"Game of thrones" is uitgespeeld: "Niets ter wereld is zo sterk als een goed verhaal"

Wie het einde nog niet heeft gezien, weze gewaarschuwd: onderstaand artikel bevat spoilers.

“Wat verenigt mensen? Legers, Goud? Vlaggen? Verhalen. Er is niets ter wereld zo sterk als een goed verhaal.” Wijze woorden van Tyrion Lannister – wie anders – in de allerlaatste aflevering van “Game of thrones”. Acht seizoenen, 73 afleveringen lang was hij een van de sterkhouders van de tv-reeks. Losbol en zuipschuit, diplomaat, politicus, verrader maar vooral het ongewenste kind dat herhaaldelijk bijna onder het gewicht van zijn familienaam bezwijkt. Prachtacteur Peter Dinklage heeft de kijker alle hoeken van de kamer laten zien.  Hem zien treuren bij de lijken van zijn broer en zus ging recht naar het hart. 

“Een goed verhaal”, dat vat ook de hele reeks samen, die miljoenen mensen in de ban hield. In die mate dat er de voorbije weken bijna schermutselingen uitbraken op het internet. Sommigen vonden de laatste zes afleveringen maar niks. Meer dan een miljoen (!) fans (van de naar schatting 45 miljoen kijkers wereldwijd) tekenden een onlinepetitie om  het achtste seizoen te herschrijven “met scenaristen die er iets van kennen”. 

Er vielen te veel gaten in het verhaal, vonden ze, sommige personages waren maar een flauw afkooksel meer van wat ze ooit waren. Te veel Hollywoodspektakel, te veel belachelijke toevalligheden, te snel afgehaspeld. De kritiek is intussen wat gepareerd door fans die de loop der dingen wél oké vonden. Wonderlijk om al dat proza met argumenten voor en tegen te lezen.  De meningen zullen wel voor altijd verdeeld blijven (en de mijne is niet beter dan die van een andere kijker).

“Game of thrones” is gebaseerd op de fantasy-romans "Het lied van ijs en vuur” van de Amerikaanse schrijver George R. R. Martin. Maar hij heeft de reeks nog niet afgewerkt en voor de laatste seizoenen hadden de scenarioschrijvers dus geen boeken meer om zich op te baseren. Het duo Weiss en Benioff heeft wel overlegd met de schrijver. Het eindigt zoals hij wil dat het eindigt, maar de weg erheen komt uit de koker van twee tv-makers die alles in de laatste zes afleveringen wilden proppen. Of moesten proppen, want ze zouden al met andere producties bezig zijn intussen. 

Dat iedereen zevenmijlslaarzen draagt in het laatste seizoen is waar. Alsof dat hele universum, zo nauwgezet in acht jaar ontvouwd, door een sleutelgat wordt geperst. Tegelijk valt op hoe heerlijk traag de eerdere seizoenen waren, hoe alle verhalen kronkelden en soms als een slang in hun eigen staart beten. 

Het is, denk ik, onmogelijk om voor elke verhaallijn, voor de spanningsboog van elk personage een bevredigend einde te bedenken, om alle losse eindjes netjes aan elkaar te knopen tot een proper tapijtje. Niemand minder dan thrillerauteur Stephen King zei dat hij de afronding wel kon smaken, maar veel mensen niet, "omdat ze niet willen dat het eindigt", tout court. Daar zit wat in.

Afscheid nemen doet pijn. Gefrustreerd zijn door te hoge verwachtingen evenzeer. Ik heb te doen met al die meisjes die “Khaleesi” gedoopt zijn sinds 2011, naar drakenkoningin Daenerys Targaryen, misschien wel het bekendste personage van “Game of thrones”. Zeven jaar lang geliefd en gesteund in haar streven naar de macht, tot ze in het achtste jaar “haar marbels verliest” en van hoogmoed gek wordt. Een mooi thema uit de Griekse mythologie trouwens: hubris of hoogmoed komt voor de val. 

Filmjournalist Ward Verrijcken interviewde voor de start van het laatste seizoen de hoofdrolspelers: 

Critici vinden de ommekeer van de drakenkoningin een karaktermoord. Tja, “Game of thrones” staat bekend om zijn verrassingen. En in de achteruitkijkspiegel kijkend was Daenerys altijd al een outsider, erfelijk belast ook met een vader die “de gekke koning” werd genoemd en niet bepaald een hartelijk personage. Wanneer ze te horen krijgt dat niet zij, maar haar lief de rechtmatige troonopvolger is, wanneer haar naaste vertrouwelingen worden vermoord, wanneer twee van haar drie kinderen/draken zijn gedood, dan knapt het elastiekje. 

