Duidelijk neen tegen celibaat
Nadat enkele bisschoppen zich al hebben uitgesproken voor een herziening van het priestercelibaat, meent nu ook het Interdiocesaan Pastoraal Beraad (IPB), het christelijke middenveld, dat de tijd rijp is voor een debat over het celibaat en de rol van vrouwen in de kerk.
Amper een jaar geleden leek het ondenkbaar, nu spreken bisschoppen als Jozef De Kesel (Brugge) en Johan Bonny (Antwerpen) zich openlijk uit voor een afschaffing van het verplichte celibaat voor priesters, in het licht van de recente pedofilieaffaires die de katholieke kerk besmeuren. De kerkelijke leiders krijgen nu ook steun van hun basis, het Interdiocesaan Pastoraal Beraad (IPB). In een opiniestuk in deze krant past dat overlegorgaan, dat gelovigen uit verschillende bisdommen, raden en diensten verenigt, voor de rechtstreekse koppeling van seksueel misbruik en het celibaat, maar acht het de tijd rijp voor verregaande hervormingen.
“Priesters moeten nu, zeker in West-Europa, kunnen kiezen voor een celibatair leven, of niet”, aldus IPB-voorzitster Josian Caproens, die ook voorstelt de positie van de vrouw aan te passen. “Het priesterambt moet in zijn totaliteit worden herbekeken en dan moeten ook vrouwen voluit kunnen voorgaan in geloofsgemeenschappen.”
Maar volgens het IPB volstaat het niet aan het celibaat te morrelen. Het overlegorgaan grijpt de crisis in de kerk aan om de hele structuur in vraag te stellen. “De kerkgemeenschap moet opener en duidelijker communiceren, en conflicten niet uit de weg gaan. Er moet een structurele verandering komen”, aldus Caproens. “Debatten gebeuren te veel in gesloten cenakels en wat naar buiten komt, ontbeert vaak transparantie en daadkracht. Die patriarchale structuur moet doorbroken worden, leken moeten beleidsmatig kunnen meewerken.”
Oppermachtig
“Wij vragen vooral een debat over de rol van de voorgangers, en menen dat die veel meer gedragen moeten worden door een divers team, waarin ook vrouwen en getrouwde mannen een rol spelen”, verduidelijkt Caproens. “De priesters die zich schuldig gemaakt hebben aan pedofilie voelden zich niet gedragen door een team, ze zaten opgesloten in instituten en een omgeving waarin ze zich oppermachtig waanden. We moeten beter nadenken over hoe we onze geloofsgemeenschappen organiseren binnen onze samenleving. We hameren al langer op zo’n hervorming, maar de huidige crisis biedt ons een momentum om onze eisen weer op tafel te leggen.”
Met zijn eis tot een herziening van het celibaat en een democratisering van de kerk voelt het IPB aan wat in bredere regionen leeft, meent kerkjurist Rik Torfs. Ze volgen daarmee de bisschoppen van Antwerpen, Brugge en Hasselt, die zich uitspraken voor een afschaffing van het verplichte celibaat en een herziening van de rol van de vrouw binnen de kerk. “De kerkcrisis wordt gezien als een kans om zich te bevrijden van al te stringente en conservatieve regels. Zoals altijd volgen na een crisis maatregelen en hervormingen”, aldus Torfs.
Tegelijk moet een hervorming van de interkerkelijke organisatie volgens de voorstanders een structureel antwoord bieden aan de vele pedofilieaffaires die de laatste maanden aan het licht kwamen. Torfs: “De bisschoppen en het IPB delen de analyse dat de huidige kerkelijke structuur mee verantwoordelijk is voor de gevallen van kindermisbruik. Daartegenover staan zij die menen dat het misbruik net het gevolg is van het niet naleven van die strakke regels aangaande de seksuele moraal en dat er dus geen reden is om die te versoepelen.”
Aartsbisschop Léonard, die al liet weten vast te houden aan het verplichte celibaat, en ook paus Benedictus zelf behoren tot die laatste strekking, wat een snelle herziening van het celibaat niet al te waarschijnlijk maakt. “Tenzij de druk van kerkelijke leiders op Rome groot genoeg wordt”, aldus Torfs. >2, 19