'Ik wil me over twintig jaar niet schamen voor Kaatje'

Als een jochie. Zo omschrijft actrice Sarah Vangeel zich in haar nieuwe gedaante. Een pruik op de bol, een baard met make-up gespat op haar kin. Samen met haar zes collega-actrices, die ze leerde kennen tijdens haar toneelopleiding aan het Rits, waagt Vangeel zich binnenkort als man op het toneel. Een andere manier om het werk van de Oostenrijkse toneelschrijver Werner Schwab te interpreteren en typisch Compagnie Barbarie, de toneelgroep die Vangeel enkele jaren geleden samen met de zes anderen oprichtte.

Ze werd dus toch geen dokter of tandarts, zoals haar vader en moeder. Vangeels ouders zagen het al aankomen. Nadat ze in het derde middelbaar meespeelde in Romeo en Julia was Vangeel verknochtaan acteren. Ze speelde ondertussen al bij De Kakkewieten, Abattoir Fermé en de KVS. Maar nu moet ze dus op zoek naar haar mannelijke kant. "Er zit een jong ketteke in mij. De man, die moet ik nog ontdekken."

"Ik ben eerder een typische moeder", vindt Vangeel. Van twee gezonde freggeltjes, zoals ze haar dochter Jules (4) en zoon Charles (1) noemt. Een paar maanden per jaar is Vangeel toch vooral zelf een kind. Sinds de regisseur van Kaatje van Ketnet haar bezig zag in het theater en haar vroeg op auditie te komen voor het kinderprogramma gaat het hard. Kaatje is een hit bij peuters, kleuters en hun ouders. Net als alle merchandising die van het geelharige meisje op de markt komt.

"Vroeger begreep ik nooit dat ze me maar bleven vragen voor gastrollen van 15-jarigen. Ik was al meer dan tien jaar ouder. Door Kaatje te zien, begrijp ik het wel", vertelt Vangeel. "Zou ik een geloofwaardige vrouw van 31 zijn?" En meteen verwonderd: "Amai, ik ben al 31 of wat? Ik heb Kaatje mee gecreëerd, zij is ook een deel van wie ik ben. Kind zijn, dat is een hele leuke manier om je dag door te brengen. Je moet niet nadenken over hoe je ergens op moet reageren. Gewoon doen, paf. "

Vangeel laat zich niet betrappen op een bekakt taalgebruik. Ze spreekt enthousiast, met veel intonatie en imitatie. Luid ook. Ze vult de ruimte, haar docenten zouden trots op haar zijn. Het meisje dat hier op het podium zit is duidelijk hetzelfde meisje dat zich uitleeft in haar schudbol. Toch vindt Vangeel het niet erg om regelmatig uit haar Kaatje-kostuum te stappen. "Kaatje zijn is fysiek heel vermoeiend. Ik ben ook blij als ik opnieuw mag nadenken. Of dat ik van belang ben op een heel ander domein."

Omdat je niet voor tv wilde werken?

"In een theateropleiding ben je alleen bezig met de goesting om in het theater tegen schenen te schoppen. Of om er mooie dingen te gaan maken. Wat mijn volgende tv-rol was, kon me gestolen worden. Dus ja, ik heb lang overwogen of ik Kaatje zou spelen. Ik kon ook totaal niet inschatten of het zou aanslaan en hoe lang dat zou duren. De VRT was wel van plan om er een paar jaar mee door te gaan, maar voor hetzelfde geld werd Kaatje na een seizoen vergeten."

Ben je voor het geld gevallen?

"Het is niet dat ik rijk word van de rol, maar hij biedt wel zekerheid. Ik verdien een paar maanden per jaar een beetje geld waardoor ik daarna de ruimte heb om in het theater te doen wat ik echt graag wil. Toen ik met Kaatje startte, was Compagnie Barbarie net opgericht. Wij werkten echt voor een hongerloon. Geen loon eigenlijk. Ik kon de spaarcenten van Kaatje dus goed gebruiken. Sindsdien zat ik al een paar keer met de VRT rond de tafel voor geldgesprekken. Op mijn vraag, maar het zijn niet mijn lievelingsgesprekken."

Tegelijkertijd zorg je er wel mee voor dat ouders niet anders kunnen dan Kaatjespullen kopen voor hun kroost.

"Blijkbaar, maar ja. (Lacht) Toen ik ja zei voor de rol wist ik dat ik ook ja zei voor de commerciële opvolging. Ik probeer nu de kwaliteit daarvan te bewaken. Dat lukt misschien niet altijd, want er passeren ook veel dingen zonder dat ik ze zie. Ik kan maar proberen om te vragen naar spullen die een meerwaarde zijn voor kinderen. Ik vind het bijvoorbeeld jammer dat ik in de Colruyt echt moet zoeken naar tomaten waar geen Plopstickers op plakken. Studio 100 mag dat doen, maar ik vind het als consument wel raar dat ik bijna geen keuze meer heb. Als mensen mij binnen twintig jaar vragen of ik Kaatje was, wil ik niet dat ik mijn hoofd achter mijn handen moet verstoppen van schaamte."

