Hoezo, een clash?

"Als u wilt dat de burgemeester de politie aanpakt en niet de criminelen: stem Van Besien." Met dat advies zette Antwerps burgemeester Bart De Wever (N-VA) afgelopen weekend de wederzijdse verschillen in de verf tussen Wouter Van Besien (Groen) en hem. Nu Groen en sp.a samen naar de verkiezingen trekken, wordt de kiesstrijd in Antwerpen meer dan ooit een clash tussen links en rechts.

Hoewel Van Besien en De Wever elkaar bestoken, blijkt het in de praktijk nog wel mee te vallen met die onenigheid. In vier van de negen districten zitten Groen en N-VA samen in de meerderheid. Dat doen ze onder meer in de twee grootste districten: Antwerpen-stad en Deurne. De helft van Antwerpen wordt dus bestuurd door een coalitie met Groen en N-VA.

Dat is geen toeval, want ondanks hun electorale belangen hebben de Vlaams-nationalisten en de groenen wel wat gemeen. Net als de Volksunie destijds heeft N-VA kiezers die een groen beleid appreciëren. Daarnaast zetten beide partijen zich af tegen de klassieke machtspartijen CD&V, sp.a en Open Vld. Dat verklaart waarom ze bijvoorbeeld ook in Mechelen en Sint-Niklaas samen besturen.

Burgerbegroting

Toch zaait de polarisatie in Antwerpen twijfels over hun samenwerking in die stad. Hoe leg je uit dat je dikke vrienden bent op lokaal niveau, terwijl je daarbuiten vechtend over straat rolt? De groenen die ervan droomden om hun districtscoalitie na de verkiezingen voort te zetten, lijken eraan voor de moeite.

Staan de coalities in de districten op springen? Niet als het van de lokale politici afhangt. "Natuurlijk zijn er meningsverschillen, maar tot nu toe loopt alles bijzonder vlot", zegt Tom Van den Borne (Groen), schepen voor Leefmilieu en Wijkoverleg in het district Antwerpen. "Dat heeft vooral te maken met onze bevoegdheden. De grote ideologische splijtzwammen tussen N-VA en Groen zijn onderwijs, mobiliteit en sociale zaken. Die spelen vooral op stadsniveau, minder bij ons."

In Antwerpen-stad schaarden N-VA en Groen zich bijvoorbeeld samen achter de burgerbegroting. De inwoners mogen er autonoom beslissen over 10 procent van de begroting. Niet meteen iets wat u doorgaans met N-VA zou associëren. Hetzelfde geldt voor Groen. Zo kijkt de partij er met een iets hardere, zeg maar 'N-VA-achtigere' blik naar de veiligheid in de wijken. De klassieke breuklijnen vallen weg.

"In Deurne zit Groen nog niet zo lang in de meerderheid, maar ik ben fier op wat ik tot nu toe als schepen heb kunnen realiseren", zegt Karen Maes, districtsschepen in Deurne. "We geven bijvoorbeeld subsidies aan scholen om soep en fruit te financieren voor kansarme leerlingen. Er komen nieuwe bomen bij, en dankzij onze beplanting zijn we nu een bijenvriendelijke gemeente."

Volgens Maes is de sterk gemediatiseerde clash tussen Groen en N-VA flink overdreven. "Natuurlijk gaat Groen voor een alternatief beleid, en in dossiers zoals Oosterweel zie je die duidelijke verschillen. Maar ik hoop dat we onze samenwerking in Deurne nog een tijdje kunnen voortzetten. Zelfs in 2018 sluiten we niets uit. Ook niet N-VA."

Groen-lijsttrekker Wouter Van Besien benadrukt dat de districten hun eigen koers varen. Dat de coalities tussen N-VA en Groen dus sowieso zullen sneuvelen in 2018, klopt niet. "We hebben nergens een voorakkoord gesloten. Bovendien zijn de districten volledig autonoom. Elk district heeft een eigen voorgeschiedenis, een eigen constellatie."

Tegelijk sluit Van Besien niet uit dat de gepolariseerde campagne op stadsniveau doorsijpelt naar de districten. "Maar die effecten zijn moeilijk te voorspellen", klinkt het.

Alternatieve meerderheid

Wat opvalt is dat N-VA en Groen een vaste strategie hebben om in de districten hun verschillen te kanaliseren. Dat gaat via de districtsraad, die adviezen levert over projecten die op stadsniveau worden gepland. "De afspraak is dat elke fractie haar eigen rol mag spelen. Dat betekent dat er ook alternatieve meerderheden kunnen worden gevormd", legt Antwerps districtsvoorzitter Paul Cordy (N-VA) uit.

Die methode is niet altijd makkelijk. "Soms krijg ik opmerkingen vanuit de partij", vertelt Cordy. "Het is niet leuk als een schepen van N-VA een negatief advies krijgt vanuit ons district, omdat Groen de andere partijen van haar standpunt heeft kunnen overtuigen. Maar zo werkt het gewoon."