Debat

"De eigen morele superioriteit celebreren boven het lichaam van een geliefde dode is geen heldendaad. Meneer de kardinaal: schaam je." Meer dan dat ene zinnetje had schrijver Erwin Mortier niet nodig om het punt te maken waarover het in wezen gaat. Namelijk dat er een fundamenteel verschil bestaat tussen gelovigen en niet-gelovigen in hun beleving van het levenseinde, een verschil dat niet overbrugbaar en niet verzoenbaar is. De enige mogelijke oplossing is dan dat beide groepen van elkaar aanvaarden dat dat verschil bestaat en het ook wederzijds respecteren. Dat beide hun keuze niet propageren en evenmin beweren dat de ene keuze superieur zou zijn aan de andere. Ze zijn eenvoudigweg anders, ze zijn moreel gelijkwaardig, en ze moeten beide kunnen, omgeven door de sereniteit die het omgaan met het levenseinde meebrengt.

Daarom moet er een einde worden gemaakt aan de valse tegenstelling tussen euthanasie en palliatieve zorg die het debat nu dreigt te gaan beheersen. Het één sluit het ander namelijk niet uit, sterker, euthanasie is vaak de laatste stap in palliatieve zorg. En voorstanders van euthanasie zijn niet per definitie tegenstander van een uitbreiding van die palliatieve zorg, integendeel zelfs. Het is geen of-ofdiscussie, maar een en-endebat.

Omgekeerd hebben ook niet-gelovigen het recht te vragen dat hun keuze, die ze aan niemand willen opdringen, die ze niemand tot voorbeeld stellen, gerespecteerd zou worden.

Daar mangelt het soms aan. Te veel ziekenhuizen, voornamelijk uit katholieke hoek, hebben geen euthanasiebeleid of willen er geen. Dat strookt niet met de wetgeving, die het individu het recht op euthanasie waarborgt. Zeker in streken waar er een katholiek ziekenhuismonopolie is, dient er een procedure bedacht die het recht op euthanasie van de niet-gelovigen vrijwaart, zonder ooit dokters te kunnen verplichten euthanasie uit te voeren, wanneer dat tegen hun persoonlijke ethiek ingaat. Dokters kunnen niet verplicht worden tot euthanasie, maar instellingen, zeker als ze het monopolie uitoefenen, moeten wel de wet toepassen.

De wetgeving moet verder onderzocht en geëvalueerd worden, waarbij het meest schrijnende aspect, dat van dementerenden, prioriteit moet krijgen. Het kan niet dat mensen die in hun wilsbekwame fase een levenstestament hebben geschreven waarin ze vragen geëuthanaseerd te worden, bij dementie die uitdrukkelijke wens niet ingewilligd zien omdat de wet op het ogenblik van volledige dementie euthanasie niet langer toelaat, levenstestament of niet. Dat verplicht mensen voor euthanasie te kiezen op het laatste moment van helderheid, dat bijna niet in te schatten valt. Er is in Vlaanderen zeker een maatschappelijk draagvlak om die uitbreiding van de wet verder te bespreken. Laten we dat dan ook doen, met wederzijds respect en in alle sereniteit. De dood is te existentieel om te proberen hem in partijpolitieke termen te vatten.

Yves Desmet

Politiek

hoofdredacteur