Eredoctoraat voor Congolese ontdekker ebola-virus
Voor het eerst hebben de vijf Vlaamse universiteiten samen even zoveel eredoctoraten uitgereikt in het kader van de universitaire ontwikkelingssamenwerking. Het initiatief is gekomen van VLIR-UOS, de organisatie die met alle Vlaamse universiteiten en hogescholen samen ontwikkelingsprojecten met universiteiten en hogescholen in het zuiden ontwerpt en beheert. Eén van de opmerkelijke laureaten is de Congolese dokter Jean-Jacques Muyembe, de man die in 1976 het ebola-virus ontdekte in het Congolese Evenaarswoud, samen met de toen nog jonge Vlaamse onderzoeker Peter Piot. Muyembe, intussen 77 jaar, is nog altijd actief in de strijd tegen ebola in Congo.
Sinds de gewonnen strijd tegen het ebola-virus in en om Yambuku, in het Evenaarswoud, meer dan veertig jaar geleden, is Jean-Jacques Muyembe een autoriteit geworden over de nieuwe ziekte. Elke volgende uitbraak kon hij met zijn medewerkers op korte tijd bedwingen.
"Het komt erop aan de lokale gemeenschap mee te hebben, de lokale chefs, de dorpsoversten. Als zij begrijpen waarom er bepaalde hygiënische maatregelen nodig zijn, zowel in het dagelijkse leven als bij begrafenissen bijvoorbeeld, dan is de strijd snel gestreden", vertelt Muyembe met enige trots. Want, inderdaad, telkens weer slaagde hij erin om een nieuwe uitbraak in enkele weken tijd in te dijken en het aantal doden te beperken tot hooguit een paar tientallen.
Maar sinds afgelopen zomer loopt het mis, in Noord-Oost-Congo, in en om de steden Beni en Butembo, waar intussen al meer dan duizend doden gevallen zijn.
"We moeten toegeven dat we de situatie in het begin verkeerd ingeschat hadden. Noord-Kivu is het Evenaarsgebied niet. De bevolking is daar zo geteisterd door de oorlog en het geweld dat ze ons als indringers zien en het ebola-virus als een nieuw wapen. We zullen nog veel langer moeten werken om het vertrouwen te winnen van de plaatselijke bevolking zodat iedereen de noodzakelijke hygiënische maatregelen neemt om het virus te stoppen."
Toch gelooft Jean-Jacques Muyembe dat het ook deze keer zal lukken, vooral door veel lokale hulpverleners in te schakelen die echt thuis zijn in de streek. De buitenlandse ebola-strijders en zelfs de Congolezen die van verder komen houden zich best afzijdig om geen nieuw geweld uit te lokken. Vier tot vijf maanden geeft hij zichzelf nog om deze epidemie definitief een halt toe te roepen.
Vijf eredoctoraten, vijf harde werkers
Naast Jean-Jacques Muyembe waren er dus nog vier andere laureaten, stuk voor stuk geëngageerde figuren met één gemeenschappelijk doel: iets betekenen voor de samenleving en, zoals de Liberiaanse eredoctor en Nobelprijswinnaar (2011) Leymah Roberta Gbowee het zegde, "de menselijkheid terug te brengen in alles wat we doen".
De Braziliaanse Clarice Garcia Borges Demétrio onderscheidt zich door haar werk op het vlak van de biometrie (alles wat meetbaar is aan levende wezens) en haar inzet voor het onderzoek in haar thuisland, ten gunste van vooral jonge onderzoekers.
De Cubaan José Ramon Saborido Loidi speelt al bijna twintig jaar een belangrijke rol in de samenwerking tussen Cubaanse universiteiten en Vlaamse universiteiten en is nu minister voor Hoger Onderwijs.
En de Congolese dokter Nteranya Sanginga zet zich in voor de kleine boeren in Afrika en boekt daarbij opmerkelijke resultaten in de strijd tegen armoede en honger.
Met de vijf eredoctoraten rond verwante maatschappelijke thema's wil VLIR-UOS op haar twintigste verjaardag aandacht vragen voor de belangrijke rol van universiteiten en hogescholen in het zuiden. Dit zijn vijf opmerkelijke figuren maar zo zijn er nog veel meer, op vele plaatsen in de wereld. De hele plechtigheid werd een pleidooi om nog meer samen te werken, over de grenzen heen, want kennis en wetenschap kennen geen grenzen.
Bekijk hieronder het verslag van "Het Journaal":
