'Dit ruikt naar criminalisering van cannabisgebruik'

Op vijf mei viel op achttien plekken, van Antwerpen over Zemst tot Lommel, de politie binnen bij leden van Trekt Uw Plant (TUP) , een zogeheten cannabis social club waar collectief wiet geteeld wordt voor eigen gebruik. "We werden allemaal meegenomen voor verhoor", vertelt C., een lid van de vzw. We, dat zijn bestuursleden of verzorgers van de cannabisplanten die TUP, een zogeheten cannabis social club, beheert.

Vijf van hen werden voorgeleid bij de onderzoeksrechter. Drie mensen zitten nog in de cel: voorzitter Els V., bestuurslid en comedian Manu Moreau en verzorger Francesco S.. Ze worden verdacht van witwassen, inbreuken op de drugswetgeving en deelname aan een criminele organisatie.

De onderzoekers zijn een jaar lang bezig geweest met de vzw door te lichten via telefoontaps en een financieel onderzoek, zegt Jos Vander Velpen, de advocaat van Els V. "En op dit moment worden alle leden van onze medicinale afdeling - mensen die cannabis gebruiken om de symptomen van kanker, epilepsie of MS te verlichten - opgeroepen voor ondervraging", vertelt C. "De paniek is groot."

TUP werd in 2006 opgericht als de eerste vzw die gedijt in de grijze zone van het cannabisbeleid. De welbekende rondzendbrief van 2005 stelt immers dat als een volwassene betrapt wordt met drie gram cannabis of één vrouwelijke plant, dat die overtreding de laagste vervolgingsprioriteit heeft.

De circa vijfhonderd leden van de vzw hebben dus allemaal één plant voor persoonlijk gebruik, die op verschillende locaties door een aantal telers worden verzorgd. De vereniging werd al twee keer veroordeeld voor inbreuken op de drugswetgeving, maar ook telkens weer vrijgesproken in beroep.

"En dus proberen ze het dan maar via onze boekhouding", denkt C., die stelt dat de vereniging in alle openheid werkt. Op de website van TUP staat overzicht van de financiële activiteiten van de voorbije jaren. De inkomsten in 2015 bedragen 294.682,50 euro, vooral uit "werkingskosten", terwijl er 260.308,45 euro werd uitgegeven.

"Dit is een verbazingwekkende en spectaculaire gerechtelijke operatie", vindt Vander Velpen. "TUP koestert de ambitie om legaal en transparant cannabis te kweken en te consumeren, vooral vanuit een medische noodzaak. Hier zit geen businessmodel achter."

Commerciële koers

De advocaat zegt wel dat daarover binnen de vereniging wel wat discussie bestaat: sommige leden willen een meer commerciële koers varen. "Maar mijn cliënt heeft die grenzen altijd streng bewaakt. Zo is er een ledenstop ingevoerd omdat het anders niet meer beheersbaar en traceerbaar is."

Professor Tom Decorte (UGent) heeft als criminoloog de TUP bestudeerd en stelt zich vragen bij het onderzoek. "Dit ruikt naar de criminalisering van cannabisgebruikers." Al houdt hij een slag om de arm: als er effectief voorraden zijn aangelegd om met winst door te verkopen, dan is de organisatie inderdaad in de fout gegaan.

"Maar ik heb de vereniging vaak bezocht en voor zover ik er zicht op heb, is dit een heel valabel model. Ze willen het debat voeren over cannabis en houden zich aan de regels voor social clubs van Encod, een internationale organisatie die wil dat de oorlog tegen drugs stopt." Bij zijn weten is het evenmin ooit gebeurd dat leden van een cannabis social club zo lang in voorhechtenis zijn gehouden.

"Het is een regelrechte schande dat een bonafide club die pleit voor de mogelijkheid tot eigen gebruik, zo bang wordt gemaakt. Plots zitten we weer in de jaren 80. Ik word trouwens overstelpt met paniekerige mails van medicinale gebruikers die een betere levenskwaliteit nastreven en wier plant nu in beslag genomen is."

Ook C. zegt dat die groep veel last heeft. Ze worden opgeroepen voor verhoor en vrezen voor vervolging, maar kampen ook met gezondheidsproblemen die normaal door cannabis worden onderdrukt. "Een vrouw met epilepsie heeft nu opnieuw zulke zware aanvallen dat ze in een rolstoel zit, een ander lid spreekt over zelfmoordplannen omdat de fysieke gevolgen te zwaar zijn."

Zowel Decorte als Vander Velpe wijzen naar Antwerps stadsbestuur, dat kiest voor een repressief drugsbeleid. "Dit onderzoek past perfect in het discours van burgemeester Bart De Wever (N-VA), ook al wijst internationaal onderzoek er keer op keer op dat de war on drugs contraproductief is en net criminaliteit in de hand werkt", zegt Decorte.

Intimiderende actie

Vander Velpe: "Dit is een heel intimiderende actie waarvan mijn intuïtie zegt dat ze niet alleen gerechtelijk maar ook politiek geïnspireerd is. Ik denk echt dat het de bedoeling is om Trekt Uw Plant met wortel en al uit roeien."

Bij het parket konden ze gisteren geen extra toelichting geven bij het onderzoek. Johan Vermant, de woordvoerder van burgemeester De Wever, reageert dat het stadsbestuur zich bezig houdt met bestuurlijke zaken, en niet met gerechtelijke onderzoeken. Dinsdag verschijnen de drie opnieuw voor de raadkamer, waar beslist wordt over hun voorhechtenis.