De vernieling van de hoofdstad King’s Landing en het uitmoorden van de bevolking, vrouwen en kinderen inbegrepen, katapulteert Daenerys Targaryen tot bovenaan het lijstje oorlogsmisdadigers uit “Game of thrones”, dat het Rode Kruis van Australië onlangs opstelde. Waar ze, nog voor haar genocide in King’s Landing, trouwens ook al op de tweede plaats stond.  

Ijzingwekkend, die Hitleriaanse setting van haar laatste "ik heb een missie als bevrijder-" toespraak, met een gigantische (hakenkruis?)/drakenvlag aan een ruïne… En dat net nadat ze een hele stad - een nagebouwd Dubrovnik - in de as had gelegd. Bebloede en bestofte gezichten zoals we er in het Journaal zagen uit Aleppo. Ik dacht aan Vukovar, tijdens de Balkanoorlog, of Dresden, de wraak van de geallieerden. En hoe pakkend, die stilte waarin iedereen de oren spitst tot de klokken luiden, als teken van een - vergeefse -overgave.  Het stond in de sterren geschreven dat Daenerys deze gigantische misstap niet zou overleven. 

De dood van Cersei en Jamie Lannister krijgt veel kritiek. Voor velen mocht "Lucrezia Borgia" Cersei wat gruwelijker aan haar einde komen. Anderen vonden het onwaarschijnlijk dat Jamie ten langen leste toch terugkeert naar zijn zus en geliefde. Ik moest bij de laatste uren van Jamie, veelkleurig gespeeld door de Deense acteur Nikolaj Coster-Waldau, denken aan een fabel. 

De schorpioen vraagt aan de kikker om hem over het water te dragen. Hij belooft om de kikker niet te steken, want dan zouden ze allebei verdrinken. De kikker gelooft hem. De schorpioen steekt toch en zegt fatalistisch: “Ik kan er niets aan doen, het is mijn aard.” Aan het lot valt niet te ontkomen. 

Drie Nederlandse dichters die bij elke aflevering een gedicht hebben geschreven vatten "Game of thrones" samen als: ofwel aanvaard je de kaarten die je zijn toegegooid of niet.  De manier waarop de overlevende hoofdrolspelers elk huns weegs gaan op het eind is daar een mooie illustratie van. Ze hebben de kaarten aanvaard, ze worden koning ... of niet. Het lot is overal in "Game of thrones".

Ook het einde van de “arc” of spanningsboog van andere personages is best bevredigend: een gelouterde Theon Greyjoy, die net voor hij sterft de zegen krijgt van Bran Stark, de jongen die hij had willen vermoorden. Dat de broers Sandor en Gregor Clegane, de Kaïn en Abel van de reeks, samen de pijp uitgingen is betekenisvol. Dat de cirkel rond is voor Jon Snow, aan de zijde van zijn witte wolf Geest, "koning voorbij de muur" als het ware, met de diepe krassen van zijn twee dode geliefden in zijn hart, is pakkend juist.

Het einde van de bovennatuurlijke verhaallijn met de “White walkers” is wel een afknapper. Jarenlang leefden mensen en dieren met de permanente dreiging van die vriezemannen, symbolen voor een doemscenario waartegen alleen een sterke alliantie opgewassen was. Veel "Game of thrones"-watchers zagen er de klimaatopwarming in. Dat ze met één “deus ex machina”, een behendige vrouw met een dolk, van de kaart werden geveegd is wel erg gemakkelijk. Ze smolten als frisco's in de zon. En wat met alle visioenen, voorspellingen en profetieën? Sommige eindjes blijven inderdaad loshangen.  We kunnen er lang over napraten. En wachten op de boeken.

Desalniettemin: ik hef het glas op acht jaar superieure, entertainende en zelfs educatieve televisie. Heerlijk, die discussie over staatsinrichting in de laatste aflevering. Samwell Tarly doet een voorzichtige suggestie om algemeen stemrecht in te voeren. “Mag mijn paard ook stemmen dan?” werpt een edelman tegen. De uitkomst van de zitting is dat de erfelijke monarchie is afgeschaft. Het is een goed begin van iets nieuws.

Ik hef het glas op Hodor, de dapperste kerel. Op Jon en Ygritte, badend in liefde in een grot. Op het adembenemende landschap “ten noorden van de muur”. Op Sansa, Arya, Olenna. Op prachtridder Brienne. Op de onfortuinlijke Shireen. Op alle sterke vrouwen van de “zes plus een” koninkrijken. "And now my watch has ended."