Niet iedereen in de rij voor Speedy Pass
Hoe komt het toch dat Walibi de goegemeente, inclusief staatssecretaris Philippe Courard (PS), over zich heen krijgt, terwijl er geen haan kraait naar verschillende ticketprijzen in het theater of bij het voetbal? Waarom vinden we betalen om voor te kruipen toch zo asociaal? 'Krijg dit maar eens aan je kinderen uitgelegd.'
Wie genoeg geld op tafel gooit, kan een dag naar Walibi zonder aan te schuiven. Voor 35 euro (boven op de ticketprijs van 33 euro) verdwijnen alle files. Voor 15 euro extra mag je vier wachtrijen skippen. Twitter explodeerde meteen na de bekendmaking. Uitspraken als 'duale samenleving' en 'leren we onze kinderen dat met geld alles te koop is?' werden kwistig in het rond gestrooid.
Staatssecretaris voor het Gezin Philippe Courard reageerde ontzet: "Walibi profileert zich als een pretpark voor de rijken en niet voor alle gezinnen. Hoe kunnen ouders aan hun kinderen uitleggen, die in de wachtrij staan aan te schuiven en die zich voorbijgestoken zien door andere kinderen, dat dit enkel en alleen is omdat hun ouders meer geld hebben?"
Tegen betaling voorkruipen druist in tegen elk rechtvaardigheidsgevoel, maar waarom is dat zo? Op andere domeinen aanvaarden we moeiteloos dat wie meer betaalt, een betere service krijgt. Wie komend weekend met de kinderen naar de K3-verjaardagsshow gaat, betaalt 15 euro voor een staanplaats. Het duurste zitplaatsje gaat voor 35 euro de deur uit. Idem bij het voetbal of zelfs in de bioscoop: onder meer de Utopoliscomplexen hebben een vip-zaal. Je ziet exact dezelfde film, maar het extra geld levert je een bredere zetel en wat hapjes op.
Maar dat het hier om kinderen en pretparken gaat, maakt de zaak onverteerbaar. "Dat er in het theater verschillende prijzen gehanteerd worden, zijn we van oudsher gewoon", legt cultuursocioloog Walter Weyns (UA) uit. "Sociale barrières invoeren ligt veel gevoeliger. Een attractiepark is ook een collectief iets. De anderen maken deel uit van jouw plezier. Zodra je binnen bent, wordt van het individu abstractie gemaakt. Iedereen heeft een kaartje gekocht en iedereen is er in zijn vrije tijd - vermogen of job spelen geen rol meer. Pretparken zijn ook bij uitstek het rijk van de kinderen en daar raak je niet aan. Voor kinderen huldigen we nog steeds het principe van gelijkheid van kansen."
Gelijk in de file
Bovendien gaat het hier niet om een beter zitje, maar om wachten. En dat ligt gevoelig. Bij de musical of match krijgt iedereen uiteindelijk wel alles te zien, goedkoop of duur ticket. Maar bij wachten is het sociaal onderscheid niet alleen erg zichtbaar, voorkruipers zorgen er ook voor dat jij nog langer moet wachten en mogelijk uit de boot valt.
"Er is een wetenschappelijk onderzoek waarbij iemand een lange rij wachtenden voor een bioscoop geld geeft om voorbij te steken", zegt KU Leuven-filosoof Antoon Vandevelde. "De meeste proefpersonen vinden dat volstrekt onacceptabel. Het ligt zelfs moeilijker dan gewoon voorkruipen. Betalen om niet te moeten wachten, geeft aan dat de ander vindt dat hij een ander soort mens is want in het wachten, in de file zijn we gelijk. Je daaraan willen onttrekken door betaling toont bij uitstek de arrogantie van het geld."
Toch was zelfs het wachten al niet meer onaantastbaar. In de Verenigde Staten loopt een proefproject waarbij alle reizigers in ruil voor zowat 80 euro via een snellere rij de veiligheidscontrole mogen passeren. Luchtvaartmaatschappij Ryanair vraagt al sinds jaar en dag 7 euro om vlugger te kunnen boarden en tegen een meerprijs kopen toeristen wereldwijd entreekaartjes voor pakweg het Uffizi of de Vaticaanse musea die het mogelijk maken de ellenlange wachtrijen te omzeilen.
In buitenlandse pretparken is het systeem dat Walibi nu introduceert ook al gemeengoed. Phantasialand in Duitsland heeft een gelijkaardig model en in de VS werken onder meer Universal Studios, Six Flags en Legoland met ontwijkpassen. Enkel Disneyland werkt anders: hun FastPass is gratis en geeft iedereen de kans om op een aangegeven tijdstip de lange rij te omzeilen.
"De financiële ongelijkheid in onze maatschappij neemt toe en het lijkt erop dat we dat niet meer per se willen corrigeren", zegt Weyns. "Het invoeren van de Speedy Pass in Walibi is een symptoom van het verbrokkelen van de solidariteit binnen onze welvaartsstaat. We vinden het almaar meer vanzelfsprekend dat iedereen zijn eigen problemen oplost en voor zichzelf zorgt dat hij genoeg geld heeft."