Videospeler inladen...

Schimmelkamers, stroomonderbrekingen en tonnen papier: Justitie kreunt onder de besparingen  

Bouwvallige gerechtsgebouwen, gebrekkige informatisering en een tekort aan personeel. Justitie worstelt er al jaren mee, maar ook deze legislatuur werden de problemen niet volledig opgelost. Wat is de impact op de werking van Justitie? De redactie van het verkiezingsprogramma "Iedereen Kiest" zocht antwoorden bij het hof van beroep in Antwerpen en bij de griffie van Tongeren.  

In de aanloop naar de verkiezingen van 26 mei gaat “Iedereen Kiest” twee weken lang op zoek naar de mensen en de verhalen achter cijfers en statistieken. Vandaag houden we halt in de rechtbank van Tongeren en het hof van beroep in Antwerpen. Wat is de impact van de vele besparingen op justitie? We debatteren er vanavond over in Iedereen Kiest, om 22h30 op één, met Koen Geens (CD&V), Stefaan Van Hecke (Groen), Sophie De Wit (N-VA) en Patrick Dewael (Open VLD).

“Besparen, besparen, besparen”. Het was na “jobs, jobs, jobs” hét credo van de federale regering. Op alle domeinen, dus ook bij de Regie der Gebouwen en Justitie. Een departement dat al decennialang ondergefinancierd werd, moet het sinds 2014 met nog eens 10 procent minder doen. En dat heeft zo zijn gevolgen.

Stroomonderbrekingen, brokstukken en losse vensterbanken

Het is eind april wanneer we naar het hof van beroep in Antwerpen trekken. Op dat moment was de zaak van Julie van Espen nog niet uitgebroken. Wanneer we ons willen aanmelden aan het onthaal, merken we dat de balie gesloten is. “Een besparingsoperatie”, klinkt het bij woordvoerder Tom Hoorens. “Ieder normaal bedrijf heeft een deftig onthaal, maar sinds 2015 hebben wij dit moeten sluiten. Sindsdien laat ik drie uur per dag een poetsvrouw de mensen ontvangen, om toch wat service te kunnen bieden.”

Tijdens de rondleiding door het gebouw, valt het ons op dat er aan het plafond netten hangen. “Om neervallende brokstukken op te vangen”, horen we. Op bepaalde plaatsen regent het binnen via het plafond. Er vallen stukken van de muren. Op meer dan tien plaatsen doen de lichten het niet. De vensterbanken hangen op bepaalde plaatsen los. Onder het raam werd een aquarium geïnstalleerd dat het binnensijpelende water moet opvangen. De muurplaten komen los. “Een mooie metafoor voor de toestand van de Belgische justitie”, horen we.

Onder het raam werd een aquarium geïnstalleerd dat het binnensijpelende water moet opvangen. 

Videospeler inladen...

Pannenkoekenverkoop voor hartdefibrillator

“We moeten ons elke dag behelpen”, vertelt de beheerder van het gebouw ons. In de jeugdrechtbank kwam het behang los van de muren. “Dit is toch een rechtsstaat onwaardig. Jeugdrechters zeggen de jongeren dat ze hun kamer moeten opruimen en zitten zelf in een vervallen plek.” De rechters hebben dan maar drie dagen van hun verlof opgeofferd om hun eigen zittingszaal te herschilderen.

Nog zo’n voorbeeld. “Dit is een plek waar emoties vaak hoog oplopen, dus wilden we investeren in een hartdefibrillator. Dat hangt in elke sporthal en in elk station, toch geen overbodige luxe. Maar justitie had geen geld. We hebben dan maar een pannenkoekenverkoop georganiseerd en het toestel zelf aangekocht.”

De gebouwenbeheerder noemt de situatie beschamend. “Er komen hier vaak Nederlandse journalisten. Wel, zij lachen ons gewoon uit met onze gebouwen. Hier in Antwerpen is er een war on talent aan de gang. Iedereen wil topjuristen aantrekken. En wat kunnen wij hen bieden? Een gebouw waar het binnen regent en waar de brokstukken van het plafond vallen.” En Antwerpen is geen uitzondering: 7 op de 10 gerechtsgebouwen zouden in een slechte staat verkeren.

Nederlandse journalisten lachen ons gewoon uit. Beschamend. 

Videospeler inladen...

“We hadden al meer dan 20 jaar uit dit gebouw moeten zijn”, horen we. “Al in 1996 was er sprake van een verhuis naar het oud Gerechtshof aan de Britse Lei. Nu spreken ze van 2023, het is om moedeloos te worden. Dit is echt vechten tegen de bierkaai.”

8 kopieën van een dossier van 37.000 bladen

We passeren ook langs het gerechtsgebouw van Tongeren. Iedereen is er druk in de weer met de voorbereidingen van een assisenzaak. Het dossier telt 37.000 bladen. Acht partijen hebben een papieren kopie gevraagd. Dat zijn 296.000 bladzijden. Een korte rekensom leert ons dat dit zeker 83 uur kopietijd is voor 1 dossier. “En dat is nog maar het topje van de ijsberg. Een gigantische druk op onze griffie”, vertelt persmagistraat Ariane Braccio ons.

Hoe staat het dan met de digitalisering, waarover al decennia wordt gesproken? “Men spreekt veel, maar doet weinig. Wij hebben hier in Tongeren nog niets gemerkt van die digitalisering. Justitie experimenteert wel met digitale versies, maar dat is nog altijd geen elektronisch dossier. Dat is en blijft nog altijd een hoop papier.”

En werken met een papieren dossier heeft zo zijn gevolgen. “Rechters moeten die 37.000 bladen mee naar huis nemen, mensen zijn fulltime bezig met het maken van kopies,...  Bovendien zijn die dossiers zeer kwetsbaar en laten ze marges voor fouten. Dit is echt middeleeuws. We lopen achteruit. Wie werkt nu nog zo? Dit is schrijnend. Een complete verspilling van arbeid, papier en tijd.”

Dit is echt middeleeuws. Een complete verspilling van arbeid, papier en tijd. 

Videospeler inladen...

De schimmelkamer

En dan neemt de persmagistraat ons mee naar “het meest gevreesde lokaal van de rechtbank”. We moeten witte pakken, handschoenen en mondmaskers dragen om binnen te mogen. In deze volledig afgesloten ruimte worden de dossiers bewaard die aangetast zijn door een schimmel. “Verschillende medewerkers zijn ziek geworden door de schimmel. Nu is er nog altijd iemand thuis. Iemand die trouwens niet vervangen wordt. Besparingen.” 

Videospeler inladen...

Bekijk hieronder de volledige reportage van "Iedereen kiest":

Videospeler inladen...

Meest gelezen