Een bedevaart in mineur

Twee belangrijke kwesties hielden de bedevaarders op voorhand bezig: het weer en de plaatsen die ze zouden krijgen op het Sint-Pietersplein. Zaterdag wordt er poolshoogte genomen. “In 1950 stond ik in het midden van het plein”, zegt Maria Van Looy (84). “Als haringen in een ton stonden we daar. En maar zwaaien en ‘viva papa’ roepen. Ik ben al twee keer in een heilig jaar door de grote poort gegaan. Dat betekent twee volle aflaten: goed voor als ik dood ben. Ik mag direct naar de hemel.” Terwijl Maria herinneringen ophaalt, is de rest vooral geïnteresseerd in hun plaatsen. Er zijn 2.500 gereserveerde plaatsen op het Sint-Pietersplein voor Belgische Damiaanfans. De groep heeft tickets. Vraag is alleen: zijn het staan- of zitplaatsen? Maria klampt een Vaticaanse official aan. “Domani seats?” vraagt ze ter bevestiging. Het blijkt zo te zijn en een golf van opluchting gaat door de groep. “Dat hadden ze nu toch op voorhand kunnen zeggen”, zucht Maria. “Ik ben woensdag nog speciaal naar de winkel gereden om plooistoeltjes te kopen. ‘Juul gaat zo lang niet kunnen staan’, zeiden ze thuis. En, tja, ik heb dan maar stoeltjes voor ons in de valies gestoken.”

Kiekenvel

In de nacht voorafgaande aan de heiligverklaring onweert het boven Rome en zaterdagmorgen viel de regen ook al met bakken uit de hemel. De groep is dan ook ongerust: als de heiligverklaring binnen plaatsvindt, zouden ze die nooit in levende lijve kunnen meemaken. Riglène Puype (53) is ervan overtuigd: Damiaan zal voor goed weer zorgen. “De zaligverklaring zou destijds normaal in Tremelo hebben plaatsgevonden, maar werd verschoven naar Koekelberg. Wel, in Tremelo scheen de zon terwijl het in Koekelberg regende.”En inderdaad: op zondagochtend is het droog. De mis begint om tien uur, maar stipt om halfacht neemt de groep de metro. Naarmate ze het Sint-Pietersplein naderen, wordt de massa groter en de groep ongeduldiger. Als ze ingehaald worden door zingende Poolse nonnen en andere Damiaanfans, worden ze naast ongeduldig ook jaloers. “Iedereen heeft sjaaltjes en wij hebben nog niet eens een badge”, zucht Jetteke Bruyninx (68). “Ik ben van Tremelo en ik heb geen sjaal, maar jullie uit Gent wel”, zegt Maria, die uit Keerbergen komt, verontwaardigd tegen een groep van het Oost-Vlaamse bisdom. Even later weet ze toch als enige een sjaaltje te bemachtigen. En dat is geen sinecure want Damiaansouvenirs zijn moeilijk vast te krijgen in Rome: er worden vlagjes noch T-shirts verkocht. Meer dan wat foto’s, sleutelhangers, paternosters en bedeltjes is er niet te krijgen. En dan nog maar op één plek. “Ik moest een zilveren medaillon hebben voor mijn kleindochter”, zucht Maria. “Ons Evelientje verzamelt medaillons, maar ze hebben er geen.” Het is drummen om via de veiligheidscontroles op het plein te komen. De chaos is groot: ‘Waar is mijn kaart?’ ‘Waar is mijn sacoche?’. Het ene mirakel volgt op het andere: krukken worden achtergelaten, wandelstokken moeten niet langer dienst doen. Gids Jan Verhasselt kalmeert: “Mensen, we zijn ruim op tijd. Goh, ze worden wild”, zegt hij. “En waarom? We hebben plaatsen en ze zullen alles kunnen zien.” “Ik heb nu al kiekenvel op mijn hoofd”, zegt Irène Fedasz (65). Samen met haar man Kurt Billiauw (65) maakte ze een paar jaar geleden in Rome ook de zaligverklaring van het Heilig Paterke van Hasselt mee. “Dat was zo mooi”, zegt Kurt. “Op de kerk hingen de foto’s van de heiligen allemaal onder een rode doek. Op het moment dat de zaligverklaring ging gebeuren, ging het doek langzaam omhoog en iedereen applaudisseerde en riep. Heel emotioneel.”

Middeleeuwen

Maar de foto’s beloven weinig goeds: geen doeken en ook geen altaar te zien onder het baldakijn waar de paus zou moeten plaatsnemen. Wanneer de mis stipt op tijd begint, blijkt de show zich binnen af te spelen. Het vertrouwen van de Heilige Stoel in de invloed van de heiligen op het weer blijkt niet zo groot te zijn als dat van Riglène. Zelfs al scheen vanaf ‘s morgens de zon, dan nog werd het hele gebeuren naar binnen verplaatst. De teleurstelling is groot. Zeker wanneer wat later blijkt dat de heiligverklaring, het moment waarop iedereen wachtte, zo goed als onopgemerkt voorbij is gegaan. De Latijnse passage waarin Damiaan samen met vier anderen heiligverklaard wordt, passeert zonder veel poespas. Veel gelovigen hebben pas minuten later door dat het al achter de rug is. Applaus was er amper, de Vlaamse Leeuwen bleven stil. Maria, die alles filmt, mist zelfs het grote ogenblik omdat haar camera even niet aanstond. “Het is niet naar mijn goesting”, zegt Jetteke. “Ik was beter thuis in de zetel blijven zitten. Dan had ik alles duidelijker gezien.” Ook Kurt zit in zak en as. “Ik heb mijn geloof en dat blijft, maar dit had ik niet verwacht. Bij het Paterke van Hasselt was het veel beter. Nieuwe bazen, nieuwe wetten, denk ik. De vorige paus had dat toch beter geregeld. Het enige pluspunt nu is dat ze de paus niet meer moeten dragen.” “Ik dacht dat we weer in de middeleeuwen waren”, reageert ook Alice Verbrugge (76). “Precies of de clerus en het volk gescheiden moesten worden. Maar misschien was het een kwestie van veiligheid?” Het weer aanhalen als excuus, pikt niemand. Op het plein is het dan ook snikheet: sjaaltjes doen dienst als hoedje, paraplu’s worden parasols en met de omvangrijke misboekjes wordt koelte toegewuifd. “Het weer?”, zegt Kurt, die een zakdoek om zijn hoofd geknoopt heeft. “Daar geloof ik niks van. Het was vanmorgen al duidelijk dat het droog zou blijven. De koning en de ministers zullen liever binnen gezeten hebben, ja.” Wanneer de paus helemaal op het einde toch naar buiten komt om de zegen te geven, klimmen zelfs de tachtigers op hun stoel en flitsen de camera’s onophoudelijk, maar het applaus blijft matig. Of de komst van de paus alles opnieuw een beetje goedmaakt? Kurt denkt even na en schokschoudert dan. Hij is duidelijk een illusie armer.