Zorgt de terugkeer van de Muur in de Ronde mee voor de sluiting van een geliefd zwembad?

De rood met witte paddenstoelfontein en de brede, knalgele glijbaan in ‘Den Dok’ – zo wordt het zwembad aan Den Bleek in hartje Geraardsbergen in de volksmond genoemd – staan er een beetje troosteloos bij. Als het van het stadsbestuur van Geraardsbergen afhangt, worden ze ook nooit meer gebruikt. Want het meer dan 130-jarige openluchtzwembad, het oudste van ons land, is volgens hen te duur geworden om open te houden.

“Mijn hart bloedt”, benadrukt burgemeester Guido De Padt (Open Vld). “Echt waar. Want net als veel Geraardsbergenaren vond ik in de zwemkom ooit mijn eerste lief. Ik weet dus maar al te goed dat het gevoelig ligt. Maar we konden niet anders. We kregen eind vorig jaar een rapport over de slechte toestand van het zwembad. Het moest volledig gerenoveerd worden. Die kosten, samen met de exploitatie, zou de stad het volgende decennium een jaarlijkse rekening van 300.000 euro bezorgen.”

Geld dat beter besteed kan worden, meent De Padt. Aan het lokale ziekenhuis waar de stad in participeert. De schatting is dat de stad elk jaar 1,1 miljoen euro zal moeten ophoesten om de bestaanszekerheid te waarborgen en de pensioenfactuur van het statutair personeel te betalen.

Bovendien is er volgens De Padt een alternatief voor ‘Den Dok’: in het provinciaal domein De Gavers is zowel een binnenzwembad als een zwemvijver met strand. Mooi meegenomen dat het daar de provincie is die de kosten betaalt, niet het stadsbestuur.

Ontmoetingsplaats

Het is dus kiezen tussen een zwemkom of een ziekenhuis, als we de burgemeester moeten geloven. En dat is nu net wat een aantal actiegroepen niet doen. Sinds de beslissing tot sluiting viel, in januari, is een aantal actiegroepen druk in de weer om uit te zoeken wat er werkelijk aan de hand is. Want ‘Den Dok’ is een brok geschiedenis die ze niet zomaar willen opgeven, klinkt het.

De actievoerders willen graag anoniem blijven, want volgens hen reageert het stadsbestuur bijzonder fel. “De burgemeester tolereert geen kritiek op zijn beslissing. Maar voor ons kan de sluiting van het zwembad niet”, klinkt het bij actiegroep ‘Den Dok Blijft’. “Het zwembad is deel van de ziel van deze stad. Het dateert nog uit de tijd dat de bazen van de luciferfabrieken in de stad vonden dat het gewone volk niet zomaar meer in de Dender mocht zwemmen. Om hygiënische redenen werd dan maar een zwembad gebouwd. ‘Den Dok’, pal in het historisch hart van Geraardsbergen, is uitgegroeid tot een ontmoetingsplaats voor de centrumbewoners. Mensen van alle slag, waaronder ook veel sociaal kwetsbaren. Mensen ook die moeilijk tot in de Gavers geraken, dat in een buitengebied van de stad ligt.”

Nostalgie is niet de enige reden voor het verzet in Geraardsbergen. Verzet dat overigens blijft aanzwellen. Bij de aanvang van de gemeenteraad willen dinsdagavond niet alleen ‘Den Dok Blijft’, maar ook ‘Rebus’, ‘Climaxi’ en de Jeugdraad hun ongenoegen uiten. “We voelen ons bekocht ja”, klinkt het bij de actievoerders. “In 2017 werd nog met veel luister de 130ste verjaardag van de zwemkom gevierd. Er was geen sprake van renovatie, laat staan sluiting. Ook de hele verkiezingscampagne in 2018 werd met geen letter over een sluiting gesproken. En dan is het plots in zo’n slechte staat dat het dicht moet?”

