Met Google kun je alles bewijzen, ook de meest gezochte verkiezingsthema's

Joris Boonen vindt dat we helemaal geen conclusies kunnen verbinden aan een interpretatie van Google-zoektermen, ook niet in verkiezingstijd. Hij relativeert daarmee de trends in de data van Google van zoekopdrachten in België van de laatste 20 dagen die VRT NWS kon inkijken. 

opinie
Joris Boonen
Joris Boonen is politicoloog en promoveerde in 2016 aan de KU Leuven over verkiezingen en stemgedrag bij jongeren. Hij is als docent-onderzoeker verbonden aan Zuyd Hogeschool in Maastricht, waar hij lesgeeft over onderzoeksmethoden en journalistiek.

Vanochtend publiceerde VRT NWS een lijst met de meeste gezochte verkiezingsthema’s op Google. Dat klinkt interessant om uit te zoeken wat nu echt de campagnethema’s geworden zijn. Uit dat onderzoek blijkt dat het om belastingen, onderwijs en pensioenen gaat. Opvallend, maar Google is helaas niet altijd de beste raadgever.

 “Belastingen” is het zoekwoord dat de afgelopen 20 dagen het hoogst heeft gescoord, net als onderwijs, arbeid en pensioenen. De zoekterm “klimaatverandering” – best een specifieke term in vergelijking met de andere - scoorde heel wat lager. De conclusie die de journalisten eraan verbinden luidt als volgt:

“Belastingen. Dat is waar we in Vlaanderen, Wallonië en Brussel voornamelijk informatie over zoeken. Ook thema's als onderwijs, arbeid en pensioenen scoren hoog. Niet toevallig druk bediscussieerde verkiezingsthema's. Klimaatverandering bengelt onderaan de ranglijst.”

Als je zelf de hele dag met politiek bezig bent, denk je dat de hele wereld rondom jou dat ook is. Psychologen noemen dit de false-consensus bias. We overschatten allemaal hoe sterk de rest van de wereld op onszelf lijkt. Ook politieke journalisten kunnen er al eens last van hebben, wanneer ze cijfers met een politieke bril bekijken: belastingen de belangrijkste zoekterm in mei? Daar zullen vast de verkiezingen voor iets tussen zitten!

Belastingen als topthema in mei

Dit soort onderzoek kun je gelukkig ook zelf opnieuw doen met de toepassing Google Trends, waarmee je zoektermen doorheen de tijd in kaart kunt brengen per regio. Mijn studenten gebruiken het ook vaak, maar ik zeg er wel altijd bij dat ze moeten opletten om ze te interpreteren, want een trend op Google is nog geen bewijs voor een oorzaak-gevolgrelatie. Kijk bijvoorbeeld maar eens even naar het thema "belastingen" en de maand mei. VRT NWS bekeek het voor deze maand en koppelt het rechtstreeks aan de campagne, maar laten we deze zoekterm eens voor de afgelopen 5 jaar bekijken:

(lees verder onder de afbeelding)

Die piek die we daar elk jaar zien verschijnen is de periode mei-juni. Wanneer was de deadline alweer voor onze belastingaangifte? Juist. Zou dat er iets mee te maken hebben?

Een alternatieve top 5

Een ander probleem met dit soort onderzoek is dus dat je met de keuze van je zoektermen de uitkomst van je onderzoek volledig zelf in de hand hebt. Vervang bijvoorbeeld het woord "klimaatverandering" door de algemenere term "klimaat", en je krijgt een heel ander resultaat. Hetzelfde voor het neutralere woord "financiën" in plaats van "belastingen".  Met die termen zou de top 5 er als volgt uitzien:

(lees verder onder de afbeelding)

Dezelfde conclusie over dit overzicht wordt dan:

Onderwijs. Dat is waar we in Vlaanderen voornamelijk informatie over zoeken. Ook thema’s als pensioen en klimaat scoren hoog. Migratie en financiën bengelen onderaan de ranglijst.”

Maar misschien moeten we maar best helemaal geen conclusies verbinden aan een interpretatie van Google-zoektermen en de nuchtere en saaiere waarheid onder ogen zien met de eerlijke conclusie:

We weten op dit moment nog niet welk thema de kiezers belangrijk vinden en op welke thema’s ze echt hun stem baseren. We zullen moeten afwachten wat wetenschappelijk onderzoek op basis van exitpolls bij een representatieve steekproef van de kiezers ons hierover zegt.”

VRT NWS wil op vrtnws.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst. Wilt u graag zelf een opiniestuk publiceren, contacteer dan VRT NWS via moderator@vrt.be.

Meest gelezen