30 jaar na Hillsborough: van grootste Britse voetbalramp naar grootste Britse gerechtsblunder

De gebeurtenis was, na het Heizeldrama op 29 mei in 1985, de tweede stadionramp waar supporters van Liverpool bij waren betrokken. Naar aanleiding van deze ramp werden in Engeland alle hekken in de stadions verwijderd en de staanplaatsen vervangen door zitplaatsen. Stadions op het vasteland van Europa volgden niet veel later.

In april 2016 oordeelde een jury dat de doden een gevolg waren van fouten veroorzaakt door falen van de politie. De supporters trof geen blaam. De politie en een aantal kranten, waaronder The Sun, probeerden direct na de ramp de waarheid te verdraaien. De politieagenten maakten in het Hillsborough-stadion extra poorten open om duizenden supporters naar binnen te laten. Daardoor ontstonden knelpunten, waardoor duizenden fans in de verdrukking raakten tegen de hekken aan de rand van het veld.

De inmiddels 74-jarige David Duckenfield, politiechef ten tijde van de Hillsborough-ramp, wordt verantwoordelijk gehouden voor 95 van de 96 doden die op Hillsborough zijn gevallen. In tegenstelling tot wat de oud-agent destijds verklaarde, waren het geen dronken, losgeslagen voetbalsupporters die de poort forceerden naar de tribune, het was Duckenfield zelf. De bij voetbalwedstrijden totaal onervaren hoofdagent gaf opdracht om de poort te openen, kort voor de aftrap. Samen met nog vijf andere betrokkenen wordt hij door de Engelse rechtbank verantwoordelijk gesteld voor de grootste ramp uit de Engelse voetbalgeschiedenis.

De families van de slachtoffers, verenigd in de Hillsborough Family Support Group, bleven jaren vechten voor gerechtigheid, gesteund door de stad Liverpool, van onderzoekers tot journalisten, van de loyale stadsrivaal Everton tot talloze oud-spelers van The Reds van FC Liverpool, zoals oud-aanvoerder Kenny Dalglish. In de eerste twintig jaar liepen de families voortdurend tegen juridische muren op. Geheime rapporten en getuigenverklaringen werden opgeborgen achter gesloten deuren. Pas in 2012 kwam er een echte doorbraak, toen Labour-politicus uit Liverpool Andy Burnham een nieuw onafhankelijk onderzoek wist af te dwingen in het Britse parlement. Premier David Cameron bood vervolgens openlijk zijn excuses aan voor wat hij noemde “het grootste onrecht uit de moderne Britse geschiedenis”.

Het onderzoek leidde in 2014 tot een langlopende zaak bij een speciale rechtbank in Warrington. In 2016 volgde eindelijk het nieuws waar vrijwel heel Engeland op zat te wachten: de supporters en slachtoffers werden van alle blaam gezuiverd. Het voor de families belangrijkste onderdeel van de uitspraak: de Hillsborough-ramp was géén ongeluk, zoals oorspronkelijk was vastgesteld. De conclusie van de jury liet geen twijfel: de 96 mannen, vrouwen en kinderen zijn “onwettig” gedood.

Vorige maand, op 15 maart 2019, kreeg de verdediging van politiecommandant David Duckenfield, het woord. Die noemde de vervolging van zijn cliënt “breathtakingly unfair”, adembenemd onrechtvaardig, want Duckenfield, zo betoogt zijn verdediging, werd de zondebok in dit verhaal. De advocaat wees de aanklacht van “doodslag door grove nalatigheid” van de hand. Hij zei dat wat nu evident is, het niet was in 1989. “Men wist toen niet wat de gevolgen konden zijn van het opsluiten van grote groepen mensen op een beperkte oppervlakte”, aldus de advocaat. “Het voetbal werd in die jaren ook geplaagd door het hooliganisme, en dat had invloed op hoe de politie de match inplande en hoe ze reageerde op wat er op het terrein gebeurde.”

De verdediging van de politieman wees voorts op de defecte radio’s waarmee de politie moest werken, de slechte aanduiding van plaatsen, het beperkte aantal politiemensen dat beschikbaar was en de ouderwetse structuur van het stadion... “Dat alles”, aldus de verdediging, “waren zaken waaraan commissaris Duckenfield ook niets kon doen, en waaraan hij dus geen schuld had. Het is alsof je een kapitein het commando geeft van een schip dat aan het zinken is en hem dan gaat beoordelen over hoe goed hij de boot kan aansturen”, besloot de advocaat van Duckenfield.

Een twaalfkoppige jury in het Preston Crown Court kwam er na tien weken proces op 3 april van dit jaar niet uit, zelfs niet na 29 uur beraadslaging. Ze konden niet uitmaken of de politie-officier schuldig was aan doodslag door grove nalatigheid.

De jury oordeelde wel dat de Graham Mackrell (69), clubsecretaris van voetbalclub Sheffield Wednesday, schuldig was aan overtredingen van de veiligheids- en gezondheidswetgeving, omdat hij niet voldoende dranghekken had voorzien om het grote aantal voetbalsupporters van elkaar gescheiden te houden. Er waren die dag namemijk maar zeven hekken voor 10.000 Liverpool-fans. De clubsecretaris zal op 13 mei te horen krijgen welke straf hij krijgt.

De openbaar aanklager zei een nieuw proces te zullen vragen voor voormalige politie-officier Duckenfield. De verdediging van de politieman zei ze alles in het werk te willen stellen om een nieuw proces te voorkomen.