Topsport voor dag en dauw

De avond voor ons gesprek keek Xavier Taveirne nog even voor middernacht naar de allerlaatste aflevering van True Blood. Hoe we dat weten? Hij zette het op Twitter. Vanaf maandag zal het weer even gedaan zijn met nachtelijk series kijken. Dan start hij met een derde seizoen van De ochtend, met voor de derde keer op rij een nieuwe copresentator. Die nieuwe wissel betekent niet dat Taveirne een onmogelijke ochtendmens zou zijn, meent hij zelf. Hoe we dat weten? Twitter.

Omdat radiojournalist Bert Rymen de Wetstraatredactie zou gaan versterken, moest Radio 1 op zoek naar een nieuwe stem. Dat werd Ruth Roets, zelf niet actief op Twitter. Al dertien jaar is ze een vaste waarde bij het tweede net, ze was er ook tijd lang collega van Taveirne. De afgelopen jaren coördineerde ze er het nieuws.

"Of ik die nieuwe job wel fysiek ga aankunnen, is iets wat veel mensen me in de aanloop naar maandag vragen", vertelt Roets. "Maar dat wisselende ritme tussen ochtenden, avonden, dagdiensten en weekend heb ik altijd gekend. Ochtenden zijn effectief zwaar om te doen, maar het is zo'n fantastisch moment om radio te maken. Je maakt de mensen wakker, dat is een super gevoel. De consequenties horen bij een keuze die ik maak in functie van mijn werk. Ik ga daar de komende maanden naar moeten leven. Net zoals topsporters of verpleegsters dat doen."

Alcohol afzweren

Toch is het engagement bij die keuze groter dan in vroegere tijden. Ooit wisselden ochtendpresentatoren elkaar af, maar sinds vorig seizoen werkt Radio 1 met een vast duo dat 180 uitzendingen maakt, met enkel de schoolvakanties om te recupereren. "In mijn eerste seizoen was er nog een beurtrol", zegt Taveirne. "Toch was ik zelf vragende partij om het elke dag te mogen doen. Dan zit er structuur in."

Roets: "Als eindredacteur of coördinator werden mijn ochtenden ook met een beurtrol verdeeld. Die functie is minstens even belangrijk maar minder zichtbaar, dus kan je er makkelijker een roulement insteken. Alles valt of staat met een goede ploeg en je bent niets met een vermoeide redactie. Bovendien zijn we als een gastheer en gastvrouw voor de luisteraar. Daarom is continuïteit belangrijk."

Al is de luisteraar natuurlijk ook niets met een vermoeide presentator. Taveirne: "Op antenne is de adrenaline groot genoeg om door te gaan. Maar aan het einde van de week komt de klop. Ik ben dan wel een goede slaper, toch bouw je in dit ritme een slaaptekort op. Soms word ik zo emotioneel van die ochtenden dat ik tegen de muur zou slaan als ik dat thuis niet zou kunnen compenseren. Van dit (laat een flesje water op de grond vallen) kan ik wel huilen op vrijdagmiddag. (lacht)"

Roets: "Ik heb mezelf een vroeg slaapuur opgelegd, omdat ik elke dag van Gent naar Brussel moet. En ik weet dat ik goed voor mezelf ga moeten zorgen: slapen, eten, sporten. De komende weken ga ik alcohol afzweren."

Taveirne: "Dat zou ik niet doen. (lacht)"

Roets: "Ik heb niet het gevoel dat ik onmogelijke offers moet maken om dit te kunnen doen. Het is ook niet dat ik mezelf voor mijn hele loopbaan vastzet."

Taveirne: "De ochtend doe ik doodgraag, maar het programma is me niet heilig. Als er een probleem is, verwacht ik van mijn partner dat hij aan de alarmbel trekt. Mijn partner en ik hebben de afspraak dat de gsm 's avonds een uur aan de kant moet, als we samen eten. Elke seizoen vraag ik hem: mag ik het nog een seizoen doen? Tussendoor evalueren we dat ook regelmatig. Ik ben daarmee bezig. Deze job slorpt me zodanig op dat ik niet de fout wil maken om aan het einde van de rit niets over te houden. Men kan me morgen net zo goed zeggen dat ik eigenlijk toch zo goed niet ben. Dan wil ik wel nog naar huis kunnen gaan en weten dat dat er altijd is."

Roets: "Gelukkig zijn begint ook thuis. Als dat niet goed zit, kan je deze job niet doen. Dat evenwicht is heel belangrijk. Ik zit veertien jaar in dit vak, ik ben een mama en een lief. Deze beslissing had ik nooit kunnen nemen als ik wist dat mijn gezin er niet achter stond. Net zoals ik het niet had gedaan als ik daarmee Radio 2 in de problemen had gebracht. We hebben twee jaar hard gewerkt aan het nieuwe nieuwsproject en ik weet dat het goed opgevolgd zal worden."

