Wie haalt angel uit Korea-crisis?

"Ons geduld is op", zei de Amerikaanse VN-ambassadeur Nikki Haley tegen de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties, in spoedzitting bijeen na de ondergrondse explosie, zondag in Noord-Korea, van wat volgens het land zelf een waterstofbom is geweest. "We hebben tot nu toe een stap-voor-stap-benadering gekozen, maar ondanks de beste bedoelingen heeft die niet gewerkt."

Haley werkt aan een harde resolutie die ze volgende week door de Veiligheidsraad wil zien te krijgen. Het lijkt erop dat de Amerikanen de olietoevoer naar Noord-Korea willen beperken, om zo het land tot stilstand te brengen. Minister van Financiën Steven Mnuchin zei zondag dat Amerika alle handel met Noord-Korea wil stopzetten.

President Donald Trump had die dag al gedreigd met een handelsembargo tegen "elk land dat zaken doet met Noord-Korea". Zo'n boycot zou vooral China treffen, dat 85 procent van de handel met Noord-Korea voor zijn rekening neemt, en daarmee een noodzakelijk infuus is voor het regime van Kim Jong-un.

Volgens China is dat "niet eerlijk". Een woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken zei gisteren dat Peking de situatie "onacceptabel" zal vinden, "als we aan de ene kant ons best doen om de kwestie vreedzaam op te lossen maar aan de andere kant onze belangen door sancties in gevaar worden gebracht".

China zal Noord-Korea niet snel laten vallen, omdat het veel belang hecht aan een bufferstaat tussen het eigen territorium en Zuid-Korea. Wanneer Noord-Korea onder druk van een handelsboycot implodeert (zonder olie zou het land de komende winter ineen kunnen storten) zou aansluiting bij Zuid-Korea, of een invasie door dat land, een ultieme consequentie kunnen zijn. Daarmee zou China een belangrijke Amerikaanse bondgenoot als buurman krijgen.

China wil daarom liever onderhandelen. Het idee is dat Noord-Korea zijn kernproeven zal staken als Zuid-Korea en de Verenigde Staten ophouden met militaire oefeningen rond het schiereiland.

Ook Rusland zit op dat spoor. De Russische VN-ambassadeur Vassily Nebenzia zei gisteren na de zitting van de VN-Veiligheidsraad dat sancties alleen de kwestie niet zullen oplossen, maar dat onderhandelingen noodzakelijk zijn. Toch lijken de Russen actiever te worden; de woorden waarmee ze Noord-Korea zondag veroordeelden, waren ongebruikelijk hard. Viceminister van Buitenlandse Zaken Sergei Ryabkov zei dat Noord-Korea moet "stoppen met de provocaties die de situatie destabiliseren" en dat er "een gevaarlijke trend is in de snelheid waarmee Noord-Korea vooruitgang boekt" met zijn nucleaire programma.

'Kim smeekt om oorlog'

De test zondag was de zesde die Noord-Korea sinds 2006 heeft uitgevoerd, en de vierde onder de huidige leider. Niet alleen de kracht ervan heeft waarnemers verrast, maar ook het moment: nog geen maand nadat de VN-Veiligheidsraad unaniem (dus inclusief Rusland en China) tot de strengste strafmaatregelen tot dusver besloot, wegens de raketlanceringen deze zomer. Door de import van onder meer Noord-Koreaanse kolen en ijzer te verbieden, is de geldstroom naar het land met 800 miljoen euro (ongeveer een derde van de totale Noord-Koreaanse inkomsten uit export) verminderd.

Die sancties werden toen door Haley en Trump toegejuicht. "De strengste sancties ooit opgelegd wegens raketproeven", zei Haley. "Grote financiële gevolgen!", twitterde Trump. "Het is nu aan Noord-Korea", voegde Haley eraan toe.

Het antwoord van Noord-Korea zondag was dus een middelvinger, en dat lokte, naast een roep om een boycot van Noord-Koreaanse toeleveranciers, ook agressieve reacties van de Amerikanen uit. "Kim Jong-un smeekt om oorlog", zei Haley maandag. De Amerikaanse minister van Defensie Jim Mattis zei dat een bedreiging van de Verenigde Staten en hun bondgenoten tot een "grootschalige militaire reactie" zal leiden. Amerika is "niet uit op de totale vernietiging" van Noord-Korea, maar heeft wel "vele opties om dat te doen".

In Zuid-Korea heeft de test voorlopig een einde gemaakt aan het toenaderingsbeleid van president Moon Jae-in. De Zuid-Koreanen hebben de Verenigde Staten verzocht de militaire slagkracht in het zuiden uit te breiden.

De twee landen willen op korte termijn een vliegdekschip dat is uitgerust met nucleaire wapens richting Zuid-Korea sturen, zo kondigde ministerie van Defensie Song Young-moo aan. Ook zullen de Verenigde Staten meer gevechtsvliegtuigen sturen als reactie op de agressie uit het noorden. "Wij richten ons voor nu op middelen die de militaire patstelling versterken in plaats van op het versterken van de dialoog", aldus Song.

Raketafweersysteem

Zondagnacht maakte de regering ook bekend dat het Amerikaanse raketafweersysteem THAAD alsnog aangevuld wordt met vier raketlanceersystemen. Afgelopen juni had president Moon juist een streep door de uitbreiding van THAAD gezet, formeel omdat een milieu-effectrapportage ontbrak. De komst van THAAD lag zeer gevoelig in Zuid-Korea. Veel inwoners zagen het raketafweersysteem als een nodeloze provocatie richting het noorden. Ook China was fel tegen.

Moon beloofde aan het begin van zijn presidentschap toenadering te zoeken tot Noord-Korea en meer afstand te nemen van bondgenoot Verenigde Staten. Daar moet hij nu van terugkomen. Vorige maand zei hij al dat Noord-Korea een rode lijn zou overschrijden als het een intercontinentale raket zou kunnen uitrusten met een kernkop. Volgens Noord-Korea is dat nu zover.

In een reactie hield het Zuid-Koreaanse leger maandagochtend een militaire oefening in de Japanse Zee waarbij een aanval op het kernwapentestgebied van Noord-Korea werd gesimuleerd. Bij de oefening werden raketlanceringen uitgevoerd en straaljagers ingezet. Het leger meldde dat nieuwe militaire oefeningen worden voorbereid, waar ook de Verenigde Staten aan zullen deelnemen.

De vraag is nu hoe de Veiligheidsraad de angel uit de situatie gaat halen. Het wordt de grootste test van de dit jaar aangetreden secretaris-generaal António Guterres. Die maande de Veiligheidsraad bij monde van zijn woordvoerder maandag eensgezind te blijven. "Met de spanning stijgt ook het risico van misverstanden, misrekeningen en escalatie", zei hij.

Zwitserland, waar Kim gestudeerd heeft, heeft zich maandag opgeworpen als bemiddelaar.