Uitbater Soma Holding zwaar onder vuur
Er zijn grote twijfels of mijnuitbater Soma Holding het wel nauw neemt met de veiligheid van zijn kompels. 'Een aasgier die drijft op winstbejag', zo noemen vakbonden het op een na grootste mijnbedrijf in Turkije. 'Ze weten niet eens hoeveel mensen in hun mijnen werken.'
Een zwart vlak vult de webpagina van Soma Kömür İşletmeleri. De uitbater van de mijn in Soma, in de westelijke provincie Manisa, beperkt zich voorlopig tot het condoleren van de families van de overleden kompels. Van de oprechtheid van die boodschap gelooft het linkse vakbondsverbond DISK geen snars. Voor DISK is het duidelijk: Soma is een aasgier, een neoliberale firma die drijft op winstbejag.
Een verwijt dat luider klinkt sinds topman Alp Gürkan in 2012 een omstreden interview gaf. "Gürkan zei daarin dat voor de privatisering van de mijn in 2005 het 130 dollar kostte om een ton steenkool te produceren", vertelt Turks energiespecialist Sinan Gülen van het Carnegie Europe Forum.
"Zeven jaar later was dat volgens hem gezakt naar 23,8 dollar. Hij beweerde dat de mijn in private handen efficiënter was gaan werken."
Waar de efficiëntie won, verloor echter de veiligheid, klinkt het bij het DISK. "Toen het ministerie van Werk eind april een rapport publiceerde over de arbeidsveiligheid, kon Soma niet antwoorden hoeveel mijnwerkers precies actief waren in de mijn", vertelt Kıvanç Eliaçık. "Bovendien blijkt nu dat een van de slachtoffers amper vijftien jaar oud is. Dat is compleet onwettig."
Ook de grootste Turkse oppositiepartij CHP meent dat de veiligheidsnormen in de mijn niet waren wat ze moesten zijn. Volgens de vicevoorzitter van de Republikeinse Volkspartij, Faruk Logoglu, gaat het gerucht dat op het moment van het ongeval dubbel zoveel mijnwerkers ondergronds zaten dan de 350 die er normaal zitten. Zo zou het ongeluk tijdens een shiftwissel hebben plaatsgevonden. Om de productiviteit hoog te houden, zou Soma nieuwe kompels laten afdalen terwijl de vorige shift nog bezig is.
Wat er ook van zij, de omzet van Soma vaart er wel bij. "In 2012 schommelde die rond de 106 miljoen euro. Voor 2014 verwacht Soma een omzet van 247 miljoen euro", klinkt het. Met 6.500 werknemers is de mijn in Soma een van de grootste werkgevers van de provincie. Daarnaast baat de Soma Holding ook een mijn uit in het noordelijke Zonguldak. Daar kwamen in 1992 al 263 werkers om het leven.
Geen excuses
Naast mijnen uitbaten investeert de Soma Holding ook in vastgoed, met bijvoorbeeld wolkenkrabbers in Istanbul. Gecontesteerd is overigens de band tussen de holding en de regeringspartij van premier Erdogan. Melike Dogrü, de vrouw van CEO Gürkan, is provinciaal afgevaardigde voor de AKP.
Die omstreden reputatie van de holding en de houding van de regering doen de antiregeringsgevoelens ook buiten Soma oplaaien. "De ramp kon worden voorspeld maar toch neemt niemand de schuld op zich, en is er niemand die zich excuseert of terugtreedt", zo is de teneur op Turkse sociale media.