Meer dan 111.000 Congolezen hebben al een experimenteel vaccin tegen ebola gekregen. Maar het aantal nieuwe ­patiënten blijft toenemen in Congo, vooral in de provincies Noord-Kivu en Ituri in het oosten. Nu wil de Wereld­gezond­heids­organi­satie (WHO) de inenting fors opdrijven. Een experimenteel vaccin van Belgisch-Nederlands-Deense makelij, uit de stal van Janssen Pharmaceutica, staat klaar om naar Congo te worden verscheept.

‘We kunnen op korte termijn vaccins voor een half miljoen mensen ­leveren. Als het moet zelfs voor 1,5 miljoen’, zegt Johan Van Hoof, hoofd van Janssen Vaccines. De WHO heeft al groen licht gegeven. Bij Janssen Pharmaceutica wachten ze nu alleen nog op de goedkeuring van de Congolese autoriteiten.

Tot dusver worden in Congo voornamelijk de contacten van ebola­patiënten en hún contacten ingeënt. Het vaccineren in ‘kringen’ rond de pa­tiënt moet de verspreiding afremmen. Daarbij wordt nu een efficiënt, experimenteel vaccin van de Amerikaanse farmaproducent Merck gebruikt.

De WHO wil de inentingen nu veel breder aanbieden. Om de voorraden van het Merck-vaccin te sparen, wordt gekeken naar het experimentele vaccin dat Janssen Pharmaceutica samen met het Deense biotechbedrijf Bavarian Nordic heeft ontwikkeld, overigens met financiële steun van de Europese Unie. ‘We weten dat ons vaccin iets meer tijd nodig heeft vooraleer het mensen goed beschermt’, zegt Van Hoof. ‘Daarom is het geschikt voor mensen met een lager risico op ebola dan personen die zeker contact hebben gehad met patiënten.’

Achterdocht

Zal de nieuwe, uitgebreide vaccinatie een ‘game changer’ worden in de bestrijding van ebola in Congo? Niemand durft daarover vandaag grote uitspraken te doen. Veel hangt af van het vertrouwen van de bevolking én de politieke situatie.

Gwenola Seroux, die als emergency manager van Artsen Zonder Grenzen in het ebolagebied werkt, vindt het de juiste strategie dat veel meer mensen zich kunnen laten vaccineren. ‘Er is ook een grote vraag naar’, zegt ze. ­Anderzijds staan ook heel wat Congolezen weigerachtig tegenover ebolavaccins, vertelt Yves Willemot, communicatiedirecteur van Unicef. De organisatie heeft sinds het begin van de epidemie ploegen in de epicentra van de uitbraak. Ook Willemot komt er regelmatig. ‘Ik sprak er onlangs nog met een man die zich heeft laten inenten omdat zijn buurvrouw ebola had. Zijn omgeving had hem de vaccinatie sterk afgeraden.’

De achterdocht rond ebola werd eind vorig jaar sterk aangewakkerd. Toen werden de verkiezingen uitgesteld in gebieden die door de ziekte getroffen waren. Veel Congolezen geloofden niet dat die beslissing genomen werd om de verspreiding van het virus tegen te houden. De woede keerde zich toen ­tegen een behandelcentrum.

Bij Janssen Pharmaceutica zijn ze zich bewust van de explosieve situatie. ‘Het heeft daarom geen zin dat wij, westerlingen, naar Congo vliegen om de mensen zelf in te enten’, zegt Johan Van Hoof. ‘Als het nodig is, zullen we er wel ondersteuning geven aan medewerkers van de lokale autoriteiten. Maar we doen dat bewust niet in de getroffen regio’s zelf.’

Al meer dan duizend doden

Na de ebola-­epidemie in West-Afrika (2014-2016) is dit de ergste uitbraak ooit. Sinds augustus 2018 zijn in Congo 1.604 ­gevallen van ebola gemeld. 1.074 mensen zijn al overleden.

De aanvallen op ­behandelcentra ­baren de hulpverleners grote zorgen. De WHO meldt dat er sinds begin dit jaar al 130 aanvallen zijn ­geweest. Hulpverleners moeten hun werk dan soms dagenlang stilleggen.