Het verschil tussen goud en zilver? De technologie en het geld
Met de Olympische Spelen in het vooruitzicht beschrijven Britse wetenschappers in een nieuw rapport het belang van technologie bij topsport. Het beste pak, de beste schoenen, de beste helm. De kloof tussen arm en rijk wordt steeds groter: 'Een medaille is bijna te koop.'
"In 2008, na de Spelen in Peking, hebben de Britten hun fietspakken in brand gestoken, om te voorkomen dat ze in verkeerde handen zouden vallen." Aan het woord is Raymond Vanstraelen, CEO van het Belgische Bioracer, fabrikant van fietstenues. Het verbranden van fietspakken. Het doet denken aan de waas van mysterie die rond het zwempak hing van Ian Thorpe.
De Australische zwemmer zwom als een van de eersten met een nauwaansluitend pak. Thorpe deed het pak aan op hotel, ging zo de bus op naar een wedstrijd, en trok het ding pas uit eenmaal terug op zijn hotelkamer. 'Mechanische doping', werd geopperd. Illustratief voor de topsport: de strijd om de technologie.
Dat technologie bovendien een steeds belangrijkere plaats inneemt, staat in een rapport te lezen van het Britse Institute of Mechanical Engineers: "Technologie is voor een atleet even belangrijk als voeding, training en coaching." Het komt er straks op de Spelen niet niet alleen op aan wie de snelste is, maar ook wie het beste materiaal heeft.
Zwempakverbod
"De tendens is duidelijk", zegt de Nederlandse sportfilosoof Ivo van Hilvoorde. "Wetenschap wint steeds meer aan belang. We spreken hier over de maakbaarheid van een sport. De medailles zijn eigenlijk te koop. Je haalt de beste technologie in huis, de beste ingenieurs en de beste coach. De atleet als cyborg: mens én machine. Kennis bepaalt haast mee of het goud of zilver wordt. Maar als de technologie bepaalt wie wint, wordt het dan niet minder interessant? Daarbovenop wordt de kloof met de armere landen steeds groter. Die hebben geen sportbudgetten van die aard en maken steeds minder kans op de grote prijzen."
Niet alle sporten zijn natuurlijk maakbaar. Bij zwemmen is techniek opnieuw zeer belangrijk. Tot 2009 waren zwemmers haast vissen. Het waren krachtpatsers in een zwempak. Dankzij de pakken verkregen de atleten een hogere ligging in het water en slaagden spierbundels als Alain Bernard erin om medailles te halen. Zwemmen werd rammen en beuken in het water. Nu niet meer. Nu drijft de techniek opnieuw boven door het pakkenverbod. "Zwembond FINA heeft véél te laat ingegrepen", vervolgt van Hilvoorde. "De zwemrecords staan vast voor een zeer lange tijd. Zoals FINA moet je het vooral niét doen. "Het komt er voor de sportfederaties op aan om de technologische innovaties in het sport op de voet te volgen."
Dat staat ook in het rapport van het Institute of Mechanical Engineers te lezen: "Sportbonden doen er goed aan ingenieurs te betrekken bij de regelgeving om de gevolgen van bepaalde beslissingen goed te kunnen inschatten."
Baanwielrennen is een sport die wel enigszins maakbaar is. Het komt er op aan de juiste renners te selecteren en die in een discipline als baanwielrennen de juiste techniek aan te leren. Maar ook hier kijkt de technologie mee. De toekomst laat zich niet lezen, maar verwacht wordt dat er ooit een spray op de markt komt die de huidige atletenpakken vervangt. Een spray die makkelijk aan te brengen is en waterafstotend werkt.
Voorlopig is dat nog toekomstmuziek, maar de wetenschap staat niet stil. Banden die zich aanpassen aan het wegdek? Schoenen via een 3D-printer die zich aanpassen aan de voeten, al naargelang de weersomstandigheden? Nogmaals: toekomstmuziek. Maar toch.
Sportfilosoof van Hilvoorde: "En net daarom moet ingenieurs mee de regelgeving bepalen. Of je belandt in situaties zoals het zwemmen. Als de sportwereld niet oplet, zitten we straks in een tijdperk waarin we ons afvragen wie er heeft gewonnen: de zwemmer? Of het pak? In het wielrennen zal het nu niet mislopen. De UCI heeft regels voor het gewicht van de fiets en de samenstelling van de pakken. Gelukkig maar."
Pop op een fiets
Raymond Vanstraelen van Bioracer geeft toe dat zonder regels van de UCI het wielrennen al véél verder zou zijn. Vanstraelen: "We moeten ons houden aan de regels. Maar de technologie staat inderdaad al véél verder. De wielerpakken mogen niet opgevuld worden bijvoorbeeld. Laat dat toe, en de renners gaan nog sneller. Toch wordt er nu ook heel professioneel gewerkt.
Zo heeft Bioracer voor Tony Martin (Duitse tijdritspecialist van Omega Pharma-Quick.Step) speciaal een pop in fietshouding gemaakt om pakken te kunnen testen. Meer zelfs, om het pak te mogen maken van Martin vroeg zijn entourage om het wiskundige bewijs dat het betreffende pak écht wel het snelste is. Pure wetenschap dus. We haalden zelfs een aerodynamicaexpert uit de vliegtuigbouw naar ons bedrijf om onze pakken te optimaliseren.
"Zelfde verhaal voor de Belgische kwartet dat in Londen de ploegenachtervolging rijdt. Je moet weten dat in het baanwielrennen vanaf 45km/u andere luchtstromingen een invloed hebben. Daar moet zo'n pak op voorbereid zijn. Vrouwen hebben een ander pak, want die rijden iets trager. Kleine dingen, maar die maken wel een groot verschil."