Iedereen verdacht

Het is geen geheim: de speurders van de onderzoekscel Waals-Brabant zochten de leden van de Bende van Nijvel zowat overal. Hypotheses over wie de daders zouden kunnen zijn, zijn er dan ook met hopen. Van gewone criminelen over afpersers, tot aanslagen om de staat omver te werpen.

Vooral de tweede overvallengolf is meer dan eens gelinkt aan extreem rechts. De werkwijze deed denken dat de daders militair opgeleid waren. Voor de overvallenreeks op drie vestigingen van Delhaize in 1985 werd ook gezocht in de richting van afpersing, maar bewijzen werden nooit gevonden.

Het vermoeden dat bepaalde groepen een klimaat van terreur wilden creëren met hun bloederige raids leefde die dagen in België, en bij uitbreiding in heel Europa, sterk. In de zomer van 1980 was er in Bologna de bomaanslag op het station, door twee extreem rechtse militanten. In West-Duitsland was de Rote Armee Fraktion actief. In België lieten Pierre Carette en het CCC tussen 1984 en 85 meerdere bommen ontploffen.

Een eerste onderzoek spitste zich toe op leden van de zogenaamde bende van de Borinage. Eind de jaren tachtig werden de leden - enkele marginale overvallers - vrijgesproken door het assisenhof van Henegouwen. Bij het parket in Nijvel was een ballistisch rapport dat hen volledig vrijpleitte achtergehouden.

Ex-rijkswachters

In Dendermonde werd die dagen druk gefocust op een reeks overvallen van de bende van Philippe De Staerke. Dat onderzoek bracht in 1986 een link met de Bende van Nijvel aan het licht. Want De Staerke zou enkele uren voor de overval in de Delhaize van Aalst zijn geweest. Van de overvallen in 1985 was De Staerke tot gisteren de enige die ooit in verdenking was gesteld. Deze beroepsmisdadiger werd in 1987 tot twintig jaar cel veroordeeld voor een reeks andere feiten. In mei 2001 werden de beschuldigingen in verband met de Bende van Nijvel tegen hem ingetrokken bij gebrek aan bewijs.

In 2012 verlegde het onderzoek zich weer naar het extreem rechtse milieu. Zo waren er begin van dat jaar nog een twintigtal huiszoekingen verricht bij mensen die zich in de jaren tachtig in het milieu in het extreem rechtse Westland New Post (WNP) van Michel Libert en Paul Latinus ophielden. Gedacht werd dat de Bende uit ex-rijkswachters en extreem rechtse militanten bestond en het land wilde destabiliseren. Als mogelijke financier viel de naam van de omstreden edelman Benoît de Bonvoisin.

Een parlementaire commissie - de commissie Gladio - schreef de aanslagen impliciet toe aan het werk van buitenlandse geheime diensten. Ze wilden de democratie ondermijnen en een gevreesde groei van communistische bewegingen inperken. De commissievoorzitter vermoedde dat de raids van de jaren tachtig een media-effect moesten veroorzaken. Ex-adjunct-gevangenisdirecteur Jean Bultot en gewezen rijkswachters Martial Lekeu en Robert Beijer legden gelijkaardige getuigenissen af. Later pasten ze hun verklaringen aan.

Ook illegale wapenhandel en afpersingen werden als motieven genoemd. Complotten waren er genoeg. Zo zouden sommige slachtoffers niet zo toevallig zijn. Bankier Léon Finné, die gedood werd bij een raid in Overijse, zou bij illegale wapentransacties betrokken zijn geweest.

Dat de Bende uit traditionele overvallers bestond is voor velen compleet ongeloofwaardig, de buit was te klein in verhouding met het dodentol.

Dwarsbomen

Vorig jaar was er ineens een nieuwe piste. De speurders die de misdaden van de Bende van Nijvel onderzochten beschuldigden plots hun collega's uit de jaren tachtig ervan het onderzoek bewust te hebben gedwarsboomd. De Waalse speurders trachtten daarop onder andere te bewijzen dat hun Vlaamse collega's in 1986 zelf wapens in het kanaal hadden gegooid. Ze zouden intussen ook van die piste weer zijn afgestapt.