'Het seksisme is nog altijd even erg'

Weinig eindwerken die zoveel commotie teweegbrachten als dat van RITS-filmstudente Sofie Peeters. Een documentaire over haar eigen ervaringen met seksisme op straat in 'haar' wijk, de Brusselse Anneessensbuurt. Van 'Bonjour poupeé' tot 'ça coute combien, sale pute'. Wekenlang stroomden reacties binnen: van vrouwen die hetzelfde meemaakten, ook in andere buurten en andere steden.

"Hallelujah, dacht ik toen Femme de la Rue uitkwam", vertelt Fanny Joachim (19), die in de Anneessensbuurt woont en naar school gaat. "Zo blij was ik dat het debat werd gevoerd, het probleem aan de kaak gesteld. Dat de stad en de overheid maatregelen aankondigden." Van die vreugde blijft twee maanden later nog weinig over. "Ik was naïef: het seksisme is nog altijd even erg. Ik word nog steeds voortdurend lastiggevallen door mannen. Een half uur geleden nog: een oude man die maar bleef aandringen dat ik hem naar zijn appartement zou volgen."

Het is donderdagavond, halfacht. Fanny zit zoals vaak met vrienden op een terrasje op het Rouppeplein. Gekleed in jeans en sneakers. "Bij mijn ouders in Luik draag ik hakken en rokjes. Hier niet. Te veel commentaar. Alsof ik dan plots 'makkelijk' zou zijn."

Teleurstelling over de status quo: het is een gevoel dat opmerkelijk vaak terugkomt. Veel vrouwen uit de buurt hadden verwacht dat Femme de la Rue een lans zou breken, mannen aan het denken zou krijgen. "Maar ze lachen er vooral mee", zegt een jonge vrouw uit de wijk. "Ze maken er grapjes over, zo van 'Oei, ben je nu beledigd? Ben ik nu een seksist? Ga je er nu een filmpje over maken?"

Burgemeester Freddy Thielemans (PS) voerde GAS-sancties in voor seksisme. Wie een vrouw beledigt, riskeert nu een boete tot 250 euro. Steekvlampolitiek, vinden de meeste vrouwen in de Anneesensbuurt. Een lapmiddel. Salwa Oubihi (36): "De jongens en mannen in deze wijk spotten met die boetes, het houdt hen niet tegen." Zelf heeft ze de documentaire nooit gezien. Veel over gehoord, dat wel. "Het was hier even hot news in de wijk, maar uiteindelijk blijft alles hetzelfde. 'Ik wil je neuken', 'Wat loop jij hier om zeven uur 's avonds nog op straat te doen?': dat soort belachelijkheden. Ik ga daar altijd scherp tegenin: dit is ook mijn buurt."

Sommigen dienen van repliek, anderen berusten of negeren. iPod in de oren en doorwandelen. En dan zijn er enkelen die zich nog alleen per fiets verplaatsen. Het probleem, zeggen sommigen, beperkt zich vooral tot enkele straten in de buurt van de Stalingradlaan. "Eenmaal in de Dansaertwijk krijg je die opmerkingen veel minder." Marie-Ange Gillis, actrice en medewerkster bij TV Brussel, zat vroeger op kot in hartje Anneessens. In haar nieuwe Anderlechtse wijk wordt ze veel minder nageroepen. Of het moest een enkele keer door voetbalsupporters zijn. "Anneessens is een buurt die ziek is op meerdere vlakken: huisjesmelkerij, armoede, vuil. Seksisme kan natuurlijk niet door de beugel, maar er zijn ergere problemen in die wijk."

Problemen die boetes alleen zeker niet zullen oplossen, zegt ze. "Die seksismeboetes zijn zinloos. Van vriendinnen in de buurt hoor ik dat er weinig of niets is verbeterd. Je moet de zaak breder en dieper benaderen. De armoede en frustraties aanpakken, investeren in onderwijs en sportclubs om maar iets te zeggen. Opbouwende maatregelen."

Educatie, het is een woord dat vaak terugkomt. "Maar ook de ouders zouden beter ingrijpen", vindt fotografe Gaëlle Audo (34). "Er speelt vaak ook een cultuurverschil dat je niet met boetes gaat oplossen. Seksisme is trouwens niet typisch Brussels ofzo, het is iets van overal."

Zelf is ze nog nooit lastiggevallen in Brussel. "Jamais. En ik woon intussen toch al tien jaar in de stad enkleed me niet als een non (Gaëlle draagt een schattige minirok en hoge laarzen, KVDP). Er is ook wel een verschil tussen 'tu es belle' en 'salope', vind ik. Maar voor iedere vrouw is de grens anders." Vroeger woonde ze in Marseille. "Dat was andere koek. Une ville chaude. Vaak heel vulgair. Ik durfde er 's nachts bijna niet alleen over straat, ging in de metro altijd bij de deur zitten zodat ik snel weg kon. Hier is het een stuk kalmer. Een verademing."