'Ik vestig de aandacht op wat de overgrote meerderheid negeert'

Op het eerste gezicht is het een simpel voorwerp. Een blauwe American Football-helm van de New York Giants: mooi opgeblonken aan de ene kant, volledig vernield aan de andere. De helm weerspiegelt de dubbele effecten van het American Football: enerzijds roem en glamour, anderzijds blijvende letsels en verval. De reeks draait rond Chronic Traumatic Encelephopathy - een chronische degeneratieve ziekte waar veel spelers aan lijden, vanwege de herhaaldelijke klappen op hun hoofd.

"Heel wat van die spelers zijn goden tijdens hun carrière", vertelt Floris Caes (28), die als Boccanegra weldra een eerste solotentoonstelling in New York op zijn conto mag schrijven. "Hun portretten hangen megagroot in de stadions, en ze worden vereerd door supporters. Maar zodra ze niet meer kunnen entertainen, geraken ze aan lager wal. Binnen de drie jaar nadat ze stoppen, is 75 procent van de oud-spelers blut. Dat komt niet alleen door hersenschade, natuurlijk. Maar die schade kan er wel toe leiden dat van hun situatie misbruik wordt gemaakt. Een van de sterspelers van Pittsburgh heeft zelfmoord gepleegd, nadat hij zijn tanden in zijn mond had vastgelijmd."

Het resultaat van duizenden klappen en een paar dozijn hersenschuddingen: de gemiddelde balans die een speler na zijn carrière opmaakt. "Je hersenen zitten niet los in je hoofd: er zit een laagje vocht tussen", legt hij uit. "Maar telkens wanneer je ergens tegen knalt, botsen je hersenen tegen je schedelpan. Als dat heel hard gebeurt, heb je een hersenschudding. En als je een hele carrière als American Footballer doorloopt, gaat het over tienduizenden keren dat je een serieuze klap krijgt. De accumulatie van al die kleine bloedingen in je hersenen, leidt tot permanente verstoppingen in je hersenzenuwen. Dat leidt tot alzheimer, parkinson, agressief gedrag en zelfmoordneigingen."

Sterrenstatus

En zo verdwijnt de godenstatus van de spelers zodra ze hun voetbalschoenen aan de haak hangen. "Die contradictie, tussen die sterrenstatus en de uitersten die op straat leven en zelfmoord plegen, vind ik fascinerend. En heel Amerikaans ook, denk ik. Je kunt je niet inbeelden dat Vincent Kompany tien jaar na zijn carrière zijn vrouw en kinderen doodschiet en zich tegen een muur te pletter rijdt. In Amerika gebeurt dat jaarlijks."

De andere dertig helmen die deel uitmaken van de reeks - eentje voor elk team - zijn al in New York. Boccanegra zal zijn kunstwerken ter plekke afwerken, om ze vanaf 14 december tentoon te stellen in de One Art Gallery. "Een mooie galerij, een mooie, grote ruimte", legt hij uit. "Voor mij is dit een uitgelezen kans om het project af te ronden: ik heb tot nu toe maar één helm gemaakt, ik ben blij dat ik dat concept heb kunnen verkopen en nu de hele reeks kan afwerken."

Boccanegra bewerkt ze met cirkelzagen, nietpistolen en aanstekers. Hij is met zijn eerste helm zelfs naar de politie van Roeselare gestapt. Die hebben er op de schietbaan drie kogelgaten in geknald.

Boccanegra schuwt de maatschappelijk geladen onderwerpen niet. Hij is bereid ver te gaan om de problemen aan te kaarten. "Ik vind niet dat je je als kunstenaar moet beperken tot Belgische thema's, of clichématige onderwerpen als liefde. Sociaal-politiek geladen thema's, die te weinig aandacht krijgen, vind ik dan veel interessanter. Zeker als je ze op een sterke manier kunt visualiseren. Ik wil de aandacht kunnen vestigen op wat door de overgrote meerderheid vergeten is of genegeerd wordt. Vandaar ook het concept voor de American Football-reeks. Het is verrassend dat nog geen enkele Amerikaanse kunstenaar iets rond die problematiek heeft gedaan. Er is wel al een documentaire over gemaakt, Concussion. Maar dat is al tien jaar bezig, dat AF-spelers zelfmoord plegen na hun carrière."

Wie Boccanegra over zijn projecten hoort spreken, hoort vooral heel veel gedrevenheid - en ondernemerszin. "In het kunstonderwijs beseffen ze nog te weinig dat je aan het einde van de maand wel de rekeningen moet betalen. Dat er btw afgaat wanneer je een kunstwerk verkoopt. Het financiële aspect wordt nauwelijks behandeld. Hoeveel werken moet je verkopen om rond te geraken? Hoe geraak je binnen bij een galerij? Hoe verkoop je jezelf? Hoe stop je een rode draad in je werk, hoe creëer je herkenbaarheid? Hoe belangrijk dat ondernemende aspect is, dat beseffen de meesten nog veel te weinig. En daar moet ook in het kunstonderwijs meer aandacht voor komen. Want als je iets vier jaar studeert, is passie alleen niet voldoende. Je moet er achteraf ook geld mee kunnen verdienen."

Van wolk naar wolk

Boccanegra heeft de ondernemerszin van thuis uit meegekregen, legt hij uit. "Het romantische beeld van de kunstenaar die de hele tijd in zijn bed ligt te stinken en een beetje schildert als de ideeën komen: wie kan zich dat permitteren? Er moet geld binnenkomen, hè. Mijn ouders waren zelfstandigen, hadden een boekenwinkel. Dat besef dat je zelf je carrière moet maken, ken ik maar al te goed."

Een Mario Bros.-spelletje, daar vergelijkt hij zijn carrière mee. "Je moet van wolkje naar wolkje springen. En je moet van kans naar kans springen. Om telkens verder omhoog te klimmen. Ik ben net gestopt met mijn vorige job, omdat ik het niet meer kon combineren met mijn werk. Nu ga ik echt proberen om voltijds met mijn kunst bezig te zijn. Het momentum speelt in mijn voordeel: de kansen komen nu."