Sidekick

De overstap van Radio 2 naar Radio 1 is voor Roets alvast geen kwestie van een andere aanpak. "Ik denk dat wij allemaal eenzelfde werkethos delen", zegt ze. "De toon, de invalshoek, de verpakking bepaalt het verschil. Maar hoe ik naar de actualiteit kijk en zaken inschat, is niet fundamenteel anders. Voor mij gaat nieuws in de eerste plaats om mensen. Als de regering een controversiële beslissing neemt, heeft dat gevolgen voor ons. Dan maakt de zender waarop je dat vertelt weinig verschil."

Het grootste verschil met de afgelopen jaren zit in het presentatiewerk. Al zal Roets bij aanvang nog geen volledige copresentator zijn. In de nieuwe formule wordt ze - om het met een ongelukkige vakterm te zeggen - sidekick.

Roets: "Spreek het woord maar uit, ja. Het wordt tussen ons sowieso een andere dynamiek. Ik ben Bert niet, ik ben Ruth. Een vrouw, een andere persoon met een andere achtergrond. Ik heb ook heel wat minder presentatie-ervaring dan Xavier. Daarom heb ik expliciet gevraagd om klein te kunnen starten, om te kunnen groeien en me het programma eigen te maken."

Taveirne: "Het ergste wat je kan doen is iemand verbranden op de radio, want een oordeel is snel geveld. Ik heb veel vertrouwen in Ruth en dat gaat ook lukken. Op termijn zal haar rol uitbreiden, maar laten we niets forceren. Eerst moeten we maken dat alles goed zit."

De rol van Taveirne krijgt dus een stevige uitbreiding. Alle onderwerpen komen dit seizoen in zijn bak terecht. Ook de hete hangijzers die Bert Rymen voor de zomer vaak voor zijn rekening leek te nemen. "Al klopt die perceptie niet helemaal", vindt Taveirne. "We hadden op dat vlak zeker geen afspraken. Elke avond belden we elkaar en verdeelden we de onderwerpen. Bert koos dan vaker voor een politiek of economisch interview, omdat hij die gewoon liever deed. Mij maakte dat niets uit, dan was het volgende actuagesprek gewoon voor mij. Ik heb geen voorkeur en vind de wat menselijkere gesprekken minstens even interessant om doen. Nu ik focus op alle interviews, behoudt Ruth de blik op de wereld. Als er iets binnenloopt, kan zij inbreken. Of als ik te diep in een interview zit en daardoor een belangrijke vraag uit het oog verlies, kan zij dat even rechtzetten."

Vroeger was een programma als De ochtend - of ooit Voor de dag - de spraakmaker. Vandaag geeft het blok grotendeels duiding en is het toegegroeid naar Vandaag, later op de dag. "De vragen die we tien jaar geleden om 16 uur konden stellen, hebben we nu al om 7 uur", zegt Taveirne. "Informatie sijpelde toen trager binnen, mensen lazen soms pas 's avonds hun krant. Nu zijn er veel meer bronnen en krijgen we de feiten direct. Dat zijn veel prikkels, alsof je hoofd ontploft. Wij moeten zorgen dat het hoofd van onze luisteraars niet ontploft. Hem vertellen wat er hoofd- en bijzaak is. Anderzijds kiezen we er ook bewust voor om met De ochtend eigen verhalen op de nieuwsagenda te zetten. Dingen die wij belangrijk vinden. Volgende week doen we bijvoorbeeld een special over onderwijs, waar heel veel eigen nieuws in zal zitten. Daar kunnen we het verschil maken."

Minder 'meteen mee', meer 'altijd benieuwd', dus.

Taveirne: "In die zin is onze baseline goed gekozen, ja. We moeten ons niet belachelijk maken door het nieuws te vertellen waarvan de luisteraar al lang op de hoogte is via andere kanalen. Al moeten we natuurlijk ook alert blijven voor wat er op dat moment gebeurt. Een tweet kan de toon van de ochtend helemaal doen omslaan."

Geen 3G

Intussen is de zomer voorbij en heeft het nieuws niet stilgestaan. Moeten Roets en Taveirne nog blokken op de het Vlaams regeerakkoord of de formatienota?

Taveirne: "Ik heb alles gevolgd en gelezen, al was dat soms moeilijk. Op reis verbleven we in een huis zonder tv en internet. We hadden ook de afspraak dat ik maar twee keer per dag vijf minuten online mocht. Dat was niet moeilijk, er was ook amper 3G-ontvangst. Plots begon ik excuses te zoeken om alleen naar de stad te kunnen en ergens op een wifinetwerk mijn mails binnen te halen."

