Om ter snelst
Tussen N-VA en PS is een race losgebarsten om zo snel mogelijk een regering te vormen. Terwijl Bart De Wever zich concentreert op een Vlaamse regering met CD&V en eventueel Open Vld, probeert Elio Di Rupo een heruitgave van de uittredende federale regering door te duwen.
De zaken gaan, zo vlak na de verkiezingen, flink vooruit. Koning Filip begon gisteren meteen aan zijn consultatie van de partijleiders. Dat eerste beleefdheidsrondje eindigt vandaag. Mogelijk wordt er meteen een informateur op pad gestuurd. Dat zou best wel eens N-VA-voorzitter Bart De Wever zelf kunnen worden.
Ook de PS zal 'informateur' De Wever niet tegenhouden, maar houdt intussen wel achter de schermen het oog op de federale regering gericht. Zoals een wat loslippige Brusselse burgemeester Yvan Mayeur (PS) het gisteren stelde: "PS en sp.a komen aan zet na het toerke van De Wever."
De Franstalige socialisten willen een nieuwe federaal kabinet op poten zetten met dezelfde driekleur (rood-blauw-oranje) als het vorige. Dat zo'n kabinet nu ook nipt een meerderheid heeft in de Nederlandstalige groep in de Kamer is daarbij een belangrijk argument.
Door een klassieke tripartite op te bouwen, probeert de PS de druk tegen te houden vanuit N-VA om op alle niveaus een (centrum)rechts kabinet te creëren. MR en cdH hebben namelijk op Waals niveau ook een nipte meerderheid, wat regeren zonder de PS theoretisch mogelijk maakt. En door eerst aan een federale regering te werken, vermijden de Franstaligen dat ze in de 'confederale logica' van N-VA stappen, waarbij de regionaal gevormde coalities pas in tweede instantie op federaal niveau tegen elkaar komen te staan.
Want dat is namelijk precies wat Bart De Wever tezelfdertijd betracht door vandaag ook al de gesprekken over de vorming van de nieuwe Vlaamse regering te starten. Hij ontvangt alle Vlaamse partijvoorzitters in het Vlaams Parlement. Dat CD&V en Open Vld als eerste aan de beurt zijn, is niet toevallig. Zij blijven De Wevers voorkeurpartners.
Wiskundig zijn de liberalen niet nodig voor een Vlaamse meerderheid (N-VA en CD&V hebben samen 70 zetels op 124), maar strategisch kan het toch handig zijn om Open Vld mee te nemen. Als N-VA ook op federaal niveau zijn (centrum)rechtse coalitie wil doorzetten, zijn de blauwe zetels daar immers wel noodzakelijk. En Open Vld heeft al laten verstaan dat het op alle niveaus in de regering wil, of op geen enkel.
Strategie
De conclusie - snelle actie! - is dezelfde, maar de strategie van N-VA is dus tegengesteld aan die van de PS. Met een snelle Vlaamse regering op zak hoopt N-VA met een gegroepeerde rechtse coalitie aan de federale onderhandelingstafel te kunnen aanschuiven. Het wordt dan heel wat lastiger voor de Franstaligen om N-VA nog overboord te zetten.
Tegelijk wil De Wever zo CD&V en Open Vld onder druk zetten om kleur te kiezen. Zij kunnen behalve met N-VA in Vlaanderen ook een tripartite met de sp.a vormen - en die dan op federaal niveau doortrekken. Bij de PS gaan ze er alvast van uit dat CD&V niet meteen overstag gaat voor De Wever. De N-VA-voorzitter zei gisteravond in Terzake al zelf dat "op de mislukking van mijn gesprekken" gespeculeerd wordt, om een klassieke tripartite mogelijk te maken.
Zo blijft de sleutel voor de regeringsvormingen bij CD&V en in mindere mate Open Vld liggen. Zij beslissen of N-VA dan wel PS de komende weken de boventoon mag voeren. Beslist is er nog niets, maar strategisch hebben CD&V en Open Vld enig belang bij een voortzetting van de tripartite, die dan symmetrisch in alle regeringen weerspiegeld zou worden. Op Vlaams niveau is Open Vld in een klassieke tripartite noodzakelijk voor een Vlaamse meerderheid, in een voor de partij inhoudelijk 'logischere' centrumrechtse formule niet. En CD&V kan aan de PS federaal een mooie prijs vragen voor het afwijzen van N-VA. Het premierschap bijvoorbeeld.