Moet Plop zich wel schamen?

"Nee, want iedereen mag zijn eigen keuzes maken. Maar na het verhaal van Kaatje wil ik gewoon opnieuw de actrice Sarah Vangeel zijn. Iemand die graag verder in de theaterwereld werkt. Door voor Kaatje te kiezen, heb ik nu even een paar dingen uitgesloten. Ik ben bijvoorbeeld geen kindervoorstellingen aan het maken. Ik ontplooi me op ander terrein, maar daardoor zijn mensen ook meer geneigd om me te vragen voor een andere tv-programma dan bijvoorbeeld voor het Ro Theater."

Wringt dat soms?

"Ja, maar voor mij en voor mijn theatrale collega's is het wel helder. In het theater kan ik mijn andere eieren kwijt. Er is ook niemand die me scheef bekijkt. Of ik voelde het toch nog nooit. Ook mensen uit het theater bellen me om te zeggen dat ik hen blij maak telkens ze met hun kinderen voor televisie zitten. Oef."

Maar als Studio 100 belt, is het njet?

"Dat weet ik niet. Op dit moment is het gebeuren rond Kaatje zo groot dat ik als tegengewicht geen gelijkaardige productie nodig heb. Ik wil iets waar ik me als mens in kan ontplooien. Het gaat hier wel over mijn hoofd he. Een dramatische rol, daar zou ik nog wel eens zin in hebben, maar ik ben heel realistisch. Ik sta niet te schreeuwen dat ik het ben die ze moeten hebben. Er zijn zoveel goede actrices. Als er af en toe iets leuk op mijn pad komt, ben ik al blij. Ik bezit het talent om wat ik doe graag te doen. Oprecht. Al besef ik soms niet dat ik al zoveel keuzes maakte. Kunstschilder of veehandelaar zal ik niet meer worden."

Bezorgde je dat een quarterlife crisis?

"Nee, mijn grootste crisis had ik toen ik zwanger was van mijn eerste kind. Ik ben helemaal geen depressief mens, maar op dat moment gingen de hormonen echt met me aan de haal. (Laat haar schouders hangen en imiteert.) 'Amai, vermoeiend allemaal. Hoe ga ik dat doen? Een kind, wat heb ik gedaan?' Een paar maanden lang had ik heel zwarte gedachten. Dat mensen zich soms ook zo voelen was nieuw voor mij. Na de bevalling was het meteen over. Alleen kwam er een grote angst in de plaats. Ook dat kende ik niet. Plots zit je niet meer onbezonnen op café, want je kinderen zijn er altijd. En jij bent er, samen met je lief, de eindverantwoordelijke voor. Dat weegt soms."

Je werd moeder op je 27ste. Veel anderen storten zich tegenwoordig langer uitsluitend op hun carrière.

"Ik tuimelde gewoon snel in een relatie die standhield. We waren al acht jaar samen en een kind was de normale volgende stap. Stijn (Van Opstal, van het toneelgezelschap Olympique Dramatique, sjs) was er al langer klaar voor, want hij is enkele jaren ouder. Ik was negentien toen ik Stijn leerde kennen, zat in het eerste jaar. Hij was net afgestudeerd als acteur en kwam een eindwerk spelen van een regiestudent. Ik viel vooral voor zijn gave om zich volledig te verliezen in dingen. Als hij een voorstelling maakt, moet het het beste van het beste worden. Een te bewonderen eigenschap. Ik kan thuiskomen van een repetitie, alles van me afschudden en een lekkere pasta maken."

Lijkt toch ook een mooie eigenschap?

"Ik weet het toch niet. Ik moet mezelf ervoor behoeden dat ik dingen snel goed genoeg vind. Toen ik een bijkomende lerarenopleiding volgde, moest ik bijvoorbeeld enkele stagelessen geven. Achteraf vroeg ik me af wat ik eigenlijk in die klas was gaan doen. Ik was niet goed voorbereid. Een gemiste kans, want ik had die kinderen een uur lang ergens warm voor kunnen maken en ik heb dat verknoeid. Omdat ik de avond ervoor misschien te lang naar een televisieprogramma keek."

Een eigenschap die mensen ook op jou plakken is dat je een beetje gek bent.

"Ik denk het niet. Ik lach graag, maar dat wil niet zeggen dat er een slag aan is. Humor is voor mij vaak een oplossing om met leed weg te komen. Bij Compagnie Barbarie lijkt het ook alsof wij heel zware thema's onder handen nemen, maar wij doen dat op een grappige manier. Ik vind dat je keihard met iets mag lachen als je niet aan de essentie voorbij gaat. Over Dutroux mag je geen moppen maken, maar wij doen het stiekem wel hoor. Hoewel ik zelf kinderen heb en verafschuw wat de man deed. Het is gewoon een manier om het erover te hebben."

