Sachli Gholamalizad: ‘Als kind van de diaspora is afscheid nemen een constante in je leven’

Sachli Gholamalizad brengt tijdens het Kunstenfestivaldesarts een ode aan sterke vrouwen met Let Us Believe in the Beginning of the Cold Season. ‘Verloren lopen is heilzaam.’

Wat heeft het koude seizoen met sterke vrouwen te maken?

Sachli Gholamalizad: Dat is de titel van een gedicht van Forough Farrokhzad, een van de grootste dichters van Iran. Ze was een vrijgevochten feministe die haar leven beschreef in tijdloze gedichten. Ze inspireerde veel vrouwen in Iran en daarbuiten, óók mijn grootmoeder, mijn moeder en mij. Omdat ik mijn moedertaal, het Farsi, wel spreek maar niet kan lezen, ben ik aangewezen op Engelse vertalingen – mijn stiefmoedertaal, zeg maar. Gelukkig heeft Farzaneh Milani, een docent aan de universiteit van Virginia, haar oeuvre uitvoerig beschreven. Al even invloedrijk is Googoosh, de bekendste zangeres van Iran. Ze belichaamt alles wat Iran ooit was. Iedereen kent haar liedjes.

Die vrouwen liggen aan de basis van dit stuk, waarmee ik mijn familietrilogie afrond. Sinds de Iraaks-Iraanse oorlog woont mijn familie verspreid over de hele wereld. Momenteel ben ik de enige die in België is. Je weet nooit waar je familie precies is. Als kind van de diaspora is afscheid nemen een constante in je leven. Net daarom is ‘familie’ een belangrijk thema in mijn werk geworden.

In A Reason to Talk (2013) , het eerste luik, interviewde u uw moeder. In (Not) My Paradise (2016) praatte u met uw grootouders, ooms en tantes. Wie is nu aan de beurt?

Gholamalizad: Allemaal vrouwen! ‘Wie waren de vrouwen die mijn moeder en grootmoeder inspireerden, en heeft dat een impact op wat ik als vrouw zoek in het leven?’ Met die vraag loop ik al jaren rond. Ze moest maar eens beantwoord worden. Ik ben naar naar Teheran, Beiroet, Madrid, Buenos Aires en Los Angeles gereisd. Met de hulp van de KVS (waar Gholamalizad artist in residence is, nvdr) vond ik in elke stad een residentieplek. LA was een belangrijke halte, omdat daar de grootste Iraanse diaspora ter wereld woont. Ik sprak er met Iraanse vrouwen over hun band met het werk van Farrokhzad en Googoosh. Een van de leukste ontmoetingen was die met Banafsheh P. Abadi. Ze doceert er literatuur en vrouwenstudies aan de universiteit, en nam me mee naar een Iraans-Joodse supermarkt. Daar werd Farsi en Engels gesproken. Iedereen vond dat prima. Dat was zo relaxed! Niemand voelde zich bedreigd omdat er een andere taal dan de landstaal gesproken werd. Nu de rest van de wereld nog.

Hoe bedoelt u dat?

Gholamalizad: Met muzikant Jan De Vroede bewerkte ik Googoosh’ lied Mordab, wat ‘moeras’ wil zeggen, en Vakhteshe, wat ‘het is tijd om te gaan’ betekent. We hebben de inhoud en de muziek aangepast. Dat vind ik ontzettend belangrijk. Door de canon te herdenken en te hernieuwen, herdenk en hernieuw je de samenleving.

In uw vorige solo’s stonden de gefilmde interviews centraal. Nu ook?

Gholamalizad: Nee. Ik heb de gesprekken gefilmd, maar ik gebruik ze niet. Dit keer draai ik de camera naar mezelf, als een spiegel. Ik sta in een strak decor van David Konix – het lijkt een doolhof, of een speeltuin. En ik vertel een sprookje dat ik met alle gesprekken in het achterhoofd schreef. Het gaat over hoe heilzaam het kan zijn om verloren te lopen en de duisternis te omarmen. Als individu én als samenleving. Ik doe alles om de verlamming te mijden die Farrokhzad beschrijft in de eerste strofe van het gedicht waarvan ik de titel leen: Dit ben ik/ een vrouw alleen/ op de drempel van een koud seizoen/ bijna begrijpend/ hoe bezoedeld de aarde is/ hoe sober en somber het pessimisme van de lucht/ hoe onvermogend deze handen.‘