Meteorietinslag maakte sieraad van Toetanchamon mogelijk

Onderzoeker Aaron Cavosie van de Curtin University in Perth onderzocht kleine korreltjes van het mineraal zirkoon die in Libisch woestijnglas zitten. Dat glas werd 29 miljoen jaar geleden gevormd en het wordt gevonden in een gebied van verschillende duizenden vierkante kilometer in het westen van Egypte. 

Het kanariegele glas bestaat bijna uitsluitend uit silica - siliciumdioxide - en het is bekend van een scarabee in een borstsieraad van de Egyptische farao Toetanchamon.

Doctor Cavosie ontdekte dat het zirkoon in het glas aanwijzingen bevatte voor het feit dat het ooit het mineraal reidiet had bevat, een hogedrukmineraal dat enkel maar gevormd wordt bij de inslag van een meteoriet.

"Er woedt al langer een debat over de vraag of het glas gevormd is tijdens de impact van een meteoriet, of tijdens een explosie in de lucht, die plaatsvindt als een asteroïde die een Near Earth Object (NEO) genoemd wordt, ontploft en energie afzet in de atmosfeer van de aarde", zo zei Cavosie, de belangrijkste auteur van de studie over het glas, in een mededeling van de Curtin University.

"Zowel de inslag van een meteoriet als een ontploffing in de lucht van een asteroïde kunnen smelten veroorzaken, maar alleen de inslag van een meteoriet veroorzaakt schokgolven die hogedrukmineralen vormen. Als je dus bewijzen vindt van de vroegere aanwezigheid van reidiet, bevestigt dit dat het glas gevormd is ten gevolge van een meteorietinslag." 

Tot nu toe werd vaak gedacht dat het glas gevormd werd tijdens een zware ontploffing in de atmosfeer, en volgens Cavosie is dat idee populairder geworden na de spectaculaire explosie van een meteoor in Tsjeljabinsk in Rusland in 2013. Die veroorzaakte flink wat schade aan gebouwen en veel mensen raakten gewond door rondvliegend glas, maar de ontploffing deed geen materiaal aan het aardoppervlak smelten. 

"Eerdere modellen deden veronderstellen dat het Libische woestijnglas het resultaat was van een grote ontploffing in de lucht van de 100-megaton klasse, maar onze resultaten tonen aan dat dit niet het geval is", zo zei Cavosie in de mededeling.

Het feit dat het glas niet ontstaan is bij een ontploffing van een asteroïde in de lucht, is in zekere zin ook goed nieuws, aldus Cavosie, omdat het erop wijst dat het gevaar dat uitgaat van zo'n 100 Mt ontploffing overschat werd. Nu blijkt echter dat in dit geval zelfs zo'n zware ontploffing niet zulke zware gevolgen heeft gehad dat ze het aardoppervlak kon laten smelten en glas kon vormen. 

"Inslagen van meteorieten zijn catastrofale gebeurtenissen, maar ze komen niet vaak voor. Ontploffingen in de lucht gebeuren vaker, maar we weten nu dat we in de nabije toekomst geen gebeurtenissen moeten verwachten die Libisch woestijnglas kunnen vormen, wat toch enigszins geruststellend is", zei Cavosie.  

De studie van Cavosie en professor Christian Koeberl, de directeur van het Naturhistorisches Museum Wien, is verschenen in Geology.