Vechten tegen vooroordelen
De intolerantie bij jongeren in Gent en Antwerpen schiet alle kanten uit. TerwijlVlaamse jongeren niet hoog oplopen met de islam, willen moslimjongeren dan weerniet weten van Joden en holebi's. 'De vooroordelen blijken moeilijk uitroeibaar.'
Jong zijn in Antwerpen of Gent is geen garantie voor een open geest, zo blijkt uit een grootschalig onderzoek bij jongeren die er school lopen. Zo is een kwart tot een derde ronduit negatief over de islam, en vinden ze niet dat moslims hun geloof hier mogen belijden. 12 procent meent dat in elke moslim een potentiële terrorist schuilt. Die gevoelens worden versterkt als jongeren vaker kiezen voor populaire media, die hun conservatisme en onveiligheidsgevoelens voeden.
Andersom geldt de onverdraagzaamheid evengoed: bijna de helft van de moslimjongeren is antisemitisch tegenover 10 procent bij de Vlaamse jongeren, en ook homofobie is wijdverspreid. Een kwart stemt in met de stelling dat geweld tegen homo's aanvaardbaar is, 21 procent heeft er geen moeite mee dat homo's in het buitenland geëxecuteerd worden. "Mensen denken wel eens dat slachtoffers van racisme niet discrimineren, maar dat klopt natuurlijk niet", merkt Naima Charkaoui van het Minderhedenforum op.
Ook de genderclichés blijken hardnekkig. Bijna een derde van de moslimjongeren vindt dat vrouwen mannen moeten gehoorzamen, terwijl een vijfde van de Vlaamse jongeren overtuigd is dat je tijdens de opvoeding van meisjes de teugels wat meer moet aanhalen dan bij jongens. Nog eens een kwart twijfelt daarover.
Crisis is voedingsbodem
"Altijd schrikken om zwart op wit te zien hoe groot de vooroordelen zijn, maar verbaasd ben ik niet", reageert Jozef De Witte van het Centrum voor Gelijkheid van Kansen en Racismebestrijding. "Ook onze peilingen tonen duidelijk dat racisme en discriminatie nog lang niet zijn uitgeroeid." De Witte vraagt zich ook af of de crisis de vooroordelen nog verder scherpstelt. "In tijden van schaarste worden vijandbeelden gevoed, en is het erg makkelijk om groepen te verdelen op grond van ras of geloof."
Toch is er ook goed nieuws. Zo toont bijna de helft (45 procent) van de Vlaamse jongeren zich uitgesproken positief over moslims, en vindt de helft van de islamitische jongeren dat holebi's hun leven moeten kunnen leiden zoals ze dat zelf willen. "Ik wil de ernst van de situatie niet relativeren, maar een wezenlijk deel van de jongeren toont zich wel verdraagzaam", zegt Charkaoui, die waarschuwt om niet op zoek te gaan naar de meest intolerante groep. "Als we hele groepen viseren, maken we de problemen alleen maar groter."
Volgens het rapport bestaat er tussen de jongeren heel wat etnocentrisme: het liefst gaan ze om met leeftijdsgenoten uit eigen groep. En daarbij hoort een zekere hiërarchie, waarbij de Bulgaren, de Koerden en de Roma helemaal onderaan bengelen. Charkaoui denkt dat de waarheid ergens in het midden ligt. "De steden zijn geen smeltkroes, maar evenmin een mozaïek: de twee lopen door elkaar. In het dagelijks leven is er toch meer interactie en een ontspannen omgang met elkaar. Sowieso is er vaak een kloof tussen wat mensen zeggen en doen."
Investeren in onderwijs
De Witte ziet investeringen in onderwijs als een van de belangrijkste oplossingen om de verschillen te overbruggen. "Ik vrees dat het water tussen de groepen dieper zal worden als we jongeren niet snel aan een plek in de samenleving helpen. Weten, werken en wonen zijn volgens mij het enige structurele antwoord, en de resultaten zullen veel meer opleveren voor de sociale vrede dan eender welke sensibiliseringscampagne. Laten we nu na daarin te investeren, dan betalen we later cash."