Papa worden op latere leeftijd betekent hogere risico’s voor de zwangerschap en het ongeboren kind

“Iedereen is doordrongen van het feit dat vrouwen na een bepaalde leeftijd meer problemen krijgen met zwanger raken of met de gezondheid van hun baby en zichzelf tijdens een zwangerschap, maar de meeste mannen beseffen totaal niet dat dat ook voor hen geldt”, zegt Amerikaans gynaecoloog Gloria Bachmann, directeur van het Instituut voor de Gezondheid van Vrouwen (Rutgers University).

Tot nu toe was daar, zeker bij het brede publiek, dan ook niet zoveel over geweten. “Dat het een mythe is dat mannen tot hun tachtigste nog makkelijk vader kunnen worden, is nu misschien wel duidelijk”, vervolgt Bachmann. “Maar wanneer het wel lukt op al wat oudere leeftijd, zijn er ook een resem risico’s die veel minder bekend zijn.”

Lager geboortegewicht en aangeboren afwijkingen

Dat komt vooral omdat er nog niet veel onderzoek naar is gebeurd. Daarom maakten Bachmann en haar collega’s een overzicht van alle relevante studies van de laatste veertig jaar die er wel zijn, gepubliceerd in vakblad Maturitas.

Daaruit blijkt dat mannen die na hun 45ste vader worden het risico verhogen op aandoeningen bij zowel de baby als de moeder. De onderzoekers vonden significante verbanden met vroeggeboorte, te hoge bloeddruk en diabetes bij de moeder, lager geboortegewicht (wat een reeks gezondheidsrisico’s betekent), slechtere Apgar-scores (de metingen van onder andere long- en hartfunctie net na de geboorte), beroertes bij de pasgeborene en geboorteafwijkingen zoals aangeboren hartafwijkingen en een gespleten gehemelte. Ook zien ze een toenemende kans op schizofrenie en autisme.

Maar met hoeveel de risico’s toenemen en hoe sterk de verbanden precies zijn, daarvoor is meer onderzoek nodig. “We zien een patroon, maar we begrijpen nog niet alles”, zegt Bachmann.

Zeker is dat niet alleen het aantal zaadcellen afneemt met de leeftijd en dat ook de spermakwaliteit achteruitgaat. En dat kan ook DNA-schade betekenen die wordt doorgegeven aan de baby.

Meer onderzoek nodig

Andere verbanden zijn nog een vraagteken. “Zo weten we zeker dat 1 op 141 kinderen met een jonge vader onder de 25 jaar later de diagnose schizofrenie krijgt terwijl dat dat 1 op 47 is bij vaders ouder dan 50. Maar waarom dat zo is, is nog niet duidelijk. Ook het verband tussen ouder sperma en zwangerschapsdiabetes snappen we nog niet, maar het is er dus wel. Er is meer onderzoek nodig”, zegt Bachmann.

Belgische specialisten beamen dat. “Oudere vaders hebben een iets hoger risico om een kind te krijgen met een nieuwe genetische afwijking”, zegt gespecialiseerd endocrinoloog Leen Antonio (UZ Leuven). “Net daarom ligt de maximumleeftijd voor spermadonoren bij ons op 45 jaar. Wat betreft de andere risico’s beschreven in het artikel, is de impact nog maar beperkt onderzocht, zijn er studies met tegenstrijdige resultaten of is het risico heel klein.”

In het UZGent is de maximale leeftijd voor donoren zelfs 40 jaar.

“Het is moeilijk om dat op één leeftijd vast te pinnen”, zegt fertiliteitsarts Petra De Sutter. “Want bij oudere mannen verhogen de risico’s op DNA-afwijkingen vanaf ongeveer 40 jaar lineair, met pakweg een paar procent per tien jaar erbij. Het is een continuüm. Bij vrouwen zie je daarentegen een drastische verandering in de vruchtbaarheid tussen 40 en 45 jaar. Maar het is goed dat dit soort onderzoek de risico’s toont, want ze zijn inderdaad te weinig bekend bij mannen. Op basis van wat we nu al weten, zou het zinnig zijn om hen vanaf 50 of 60 jaar ook een NIPT-test (prenatale test op downsyndroom, BDB) voor te stellen. Nu er steeds meer mannen van ouder dan 40 papa worden, wordt dat steeds relevanter.”