorteercentrum Antwerpen X was het jongste in rij waar een prikactie uitbrak. Op hetzelfde ogenblik voerden ook de werknemers bij De Lijn Vlaams-Brabant actie. Werkdruk, flexibiliteit: de sociale onrust lijkt groot. Neem er even de stakingsaankondigingen, dreigingen en effectieve acties van de voorbije weken bij. Bij ArcelorMittal in Gent ligt de ganse site stil. Ook bij rubberproducent Lanxess lijkt het sociaal conflict enkel maar te verharden. En dan hebben we nog JBF in Geel en Kronos. En dat terwijl het conflict bij Agfa-Gevaert, Omnichem of Renmans nog nazindert. Toevallige samenloop van omstandigheden, of smeult er iets?

"Dat is zeker allemaal geen toeval", analyseert Ludo Struyven, arbeidsmarktdeskundige bij het Hiva (KU Leuven). "De financiële en economische crisis houdt Europa, en ook ons land, al meer dan vijf jaar in zijn greep. In de eerste twee jaar van de crisis werd de Belgische economie minder hard getroffen dan gemiddeld in Europa, terwijl ook de tewerkstelling in België relatief goed standhield. De federale overheid zette oude en nieuwe instrumenten in als anticrisismaatregelen. Voor arbeiders was er het al langer bestaande stelsel van tijdelijke werkloosheid, waarbij het contract geheel of gedeeltelijk wordt opgeschort maar de werknemer toch op de payroll blijft. Maar nu raakt deze interne buffer uitgeput en vallen er sneller ontslagen."

Koppel daarbij dat het interprofessioneel overleg eigenlijk is mislukt, en de sociale partners er niet in slaagden om tot een akkoord te komen. Daardoor zat de basis al van in het begin verkeerd. Dat sijpelt door naar de sectoren, waar ook vaak geen vergelijk werd gevonden, waardoor het op het niveau van de individuele bedrijven kwam te liggen. Dan zijn er nog de vele onzekerheden en onduidelijkheden omtrent het eenheidsstatuut en het brugpensioen. Een borrelende cocktail.

Loonsverhogingen

Tegen die achtergrond cao-onderhandelingen voeren, is dan geen sinecure. Maar dat er door de ingevoerde loonstop van de overheid ook geen smeermiddel voorhanden is om een en ander in de schaal te werpen, maakt het helemaal moeilijk. "Er valt niks uit te delen", zegt Jan Denys (Randstad). Karel Van Eetvelt, topman van Unizo ziet het met lede ogen aan. "Er zijn inderdaad op diverse fronten en sectoren tal van moeilijkheden. Dat klopt. En sommigen proberen zaken te forceren, zoals onmogelijke loonsverhogingen, die niet kunnen. Dat wringt natuurlijk", aldus Van Eetvelt.

"Dit is onderhandelen met de handen op de rug gebonden", klinkt het bij David Vanbellinghen van ACV. "Dus ja, het loopt moeizaam. Al zie ik het nu ook weer niet gitzwart in. Er zijn ook sectoren waar het wél gelukt is, laat ons dat ook niet vergeten."

Jan Vercamst, voorzitter van de liberale vakbond ACLVB ziet het wel somber in. "Ik vrees dat we aan de vooravond staan van een echt grote explosie van sociale onrust. Er is veel ongenoegen, en dat weegt zwaar door. Ik ben de eerste om te pleiten voor sociale vrede en overleg. Maar als ik de signalen zie die ik opvang van onze mensen, en de herstructureringen optel, dan vrees ik het ergste." Sinds begin maart werden onder meer herstructureringen aangekondigd bij radiatorenproducent Henrad in Herentals (113 banen bedreigd), Sony in Zaventem (101 jobs) en Philips in Kontich (37 banen). Eind februari waren er ook al aankondigingen bij Heinz in Turnhout (sluiting, circa 200 mensen), Ingram Micro (180 banen bedreigd in België) en TP Vision in Brugge (90 jobs op de tocht).

Uit een recent onderzoek van hr-dienstverlener Tempo Team bij meer dan 1.400 werknemers en hr-managers in België en Duitsland blijkt dat de werknemers steeds meer stress aanwijzen als negatieve factor. Een op de twee geeft aan dat het zoeken naar een evenwicht tussen werk en privé moeilijker wordt. Een op de drie werknemers vindt dat de werkdruk toeneemt.