Door de stad wordt alles op alles gezet om de burgers vooral te doen geloven dat er geen andere optie is dan sluiting, menen ze. “Den Dok wordt afgeschilderd als niet rendabel, verlieslatend, op technisch gebied niet meer aangepast en gebrekkig. En dus is het volgens het gemeentebestuur niet verantwoord om die zware last verder te blijven dragen. Maar toen wij vroegen naar bewijzen van dat alles, kregen we een A4-tje met een paar cijfers.”

Ook de Jeugdraad wilde weten wat het zou kosten mocht het zwembad openblijven. In een eerder advies had de Jeugdraad al gevraagd om het zwembad te behouden omdat het een belangrijke ontmoetingsplaats is voor kinderen en jongeren in de stad. De Jeugdraad kreeg een brief terug waarin stond dat zo’n kostenraming niet aan de orde is, omdat het toch sowieso dicht gaat.

Meer dan een A4'tje kon het stadsbestuur niet geven, want er is simpelweg geen officieel rapport over de kosten voorhanden, geeft burgemeester De Padt aan De Morgen toe. De schatting van de kosten voor renovatie is namelijk gemaakt door de redders van het zwembad en dus niet door een officieel bureau. De Padt: “De redders waren technisch werkloos en hadden daar dus tijd voor. Een extern studiebureau inhuren zou onze stad heel veel geld hebben gekost.”

Verwaarlozing

De Padt zegt dat zijn diensten pas na de verkiezingen wisten van de slechte staat van het zwembad. “We kregen in december een rapport van een externe veiligheidsadviseur die stelde dat een aantal installaties, zoals elektriciteit en verwarmingsketel, aan vervanging toe waren. De redders zeiden ons ook dat er een scheur in de badkuip was, waardoor water wegsijpelt.”

De actievoerders twijfelden zo hard aan het verhaal van de burgemeester dat ze zelf op onderzoek gingen. Via de wet openbaarheid van bestuur (WOB) kregen ze documenten in handen waaruit blijkt dat er niet, zoals de burgemeester zegt, pas in 2018 ontdekt werd dat de elektrische installatie niet in orde was. Uit de documenten blijkt dat er al sinds 2014 door externe controleur Vinçotte aangedrongen wordt om de installatie aan te passen. “Met andere woorden: ze hebben ‘Den Dok’ verwaarloosd, gedurende vele jaren. Daardoor is de renovatie nu wellicht aanzienlijk duurder.”

Die ‘ze’, dat slaat volgens de actievoerders op de uitbater van het zwembad, het autonoom gemeentebedrijf (AGB). In de begroting van dat AGB staat te lezen dat het in 2014  3 miljoen euro schulden had. Begin dit jaar was dat al bijna 12 miljoen euro. Boosdoeners zijn blijkbaar de afbetalingen van een aantal grote leningen die het AGB is aangegaan.

Gevraagd om een reactie legt de burgemeester uit dat de stad met die leningen twee grote projecten financiert: namelijk de bouw van een nieuwe sporthal, die twee keer zo groot moet zijn als de vorige, en de bouw van een nieuwe bibliotheek, die moet uitgroeien tot een waar kenniscentrum. Projecten die een stad als Geraardsbergen volgens De Padt nodig heeft. En die de stad zo’n slordige 5 miljoen euro elk kosten.

En dan is er nog iets dat de stad Geraardsbergen handenvol geld blijkt te kosten: het zichzelf en zijn mythische Muur opnieuw op de wielerkaart zetten. In 2012 besloot Flanders Classics, de organisator van de Ronde van Vlaanderen, om Geraardsbergen en bijhorende Muur links te laten liggen. De Padt: “Dat was een enorme ontgoocheling voor heel wat inwoners, dus ja, we hebben gelobbyd om opnieuw opgenomen te worden. Sinds enkele jaren is dat ook het geval. We moeten daar 37.000 euro netto voor betalen.”

