'Komt er nog wat van het Vlaamse armoedebeleid?'
De armoedeverenigingen trekken aan de alarmbel: de crisis woedt volop, maar het Vlaams armoedebeleid beweegt voor geen meter. 'De dossiers blijven maar aanslepen, en de Vlaamse regering maakt geen keuzes. Het is nu of nooit.' Lotte Beckers
armoedebestrijding is een topprioriteit", zo sprak Kris Peeters (CD&V) toen de Vlaamse regering in 2009 in gang schoot. "Vandaag zijn we halverwege de legislatuur en we stellen vast dat er tot nu toe weinig gebeurd is", zegt Frederic Vanhauwaert, coördinator van het Vlaams Netwerk van verenigingen waar armen het woord nemen. "Uit de 194 geplande acties zijn vorig jaar 13 absolute prioriteiten gehaald, amper twee of drie daarvan zitten op schema. Komt er nog wat van, vragen we ons dan af. Binnenkort raken we weer verzeild in verkiezingsraces, het is nu of nooit."
Wat loopt er dan precies mis?
"De regering bestelt analyses en organiseert werkgroepen of proefprojecten, en dan stokt het vaak. We missen duidelijke keuzes met reële budgetten. Huisvesting, energie, water, betaalbare gezondheidszorg, dat zijn domeinen waarop mensen het verschil voelen. Maar de dossiers blijven aanslepen of liggen gewoon stil, en stilstand is achteruitgang voor mensen in armoede.
"Neem nu wijkgezondheidscentra, een thema waar de regering inspanningen beloofde. Maar nog steeds wordt er gediscussieerd over erkenningen. Of de oprichting van een beleidsonderzoekscel rond armoede. Interessant, maar pas op lange termijn. De maatregelen die wel worden uitgevoerd, zijn vaak beslissingen van de vorige regering. We staan open voor alternatieven, en participeren graag, maar niet als het enkel bij praten blijft.
"Als je de recordcijfers van de voedselbanken als maatstaf neemt, kun je niet anders dan besluiten dat het beleid gefaald heeft. Natuurlijk kan de regering het armoedeprobleem niet helemaal rechttrekken, maar het stoot tegen de borst dat een 'topprioriteit' zo weinig vooruitgang boekt."
Verwijten jullie Ingrid Lieten, minister van Armoedebestrijding (sp.a), of haar collega's-ministers een gebrek aan politieke wil?
"Misschien heeft de Vlaamse regering bij aanvang te weinig duidelijke afspraken gemaakt over dit thema. Of is het draagvlak gewoon te klein. Onze indruk is dat sommige regeringsleden wel willen, maar de kracht niet hebben om hun eisen af te dwingen, terwijl anderen niet de intentie hebben om echt te kiezen voor armoedebestrijding. Sommige ministers verschuilen zich ook graag achter de minister van Armoedebestrijding. In ieder geval, op het einde van de rit liggen de budgetten niet op tafel.
"Nog een moeilijkheid: het regelmatig doorschuiven van de verantwoordelijkheid. Zonet nog: Lieten erkent het probleem van de voedselbanken, maar zegt dat de leeflonen opgetrokken moeten worden, en dat is een federale zaak. Dwing het daar dan af."
Over een tweetal weken begint de regering aan haar begrotingscontrole. Wat verwachten jullie?
"We hopen op investeringen in sociaal beleid, maar vrezen dat ze net zullen beknibbelen. Nu al worden de tarieven van De Lijn in vraag worden gesteld, en dat treft de kwetsbaarsten. En als Peeters verkondigt dat hij zeker niet zal besparen op kinderarmoede, wil dat dan eigenlijk zeggen dat alle andere vormen van armoede worden losgelaten? En als de Vlaamse regering een alternatief vindt voor de federale hypothecaire aftrek, zal dat dan ten koste gaan van pakweg nieuwe sociale woningen?"
Armen zijn een makkelijk slachtoffer in tijden van crisis?
"Slachtoffers zou ik ze niet noemen, ze zijn gewoon geen prioriteit, en weinig interessant om politiek mee aan de slag te gaan. We willen realistisch zijn: de budgetten zijn beperkt. We stellen vast dat Lieten wel een vuist durft te maken om een derde net bij de VRT binnen te halen. Fijn, maar is het geen tijd voor een echte vette vis? Of de algemene kindpremie. Besteed het geld toch aan de kinderen die het echt nodig hebben.
"Het lijkt ons niet het moment om fanatiek te streven naar een begroting in evenwicht. Professor Bea Cantillon zei het al: in tijden van hoogconjunctuur is het aantal armen met geen procent gedaald. Nu het economisch moeilijk gaat, vrezen we het ergste.
"Maar als we niet investeren in mensen aan de onderkant van de samenleving, kost ons dat op lange termijn veel meer. Hoe langer je wacht om mensen in schulden te begeleiden, hoe zwaarder het wordt. En als je wilt dat meer mensen aan de slag gaan, dan moet je daarin durven te investeren."