Dood Kadhafi was voor VS een koopje vergeleken met val Saddam
Zolang dictators zich niet zelf melden in Scheveningen, is het met geweld afzetten van een dictator al gauw een smerig karwei. VS-president Obama moest dus op zijn woorden letten in zijn reactie op het einde van Kadhafi. Diens gruwelijke dood vroeg om nederigheid. Toch wilde hij wel gezegd hebben dat zijn aanpak gewerkt had.
"Zonder ook maar één Amerikaanse militair op de grond te hebben gehad, bereikten we onze doelstellingen", zei hij in de rozentuin van het Witte Huis. "We hebben laten zien wat met collectieve actie kan worden bereikt in de 21ste eeuw."
Vrij vertaald was zijn boodschap: Amerika moet af van langdurige, peperdure en bloedige landoorlogen als in Afghanistan en Irak, geen eenzijdige acties meer. Voortaan doen we het bij voorkeur heel gericht vanuit de lucht samen met anderen, en dan het liefst in een bijrol.
Obama is druk bezig Amerika's positie als supermogendheid te herdefiniëren. Het mag wel een 'onsje minder'. Hij ziet zich daarbij nu gesterkt door het succesvolle ingrijpen in Libië. Die operatie bleef beperkt tot de lucht en niet de Verenigde Staten gingen voorop, maar de NAVO, Frankrijk en Groot-Brittannië. De vraag is of dit echt kans maakt het model voor de toekomst te worden of dat de wens de vader van de gedachte is.
Als het alleen om de kosten zou draaien, is de keus snel gemaakt. Benjamin Rhodes, Obama's plaatsvervangend nationale-veiligheidsadviseur, zegt in The Wall Street Journal dat de interventie iets meer dan 1 miljard dollar heeft gekost. Er werd geen Amerikaan of NAVO-militair gedood. De val van Kadhafi is een koopje vergeleken met de omverwerping van Saddam Hoessein. De oorlog in Irak kostte in acht jaar tijd bijna 1.000 miljard dollar. Vergeleken daarmee en vergeleken met het totale budget van het Pentagon (671 miljard dollar voor 2012) valt de 1 miljard voor Libië in de categorie 'afrondfout', zegt denktankexpert Micah Zenko in The New York Times.
De Amerikanen kregen in Libië veel waar voor weinig geld. Dat geldt ook voor de commando-operatie waarin Osama bin Laden werd gedood, en voor de drones (onbemande vliegtuigjes) waarmee terroristen worden uitgeschakeld, zoals pas Anwar Awlaki. "We gaan steeds meer in de richting van een doelgericht gebruik van geweld, waarbij we onze macht heel direct inzetten tegen Al Qaida en anderen die de VS bedreigen", zegt Rhodes. Het is kosteneffectief, gezien de resultaten.
Desondanks is het een feit dat de luchtoorlog slechts de helft van het Libische verhaal vormt. Zonder de rebellenstrijdmacht die bereid was op de grond veel vuil werk op te knappen, was Kadhafi niet ten val gekomen. Zo ging het ook in Bosnië, Kosovo en Afghanistan. Toen fungeerden achtereenvolgens de Kroaten, het UCK en de Noordelijke Alliantie als onmisbaar voetvolk. Bovendien moest de NAVO-luchtmacht halverwege gered worden door de Amerikanen, die vanaf hun plek op de achterbank de munitievoorraden moesten aanvullen.
Senator John McCain prees donderdag Obama. "De wereld is nu een betere plaats." De president liet Amerika leiding geven vanuit de achterhoede. Maar of dat model zich laat kopiëren in andere situaties, durft niemand in Washington te voorspellen.