Duitse regering kiest voor stabiliteit

De minister van Buitenlandse Zaken is al jaren de lievelingspoliticus van de Duitse bevolking en een vertrouweling van de bondskanselier. Hij lijkt in geopolitiek onvoorspelbare tijden geknipt om Joachim Gauck (77) op te volgen, die zichzelf te oud vindt voor een tweede termijn.

Het besluit is op 12 februari 2017 aan de Bondsvergadering: alle leden van het parlement en evenveel afgevaardigden uit de deelstaatparlementen. De kandidaat die de meerderheid verovert, de helft plus één, wint. De regeringscoalitie heeft in principe een meerderheid in die vergadering. De kans is dus groot dat Steinmeier het staccato van de dagelijkse politiek - vliegtuig in, vliegtuig uit - zal verruilen voor de lange, verbindende lijnen van het presidentschap.

De weg naar Steinmeier was niet zo vanzelfsprekend als hij leek. Merkel wilde geen kandidaat van de SPD, de kleinere coalitiepartner, ondersteunen, al was die nog zo geschikt. Maar ze raakte in het nauw omdat alle mensen die ze benaderde voor de eer bedankten. De keuze voor Steinmeier is dus een politieke nederlaag voor Merkel - maar een overwinning voor Duitsland, zo schreef de Duitse pers gisteren unaniem.

Want als er iemand rondloopt in Berlijn die "een signaal van stabiliteit" geloofwaardig belichaamt, dan is dat inderdaad Steinmeier, visueel samen te vatten tot sneeuwwit haar en zwart montuur. Inhoudelijk staat hij bekend om zijn kalmte, zijn arbeidsethos en zijn vaak wat technocratische benadering, intelligent, doortastend en altijd goed voorbereid.

Een werkpaard is hij, ooit begonnen als ambtenaar van de regering van de deelstaat Nedersaksen. Daar viel hij in de smaak bij Gerhard Schröder, die hem in 1999 meenam naar Berlijn als chef van zijn kanselarij. In 2005 werd hij minister van Buitenlandse Zaken in het eerste kabinet-Merkel. Hij was een degelijke minister, maar vrij onopvallend.

In 2009 werd Steinmeier min of meer noodgedwongen SPD-lijsttrekker en kanselierskandidaat. Het was het dieptepunt in Steinmeiers politieke bestaan. De SPD verloor grotesk. Duitsland concludeerde: Steinmeier is meer een man voor de schaduw, een veredeld ambtenaar. Maar Duitsland bleek hem te hebben onderschat.

Toen Merkel hem in 2013 opnieuw vroeg voor de post Buitenlandse Zaken, was het geopolitieke vaarwater een stuk onstuimiger dan acht jaar voordien. Sindsdien toont Steinmeier dat hij een goede, stoïcijnse crisismanager is.

Oorlogsretoriek

Hij is nu veel opvallender aanwezig dan tijdens zijn eerste termijn: in de onderhandelingen over vrede in Oekraïne, ten tijde van het vluchtelingenakkoord en vooral bij het tot stand komen van het kernwapenakkoord met Iran. Dat hij nog steeds niet ijdel, af en toe zelfs wat schuchter overkomt, draagt bij aan zijn geloofwaardigheid.

Inhoudelijk valt Steinmeier op vanwege zijn begrip voor en toegeeflijkheid jegens Rusland. Deze zomer uitte hij stevige kritiek op de 'oorlogsretoriek' van de NAVO aan het adres van Poetin. Ook sprak hij zich luid en duidelijk uit tegen het verlengen van de economische sancties tegen de Russen. Dit wordt hem door de traditioneel zeer Atlantisch georiënteerde CDU niet altijd in dank afgenomen.

Als Steinmeier praat, doet hij dat monotoon, vaak naar zijn aantekeningen kijkend. Wat dat betreft, zo vrezen de Duiters, doet hij onder voor de uitgesproken Gauck, die moraliserende redes waarin hij hamert op het gevaar van populistisch rechts, niet schuwt. Steinmeier kan dat ook, maar laat dat alleen blijken als hij daadwerkelijk boos en bezorgd is. Zoals in augustus, toen hij zijn gal spuwde over de wereldwijde herwaardering van het nationalisme. Donald Trump noemde hij in die rede een haatprediker. Ook feliciteerde hij hem niet na diens overwinning in de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Dat belooft.

Wie Steinmeiers tegenstanders zijn bij de presidentsverkiezing op 12 februari is nog niet bekend. Zowel de Groenen als Die Linke zeggen nog met een kandidaat te komen.