Nieuwe FIFA, oude ziekte

Bonita Mersiades probeert haar teleurstelling niet eens te verbergen, in de voor nog geen kwart gevulde vergaderzaal van het Europees Parlement. Toen ze maandag in Australië op het vliegtuig stapte, verkeerde de klokkenluider in de veronderstelling dat een eerste stap zou worden gezet richting een nieuwe FIFA. Nu blijkt dat een illusie.

In het kader van transparantie, en om het vertrouwen van het grote publiek te herwinnen, was een debat georganiseerd tussen FIFA's kandidaat-voorzitters. Drie van de vijf zouden de degens met elkaar kruisen. Alleen sjeik Salman uit Bahrein en UEFA's secretaris-generaal Gianni Infantino - niet toevallig de grootste kanshebbers op het FIFA-presidentschap - hadden geen interesse.

Maar tijdens Mersiades' vlucht van Australië naar Brussel veranderde alles. Nog eens twee kandidaten, de Zuid-Afrikaan Tokyo Sexwale en de Jordaanse prins Ali, trokken zich terug. Net als sportzender ESPN, die van plan was het debat wereldwijd live uit te zenden maar het de moeite niet meer waard vond nu er nog maar één kandidaat over was: Jérôme Champagne.

Achterkamerpolitiek

"Je hoopt toch dat de kandidaten en de mensen die het verkiezingsproces bij de FIFA overzien snappen wat hier op het spel staat", sombert Mersiades in de Anna Politkovskaja-zaal van het Europees Parlement. Als medewerkster van het Australische bid voor het WK 2022 klapte ze uit de school over corruptie binnen de wereldvoetbalbond. Sindsdien is ze actief in actiegroep New FIFA Now, die het debat had voorbereid.

De weigering mee te werken aan een debat, toont hoeveel waarde de kandidaten hechten aan hun imago: geen. Bij de 'oude' FIFA speelt beeldvorming nauwelijks een rol. Terwijl Champagne een toelichting geeft op zijn verkiezingsprogramma, is de concurrentie bezig met het echte werk. Over de hele wereld proberen ze stemmen te lokken bij de 209 bondsvoorzitters die op 26 februari bepalen wie Sepp Blatter opvolgt.

Dat gebeurt achter gesloten deuren, in kamers gevuld met sigaarrook, legt Champagne uit. Juist dat gebrek aan transparantie heeft de FIFA tot een wankelende organisatie gemaakt, die onderwerp is geworden van wereldwijde spot en symbool staat voor diepgewortelde corruptie.

Champagne heeft er zijn handelsmerk van gemaakt niet mee te werken aan die achterkamerpolitiek. "Het is een plezier bij u te zijn. En een plezier om alleen te zijn", zegt de Fransman.

Champagnes aanwezigheid kan de groeiende verontwaardiging in het Europees Parlement niet verbloemen. Of ze er in Zürich van wakker liggen is de vraag, maar Europarlementariër Ivo Belet kondigt actie van Europa aan. In een verklaring, die veel weg heeft van een dreigbrief richting FIFA, schrijft hij: "Het wordt tijd het heft in handen te nemen en een aantal dossiers naar ons toe te trekken: de regulering van transfers en spelersmakelaars, opleidingsvergoedingen, tv-rechten..."

Overheidsbemoeienis

De lastminuteafzeggingen van Ali en Sexwale zouden te maken hebben met een klacht die een andere kandidaat-voorzitter had ingediend bij het ad hoc verkiezingscomité van de FIFA. De bijeenkomst in het Europees Parlement zou overheidsbemoeienis zijn en dat mag niet volgens de FIFA-statuten. Wie zich heeft geroerd, is niet duidelijk.

Champagne kan zich weinig bij die overheidsbemoeienis voorstellen. Hij heeft door zijn diensttijd bij de FIFA vaak genoeg gezien hoe regeringen hun macht misbruikten bij de eigen voetbalbonden. "Daarom zie ik het probleem niet."

"Het debat verdwijnt niet omdat mensen niet meedoen", waarschuwt de Britse parlementariër Damian Collins. "Het debat komt niet van binnen de FIFA, maar van buiten, van mensen die zeggen dat er verandering moet komen."

Om het debat te redden, vroeg Collins eerder deze week de wereldvoetbalbond om opheldering. Die weigerde Domenico Scala als voorzitter van het verkiezingscomité te geven. Daarmee plaatste de FIFA zichzelf in het verdachtenbankje. Want die ene vraag blijft hangen: waarom zijn de andere kandidaten hier niet? Was er echt een klacht, of speelt er iets anders? Champagne: "Je moet aan hen vragen waarom ze niet komen. Ik behoor tot degenen die een open debat willen."

Mersiades, die de bijeenkomst noodgedwongen leidt nu ESPN en daarmee de beoogde moderatoren verstek hebben laten gaan, vergelijkt de situatie met een ziekenhuis. "Stel je voor dat je een nieuw ziekenhuis hebt gebouwd, maar het personeel ontbreekt en er zijn geen patiënten. Zoiets mist zijn doel volledig. Net als een debat zonder kandidaten."

Terwijl ze de bijeenkomst afsluit met plechtige woorden, zijn haar gedachten bijna te horen: met de FIFA komt het voorlopig niet goed.