Een ‘gelijkaardig bedrag’ gaat volgens de burgemeester ook naar de organisator van de Binckbank Tour, de voormalige Eneco Tour. En er wordt ‘een bepaalde som’ neergeteld voor een internationale triatlonwedstrijd. Naast de fee die betaald moet worden om sportwedstrijden met allure naar Geraardsbergen te halen, zijn er ook kosten van het lobbywerk en de vele randfestiviteiten. Burgemeester De Padt maakt zich echter sterk dat zulke evenementen belangrijk zijn voor de uitstraling van zijn stad. “Het zorgt voor heel veel toeristische promotie, die je dan niet meer via andere kanalen moet voeren.”

‘Intellectueel oneerlijk’

Vraag is dus: moet het zwembad sluiten om het ziekenhuis te kunnen financieren? Of moet, zoals de actievoerders stellen, een sociale ontmoetingsplek dicht om allerlei prestigeprojecten voor de stad te kunnen betalen? “De voorstelling die de stad er al maanden van maakt – ‘het is een zwembad of een ziekenhuis’ – is intellectueel oneerlijk”, klinkt het alvast bij de actievoerders. “Het ziekenhuis betekent inderdaad een financiële uitdaging, maar de keuze om de zwemkom daarvoor op te offeren is volgens ons de foute.”

Ook de burgemeester beseft naar eigen zeggen dat de kosten voor sportevenementen en dergelijke in budgettair krappe tijden nogal gevoelig liggen. “We zullen de komende maanden de discussie aangaan over wat de kerntaken van onze stad zijn en waar we geld moeten aan uitgeven. Dan zullen we ook nadenken over onze deelname aan die sportwedstrijden en of we die bedragen nog wel moeten blijven betalen. Bedoeling is dat die oefening in alle transparantie gebeurt. We gaan onze burgers inspraak geven in die beslissingen.”

Maar over de sluiting van ‘Den Dok’ is dan weer geen inspraak mogelijk, benadrukt de burgemeester. Die is en blijft dicht. “Soms moet je als beleid zelf keuzes maken, ook al liggen die gevoelig. Als je aan burgers vraagt of de belastingen naar omlaag moeten, zullen ze ook ‘ja’ antwoorden, terwijl dat in het nadeel van de stad is. Dat geldt ook voor het zwembad. Maar we zijn wel een inspraakproces gestart over de herbestemming van de hele site. Bedoeling is dat daar nog altijd een ontmoetingsplaats zal zijn waar gewandeld en gespeeld kan worden. Alleen zal er dus geen openluchtzwembad meer zijn.”

De actievoerders begrijpen de halsstarrigheid van hun burgemeester niet. “Hij wil wel burgerinspraak, maar blijkbaar enkel over dingen die hem goed uitkomen. En terwijl er geen geld is om een studiebureau te laten berekenen hoeveel het openhouden van Den Dok nu écht zou kosten, is er wel geld om een studiebureau aan te trekken om de site rond de zwemkom een herbestemming te geven. Begrijpe wie begrijpen kan.”

De actievoerders wijzen naar het profiel van de zwemkombezoekers als mogelijk verklaring: centrumbewoners onder wie een groot aantal sociaal kwetsbaren. “Het is een groep die schromelijk onderbedeeld wordt”, vindt het actiecomité ‘Den Dok Blijft’. “Nochtans houdt dat een gevaar in.  Net als bijvoorbeeld Ninove en Dendermonde heeft Geraardsbergen de fusie van de jaren 70 niet goed verteerd en is er binnen de stad een groot verschil tussen kernstad en buitengebieden. Ook hier zijn veel proteststemmen. Als je de stemmen van Vlaams Belang en Alternatief, een soort Forza Geraardsbergen, samentelt kom je ook al aan 17 procent. Als we niet opletten, dreigt hier eenzelfde scenario als in Ninove. Dan kunnen we ons hier ook afvragen hoe het komt dat ‘plots’ extreemrechts de grootste is geworden.”