Roets: "En dan lopen ze binnen, maar krijg je ze niet open. Allez! Robin Williams is dood, maar wat is er gebeurd?"

Taveirne: "En dan moet je proberen om het los te laten, want je kan niet zeggen dat je drie uur inkopen bent gaan doen. Toen ik het nieuws van dat neergestorte vliegtuig pas twee uur later in een sms'je moest lezen, ben ik gaan beseffen dat ik graag altijd van alles op de hoogte ben. Dat sluipt ook in mijn privéleven, ik wil alles weten. Ik blijf mensen maar vragen stellen, heel empatisch om veel te weten te komen. En achteraf denkt iedereen dat ze goed met mij gebabbeld hebben. Mijn partner zegt wel eens: we zitten hier niet in de studio, hè. Al gebeurt het ook omgekeerd, dat hij vraagt: doe eens van 'interview'."

Roets: "Ik was laatst bij de tandarts en die begon te vertellen dat het een moeilijk beroep is geworden, dat er te weinig zijn. Met mijn mond open begon ik daar toch op door te vragen. Een herkenbare afwijking."

Altijd benieuwd, eens te meer. Nethoofd Filip Pletinckx zal het graag lezen. Maar wat denken deze ervaren radiomakers na dit eerste seizoen nieuwe Radio 1?

Taveirne: "Radio 1 is een tijd op zoek geweest: wat is onze taak in die veranderede wereld? We zijn nog aan het zoeken, maar het gaat de goede kant op. Met De ochtend waren we al langer aan het nadenken over onze rol. We hebben vorig jaar al een vernieuwingsoperatie doorgevoerd en we merkten dat die ochtend ging stabiliseren, in de laatste CIM-cijfers zat er zelfs winst op. Wat de rest van Radio 1 betreft: er was vast een goede reden voor om het wel te doen, maar naar mijn gevoel hadden we het seizoen beter eerst laten uitlopen om pas nu in september te vernieuwen. Maar ik ben geen baas en zal dat allicht ook nooit worden."

Roets: "Met zulke uitspraken niet, nee. (lacht) Door de commotie die er vorig jaar is ontstaan, is er veel tegelijk moeten gebeuren. Dat is spijtig voor iedereen die altijd al hard zijn best deed om goede radio te maken. Radio is een medium dat zichzelf eigenlijk elke dag opnieuw moet uitvinden. Net omdat de wereld ook niet blijft stilstaan. Neem nu Twitter, dat groeit ook. Maar het verandert nieuwsmaken niet van de ene dag op de andere."

Meer zelfs. Twitter zal ook Roets niet veranderen. "Ik ga vanaf maandag 1 september geen andere vrouw worden", besluit ze. "Dus ik word voorlopig ook niet actiever op sociale media. Ik volg het, maar in een passieve rol. Want ik heb niet de behoefte om veel met de mensheid te delen."

Taveirne: "Hoe gaan mensen je nu kunnen haten op Twitter? (lacht) Hoe kunnen ze je vinden?"

Roets: "Mijn prioriteit nu is in de eerste plaats goede radio maken. Ik geloof dat ik deze job alleen maar kan doen als ik echt blijf. Dus ik ga me niet in een keurslijf laten dwingen."

De ochtend, vanaf 1 september elke werkdag van 6 tot 9 uur op Radio 1.

Xavier Taveirne (33)

Werkte zes jaar als reporter en presentator voor Radio 2 West-Vlaanderen, later bij Vlaams- Brabant en Radio 2 Nationaal.

Presenteerde in 2008 Goeiemorgen op de Brusselse stadsradio FM Brussel.

Keerde in 2009 terug naar VRT als nieuwslezer op de radio.

Sinds september 2012 is Taveirne een van de presentatoren van De ochtend op Radio 1.

Ruth Roets (36)

Werkt al 13 jaar voor de VRT.

Was jarenlang nieuwslezer en eindredacteur bij Radio 2.

Werkte de afgelopen twee jaar als nieuwscoördinator voor Radio 2.

Vanaf september neemt ze terug plaats achter de microfoon als copresentator in De ochtend op Radio 1.

Terug naar school

Een nieuw radioseizoen is voor presentatoren als de start van een nieuw schooljaar. Daarom trekken Xavier Taveirne en Ruth Roets in hun eerste week als nieuwe duo niet meteen naar de studio, maar naar Vlaamse scholen. Elke ochtend zullen ze uitzenden vanuit een andere school, met de staat van ons onderwijs als centrale thema. Na De ochtend gaat Hautekiet verder op de besproken onderwerpen, samen met de Radio 1-luisteraars.