Schaken met Lolita
In zijn tiende roman Plastic Love bouwt Paul Claes een erotisch spiegelpaleis zonder weerga. Het lijfelijke plezier slaat haast op de lezer over. Tot de oude sater ons een grimmige neus zet.
Op de cover van Paul Claes' nieuwe roman staat een close-up van een besproet meisjesgezicht. Felle blik, volle lippen. Het is een uitgesneden beeld van David Hamilton uit 1970. Hamilton? Was dat niet de Franse fotograaf van floue taferelen vol ontluikende erotiek? Ooit immens populair als verantwoord naaktdecorum in de huiskamer, nu scheef bekeken vanwege zijn voorkeur voor piepjonge modellen.
Plastic Love heeft dan ook een thema met een zeker Lolitatintje. Wiskundeleraar Herman wordt - na enige erotische decepties met zijn echtgenote An - tot over zijn oren verliefd op de gewiekste, vijftienjarige leerlinge Cora, terwijl hij ook nog met de wulpse collega Simone stormachtige stoeipartijen beleeft. Tot alles in de soep draait en de verwikkelingen een zwarte rand krijgen, met leugens, bedrog en een gevaarlijk Corsicaans snoepreisje. Claes haalt zelfs thrillereffecten uit de kast.
Lijfelijke roes
Het lijkt een ongewoon frivool onderwerp voor Paul Claes. Maar goed, de zeventigjarige gevierde classicus, dichter, romancier, bloemlezer en vertaler verenigt dan ook vele zielen in één borst. Zocht hij het in vorige romans als De zoon van de panter, De kameleon en Psyche vaak diep in het verleden, dan is Claes' tiende roman gesitueerd in de jaren zestig en zeventig, tegen de achtergrond van een losser wordende moraal. Uiteraard is deze spitse roman ook een kroniek van seksuele bewustwording.
Claes neemt ruim de tijd om zijn hoofdpersonage contouren te geven én een paar jeugdtaferelen op te delven. Seksuele spelletjes in het gras met prille, nog te ontginnen lichamen, dat hebben we natuurlijk vaker gelezen, zij het dat Claes er een averechtse draai aan geeft.
Dokterszoon Herman vergrijpt zich ook bijna aan het dienstmeisje, maar de vader steekt daar een stokje voor. Het mondt uit in een lange schaakpartij, die onbeslist eindigt wanneer vader op dienstreis sterft. Herman krijgt telefonisch het nieuws en betrapt vervolgens zijn moeder met een collega-arts op de sofa. De Oedipusmythe loert geniepig om de hoek.
Later zal Herman trouwen met een studente geneeskunde. Dat zijn sperma geen kind kan verwekken, wordt hem zwaar aangerekend. Pas na een acidtrip barst de erotiek voorgoed los in Plastic Love. De korte, gejaagde zinnetjes van Claes brengen de lijfelijke roes in een hoge versnelling. Het mondt uit in een diabolische rondedans tussen de personages, een wrange en spitsvondige soap, waar aan het eind de vergeefsheid overheerst. De liefde loopt letterlijk op de klippen.
Spiegeleffecten
Als meesterlijk jongleur met genres bedrijft Claes het spel van de intertekstualiteit op hoog niveau. Citaten en allusies, parodie en pastiche, in Plastic Love (slang voor 'een onmogelijke liefde') bedient Claes er zich met verbazend gemak van. Je bent dagen zoet met het ontraadselen van alle spielereitjes in deze roman, waarbij schaken en spiegeleffecten de hoofdrol krijgen toebedeeld. Toch remt dit het leesritme geenszins af, tenzij Claes zich verliest in te solipsistische essayistische bespiegelingen of een overdaad aan aforismen ten beste geeft.
Springt Claes zomaar op de modieuze kar van de lustliteratuur? Nee hoor. Plastic Love is geen toevalstreffer, want de capriolen van de liefde hebben hem altijd al munitie geleverd. Claes kent bovendien de (Franse) erotische klassiekers op zijn duimpje. Pigment en pit genoeg in deze Plastic Love, waarmee de oude sater Claes zijn collega-erotomanen van de nieuwe generatie geniepig een poepje laat ruiken.