President Kabila vreest keizer Voetbal

President Kabila beleeft deze weken een politieke nachtmerrie. Eind september kondigde de Katangese provinciegouverneur Moïse Katumbi zijn ontslag aan uit de regerende partij. Katumbi is Congo's populairste politicus. Na zijn aantreden als provinciegouverneur in 2007 lanceerde deze steenrijke zakenman een anticorruptie-offensief dat onder de bevolking op veel bijval kon rekenen. Daarnaast is hij een van de weinige Congolese politici die benaderbaar is voor journalisten en op een heldere manier vragen weten te beantwoorden.

Maar zijn faam heeft hij zeker ook te danken aan zijn legendarische voetbalclub Mazembe, waarmee hij in 2009 en 2010 de Afrikaanse Champions League won, de belangrijkste titel op het Afrikaanse continent. Katumbi deed de club uitgroeien tot een nationaal sportfenomeen: niet enkel in Lubumbashi maar in heel het land is de club een mythe. "Met uitzondering van Kabila zijn alle landgenoten trots op Mazembe", laten Congolezen zich regelmatig ontvallen.

Dit jaar is het weer zover: Mazembe staat opnieuw in de Afrika-finale en de heenwedstrijd tegen het Algerijnse USM Alger werd vorige zaterdag alvast met 1-2 gewonnen. Die overwinning biedt de club een uitstekende uitgangspositie om zondag in eigen stadion de titel binnen te halen.

Het lijdt geen twijfel dat Moïse Katumbi door dit evenement op een nog hogere populariteitsgolf zal surfen. "De Congolezen zijn meermaals bedot door hun politici maar de enige die nog vertrouwen geniet, is Katumbi", zegt een Belgische diplomaat vanuit Kinshasa. "Voetbal is enorm belangrijk voor de Congolezen, het is een van de weinige manieren om hun frustraties te uiten en Mazembe is zowat het enige fenomeen waarop werkelijk iedereen trots is. Ik kom dezer dagen voortdurend Congolezen tegen die me het volgende zeggen: 'Als Moïse zondag de finale wint, wordt hij president.' Dat klinkt als een boutade, maar helemaal onzinnig is die uitspraak niet: meer dan ooit is Katumbi een nationaal stemmenkanon. Als het ooit tot een eerlijke democratische tweestrijd komt met Kabila, is de winnaar al bij voorbaat bekend."

Of dat democratische duel er ooit zal komen, is maar zeer de vraag. Ten eerste omdat president Kabila zich volgens de grondwet niet voor een derde ambtstermijn verkiesbaar mag stellen. Deelname aan de geplande presidentsverkiezingen van november 2016 is in principe uitgesloten. In principe, want steeds meer blijkt dat de president erg creatief weet om te springen met de grondwet. Vorige zaterdag kondigde de woorvoerder van Kabila's coalitie aan dat de verkiezingen omwille van logistieke en budgettaire problemen "twee à vier jaar" moeten worden uitgesteld. In afwachting zal Kabila uiteraard de presidentiële honneurs waarnemen.

Bovendien stelde Kabila vorige week 21 provinciale commissarissen aan die het regionale bestuur moeten overnemen. De provincie Katanga wordt opgesplitst in vier kleinere provincies die elk zo'n benoemde commissaris krijgen. Het manoeuvre wordt algemeen beschouwd als coup tegen provinciegouverneur Katumbi. Internationale diplomaten hebben het over een "absoluut politiek schandaal dat volledig in strijd is met de grondwet".

Monsterverbond

Wel is het zo dat Kabila steeds meer krijgt af te rekenen met dissidentie binnen zijn eigen rangen. In september gooide hij een groep van zeven coalitieleiders uit zijn meerderheid nadat die hem via open brief hadden gevraagd om eindelijk eens duidelijk te communiceren over zijn toekomstplannen. Deze zogenaamde G7 groeide uit tot een volwaardige oppositiebeweging die nauwe banden heeft met het middenveld en permanent in contact staat met Moïse Katumbi.

En ook bij het oppositiefront speelt keizer voetbal een belangrijke rol. Na de overwinning van afgelopen zaterdag twitterden de oppositieleiders dat het een lieve lust was en werd Mazembe als het ware een vehikel voor een nationaal monsterverbond. Katumbi zelf bedankte de hele Congolese bevolking. "Wij danken de Congolese bevolking voor haar steun aan de spelers." Voormalig minister en G7-zwaargewicht Olivier Kamitatu twitterde een soortgelijke politico-sportieve boodschap: "De overwinning van TP Mazembe is geen toeval maar is een gevolg van hard werken, moed en discipline. Dank aan Moïse Katumbi." Zelfs oppositielid Nzanga Mobutu, zoon van wijlen president Mobutu, sloot zich aan bij de voetbaleuforie. "Felicitaties aan TP Mazembe, de trots van alle Congolezen #RDC positif."

Zo komt het dat er zondag aanstaande in Lubumbashi een voetbalfinale plaatsvindt waarbij alle sportieve, politieke, sociale en emotionele krachten van het land zullen samenkomen. Als TP Mazembe wint, kan er van alles gebeuren, voorspellen waarnemers. Een euforische uitbarsting zou wel eens kunnen omslaan in een politieke uitbarsting. Dat de presidentiële entourage zich zorgen maakt, blijkt uit het feit dat de veiligheidsmaatregelen rondom het stadion draconisch zullen zijn. Honderden oproeragenten zullen in en rond het stadium staan, ook militairen zouden zich klaarhouden voor het geval dat de voetbalfinale uitmondt in een politieke massademonstratie.