Noord- en Zuid-Soedan voeren oorlog om oliestad

Zuid-Soedan scheidde zich vorig jaar af van aartsvijand Soedan. Na een korte periode van hoop en relatieve rust namen de spanningen tussen beide aartsvijanden met de dag toe.

Maar het conflict dat dinsdag over de grensstad Heglig losbarstte, lijkt nog van een andere orde en dreigt te escaleren in een grootschalige oorlog. Dinsdag vielen Zuid-Soedanese troepen Heglig binnen. Noord-Soedan - en ook een internationale arbitragecommissie - zegt dat de stad op haar grondgebied ligt en heeft het over een daad van agressie. Khartoem kondigde meteen een grote militaire mobilisatie aan. Opnieuw doemt het spookbeeld op van de vroegere burgeroorlog die tussen 1983 to 2005 het leven kostte aan maar liefst twee miljoen mensen.

Eltigani Salih Fidail, de Soedanese ambassadeur in Brussel, had het gisteren over een oorlogsdaad. "Dat is overduidelijk. Dit is een clearcut agressie door Zuid-Soedan. De stad Heglig bevindt zich op 70 kilometer van de grens met Zuid-Soedan. Het gaat hier over een diepe schending van onze grondgebied. Hiertegen kunnen we niet anders dan hard optreden. Om vrede te hebben, moeten we onszelf verdedigen. De Zuid-Soedanezen moeten weg. Ja, we zijn opnieuw in oorlog."

De Soedanese VN-ambassadeur Daffa-Alla Elhag zegt dat er een tegenoffensief op komst is dat tot "diep in Zuid-Soedan" zal doordringen. Vredesonderhandelingen zijn volgens hem niet meer mogelijk: "Het is zeer moeilijk om met iemand rond tafel te gaan zitten die je net een mes in de rug heeft gestoken."

Francis Nazario, diplomatiek vertegenwoordiger van Zuid-Soedan in Brussel, wuift de argumenten van de noorderlingen weg en zegt dat Heglig tot Zuid-Soedan behoort. "Die stad ligt op ons grondgebied. De bevolking bestaat uit Dinka's en Nuer, twee etnische groepen die tot Zuid-Soedan behoren. De claim van Khartoem op Heglig is nonsens. Weet u, Khartoem weigert onze onafhankelijkheid de facto te aanvaarden en is al een hele tijd op zoek naar oorlog. Nu hebben ze blijkbaar een reden gevonden om opnieuw een conflict te ontketenen. Of wij ook ten oorlog trekken? Wij willen niet vechten, maar als het noorden ons aanvalt, zullen we ons grondgebied verdedigen."

Dieperliggende oorzaak van het conflict zijn een groot aantal geschillen die ontstonden bij de opsplitsing van het land in juli 2011. Zo is er onduidelijkheid over de afbakening van de 1.800 kilometer lange grens en de opdeling van de olievelden.

De bezetting van Heglig maakt dat de olievelden stil liggen, wat op termijn in Soedan voor grote tekorten kan zorgen. De helft van de Soedanese olieproductie, goed voor 115.000 vaten per dag, is afkomstig uit Heglig; gisteren stonden in Khartoem al lange rijen wachtende auto's aan de benzinepompen.

Internationaal zorgde de escalerende crisis voor rode knipperlichten. De Afrikaanse Unie zegt "zwaar gealarmeerd" te zijn over de gevechten en riep beide partijen op tot grote terughoudendheid. De Veiligheidsraad roept Zuid-Soedan op om zich onmiddellijk terug te trekken.

Ook de VS zijn kritisch voor Zuid-Soedan en omschrijven de bezetting van Heglig als "een daad die de spanningen tussen Soedan en Zuid-Soedan opnieuw op een gevaarlijk niveau tilt". De harde houding van Washington is opvallend omdat het deels christelijke Zuid-Soedan een trouwe bondgenoot is.

Opmerkelijk: zeker niet alle Zuid-Soedanezen zijn het eens met de militaire actie van hun regering. "Je kan veel beter, Zuid-Soedan", schrijft de jonge bedrijfsconsulente Akuja Mading DeGarang op haar Facebook-pagina. "Dit conflict is de levens van onze soldaten niet waard. Waarom concentreren we ons niet op het voeden van onze hongerigen, het genezen van onze zieken en het onderwijzen van onze kinderen?"