Vandaar dat Compagnie Barbarie nu aan de slag gaat met het werk van toneelschrijver Werner Schwab?

"Er heerst een mythe rond Schwab. Hij zoop zich dood op jonge leeftijd en gebruikte tijdens zijn leven heel heftige taal. Zijn stukken zijn heel vleselijk, vol pis, kak, verkrachtingen en incest. Ons gaat het meer om de schoonheid daarvan."

De schoonheid van incest?

"Nee, dat soort thema's interesseert ons minder. Toen we het werk van Schwab leerden kennen - er waren op het Rits enkele docenten die ermee dweepten - vonden we het een cadeau dat we zoiets mochten spelen. Later voelde ik er zelf een soort rebellie tegen, maar zitten we weer een stadium verder. Nu merken we dat je voorbij het pis- en kakgebeuren zoveel meer vinden dan we eerst dachten. Schwabs stukken gingen bijvoorbeeld ook over de moeder-zoonverhouding, heel biografisch en menselijk."

Kriebelt het om iets te schrijven voor jezelf, een monoloog?

"Dat is iets dat suddert, maar ik ben er een veel te sociaal mens voor. Ik vind het veel te leuk om samen met collega's een verhaal te vertellen. Alleen in mijn loge zitten en mij tot niets of niemand kunnen verhouden, lijkt me moeilijk. Mijn boodschap is dat ik een verhaal wil vertellen en ik dat wil doen met die, die en die persoon en dat mensen dat vooral moeten kopen."

Nochtans materiaal genoeg, want je zei in interviews dat leven een opdracht is.

"Ik bedoelde daarmee dat ik heel goed besef in wat voor wereld we vandaag leven. Er is zoveel leed in de wereld en dat groot verdriet komt soms heel dichtbij. Jezelf daarbinnen handhaven en proberen om je kinderen een goede basis te geven, dat vind ik een opdracht. Ik doe het met alle liefde van de wereld, maar je moet voor zoveel dingen opletten dat je alleen maar fouten kunt maken. In onze wereld mag dit niet en als je dat doet, is je ecologische voetafdruk zo groot. Als je je dan laat ontvallen dat je ook wel eens een pony lust (tijdens een interview in 'De Laatste Show', sjs), denk je achteraf: 'Komaan Sarah, je weet toch dat we aan het vleesvasten zijn.' Zeker als een krant dan kopt dat Kaatje pony eet. Tegelijkertijd mag je jezelf niet verliezen."

Is ook Kaatje te veel een keurslijf?

"Ik begrijp dat Kaatje een kindervoorbeeld is. Ze moet ten alle tijden op een eerlijke en juiste manier met de dingen omgaan. Daar probeer ik voor te zorgen, maar daarnaast ben ik gewoon Sarah Vangeel. Als het over mij gaat, vind ik dat ik mag zeggen en doen wat ik wil. Als het over dat geel pruikje gaat, zal ik haar imagootje in ere houden."

Was je liever Mega Mindy geweest, een beetje meer sexy?

"Sexy, dat interesseert mij niet als het over Kaatje gaat. In Plopsaland moeten de vaders nu al eens worden weggeduwd met het vriendelijk verzoek dat ze echt uit de buurt moeten blijven. Ze trekken dan heel opdringerig aan mijn mouw en roepen dat ik mijn telefoonnummer moet geven. Terwijl ik midden tussen de kinderen sta en me een weg naar het podium baan. Hallo? We probeerden nochtans om Kaatje heel kinderlijk te maken. Ik heb alvast echt geen enkele seksuele fantasie bij dat figuurtje en ik vind het raar dat sommige papa's er anders over denken."

Hoe reageren de kinderen zelf?

"Twee weken geleden stond er tijdens een optreden een kindje helemaal vooraan me de hele tijd een bellenblazer aan te reiken. Toen ik achteraf naar het jongetje toeging, zei hij dat zijn broertje dood is. Dat sloeg zo binnen, ik wist echt niet hoe te reageren. Ik zei uiteindelijk dat ik het heel erg voor hem vond, maar de menigte duwde me alweer verder. Een beetje vervelend, want ik wilde dat kind niet zo achterlaten. Later zag ik wel nog dat zijn mama me kushandjes toewierp. Heftig."

Straks word je nog kinderpsycholoog.

"Dat is soms een beetje zo. Kinderen zijn zo eerlijk dat je ervoor moet zorgen dat je altijd een beetje gepast kunt reageren. Laatst begon een kindje dat klaarstond om met mij op de foto te gaan te vertellen dat zijn ouders aan het scheiden zijn. Ik antwoordde dat dat fantastisch was, want dan had hij twee huizen. Het was het eerste dat in me opkwam. Achteraf vraag je je dan thuis af of je toch niets anders had moeten zeggen. Maar ik bedenk me ook vaak dat het een mooi compliment is dat ik duidelijk zo inspeel op de leefwereld van kinderen dat ze het gevoel hebben dat ze me veel kunnen vertellen."