Deze historische kunstschatten zijn uit de brandende Notre-Dame gered

De Franse minister van Cultuur Franck Riester zei vanmorgen dat de schatkamer van de kathedraal intact is gebleven. In die schatkamer lagen enkele relikwieën van Christus: de doornenkroon, een stuk uit het kruis en van de spijkers die zouden zijn gebruikt bij de kruisiging.

Vooral de doornenkroon is een van de topstukken van de kathedraal. Het is deze kroon die Jezus bij zijn kruisiging op het hoofd zou hebben gedragen nadat hij hem volgens de Bijbel van de Romeinse soldaten had gekregen. Volgens de legende kocht koning Lodewijk IX, bijgenaamde Lodewijk de Heilige, de kroon in 1239 van Boudewijn II van Namen, de laatste keizer van Constantinopel. Hij liet er speciaal een kapel voor optrekken, de zogenaamde Heilige Kapel, die zich in de buurt van de Notre-Dame bevindt. In 1806 werden de relikwieën verplaatst naar de kathedraal zelf.

De belangrijkste relikwieën werden gisterenavond al uit de brandende kerk gered en bevinden zich nu in het stadhuis van Parijs. Ook een tuniek van Lodewijk IX zelf is gered. Andere kunstschatten zullen vandaag en de komende dagen ook onderdak vinden in het Louvre. Gespecialiseerde brandweermannen van het wereldberoemde museum hielpen gisteren bij het redden van de kunstwerken. 

Op de eerste beelden uit het interieur is te zien hoe er in het midden van de kathedraal een grote hoop puin ligt, allicht naar beneden gekomen toen de torenspits bij het begin van de brand al naar beneden kwam en door het dakgebinte stortte. Toch lijkt het koor achteraan de kerk, met daarvoor het altaar en een groot gouden kruis, relatief ongeschonden te zijn. 

Een geluk is ook dat nog maar een week geleden een grote kraan zestien standbeelden van de twaalf apostelen en de vier evangelisten van het dak van de kathedraal haalde om te ze restaureren. De beelden omringden de torenspits uit 1860 die volledig is ingestort.

Toch kon niet alles gered worden. Het grote orgel van de kathedraal is niet opgegaan in vlammen, maar de structuur van het instrument kan wel schade hebben opgelopen. Dat laat een van de drie orgelspelers weten aan AFP. Het instrument, waarvan de hoofdstructuur dateert van het begin van de 15e eeuw en dat in de loop van de eeuwen gerenoveerd is, “is gedeeltelijk bewaard gebleven, maar is bedolven door puin, stof en water”, aldus Philippe Lefèvre, die al 35 jaar op het orgel in de Notre-Dame speelt.

De brand en de omvangrijke bluswerken zorgden ook voor heel wat rook- en waterschade aan de gigantische schilderijen binnenin de kathedraal. Het zal jaren duren om die allemaal te restaureren. Ze worden vanaf vrijdag getransporteerd naar het Louvre, waar ze zullen worden ontvocht en gerestaureerd.

Daarnaast hebben de roosvensters “blijkbaar geen grote schade geleden”. De glas-in-loodramen van wel 13 meter doorsnede behoren tot de mooiste ter wereld. Op foto’s is te zien hoe deel wel verloren is gegaan door de hitte die het lood deed smelten en vallend puin, maar dat er andere niet aangetast lijken.

Riester wees erop dat er een echt risico bestond dat de noordelijke klokkentoren de brand niet zou overleven. "En dat zou geleid hebben tot de volledige instorting van de Notre-Dame", zei Riester. De uitzonderlijke moed van de brandweer heeft dat verhinderd, aldus Riester. Hij liet nog weten dat architecten ingeschakeld zijn om de stabiliteit en de veiligheid van het gebouw te verzekeren. Er zijn nog enkele punten van waakzaamheid, zoals de topgevel van de noordelijke dwarsbeuk.  “Het gewelf zou a priori stand moeten houden. We moeten voorzichtig zijn. Er zijn drie belangrijke lacunes. Architecten bepalen samen met de brandweer van Parijs de belangrijkste maatregelen die genomen moeten worden om dat wat het meest in gevaar is te beschermen.”

Voor de Franse minister moet de focus nu liggen op de heropbouw. "We hebben nog altijd de vakkennis om zo'n gebouw te bouwen.”

De eerste steen van de Notre-Dame werd gelegd in 1163. In 1845 volgde een grote renovatie, die 23 jaar duurde. Dat was om de schade te herstellen die bij de Franse Revolutie was aangericht. Karakteristiek zijn de twee torens, om onduidelijke redenen nooit afgebouwd, die 69 meter hoog zijn. Ook kenmerkend zijn de immense luchtbogen. 

De kathedraal is opgetrokken in een vroeggotische stijl. De westgevel is versierd met beeldhouwwerk. De beroemde waterspuwers, afgebeeld als monsters, stammen uit de Middeleeuwen. Het gebouw is ongeveer 130 meter lang, 48 meter breed en 35 meter hoog, en heeft vijf schepen. Het zeer bijzondere orgel in de kerk bestaat uit bijna 8.000 pijpen en is eind vorige eeuw helemaal gerenoveerd.