Copyright 2016 The Associated Press. All rights reserved.

Wereldprimeur: Brussels ziekenhuis redt resistente baby met getrainde virussen

Artsen van het Universitair Ziekenhuis Saint-Luc in Brussel zijn erin geslaagd om een baby van 13 maanden te redden na complicaties bij een levertransplantatie. De baby kreeg een levensbedreigende bloedvergiftiging die niet met antibiotica kon worden genezen. De artsen zetten gespecialiseerde virussen in of bacteriofagen tegen de multiresistente bacteriën. Het Militair Hospitaal Koningin Astrid (MHKA) zorgde voor de bacteriofagen en de knowhow.

Een levertransplantatie bij een baby is niet alledaags. Als er complicaties optreden, kan het fataal zijn. In het Universitair Ziekenhuis van Saint-Luc in Brussel maakten de artsen het mee: een baby waarvan de lever en de bloedbaan zwaar geïnfecteerd geraakten na de transplantatie. De bacteriën waren resistent tegen antibiotica. De artsen overwogen om met bacteriofagen de resistente bacteriën te vernietigen. Daarvoor gingen ze te rade bij het  Militair Hospitaal Koningin Astrid in Neder-over-Heembeek.

Special Forces

Bacteriofagen (of fagen) zijn virussen die bacteriën kunnen vernietigen. Je zou ze kunnen vergelijken met Special Forces of para- commando’s die heel gericht bacteriën uitschakelen, zegt dokter luitenant-kolonel Patrick Soentjens, diensthoofd van de afdeling infectieziekten van het MHKA. “Het gaat om de natuurlijke vijanden van bacterie x of y. In theorie zou één enkele toediening van een behandeling met fagen al voldoende zijn.”

Maar in het geval van de baby was het complexer. De lever kon niet meer gered worden dus moest het kind wachten op een nieuwe lever. Uiteindelijk heeft de behandeling met fagen 85 dagen geduurd. “Er werden gedurende die periode ook antibiotica toegediend. We hebben op die manier al tientallen kinderen en volwassenen succesvol behandeld."

een cocktail van bacteriofagen, bron: Maya Merabishvili

Een eeuw oud

Het gebruik van bacteriofagen in de geneeskunde is ongeveer 100 jaar oud. Maar deze methode moest wijken toen antibiotica de kop opstaken. Vijftien jaar geleden wakkerde de belangstelling in ons land opnieuw aan onder impuls van Defensie en enkele academische centra. Het massaal gebruik van antibiotica leidde tot een steeds grotere kwaal: de resistente ziekenhuisbacterie: "Dit zou wel eens de grootste epidemie kunnen worden van de toekomst. Nu al sterven er in Belgische ziekenhuizen veel meer dan twee patiënten per dag aan resistente bacteriën", stelt Patrick Soentjens, “Sommige rapporten spreken van 10  miljoen doden in 2050 die gerelateerd zijn aan multiresistentie.”

In Belgische ziekenhuizen sterven nu al veel meer dan twee patiënten per dag aan resistente bacteriën

Patrick Soentjens, dokter luitenant-kolonel Militair Hospitaal Koningin Astrid

Het Oosten

Bacteriofagen, de natuurlijke vijanden van bacteriën, tref je op veel plaatsen aan, tot in riolen. Het militair ziekenhuis maakt op dit moment gebruik van fagen uit Georgië en Rusland waar ze al een hele eeuw worden ingezet. Maar je kunt de vergelijking met de Special Forces doortrekken meent Patrick Soentjens: "Die fagen moeten verder opgeleid, getraind en onderhouden worden. Alleen op die manier kun je doeltreffend verder  behandelen in de toekomst, want ook bacteriën evolueren in de tijd."

Magistraal

Het gebruik van bacteriofagen in ons land is onlangs toegestaan als magistrale bereiding dankzij het team van Dr. Jean-Paul Pirnay van het MHKA.  Het Federaal Agentschap van de Voedselveiligheid waakt over de kwaliteit. Elke faag heeft zijn eigen paspoort en elke productie wordt gecontroleerd op veiligheid door Sciensano. Experten van het militair ziekenhuis coördineren elke behandeling. Dat is een elegante manier om te kunnen pionieren met virussen uit de natuur. "In Duitsland, Frankrijk, Nederland en de Verenigde Staten kijken ze met argusogen naar ons. Hoe hebben die Belgen dat gedaan."

Potentieel

Voor Soentjens en zijn collega's is het duidelijk. De bacteriofagentherapie heeft een zeer groot potentieel. Je kan er zelfs hardnekkige chronische infecties mee aanpakken: “mucoviscidose bijvoorbeeld of chronische sinusitis, ontstekingen met implantaten, bloedvergiftiging en zware brandwonden. Maar we mogen niet dezelfde fout maken als bij antibiotica en de bacteriofagen te veel gebruiken, want dan werken ze op termijn misschien niet meer.”

We mogen niet dezelfde fout maken als bij antibiotica en de bacteriofagen te veel gebruiken

Patrick Soentjens, dokter luitenant-kolonel Koningin Astrid Militair Hospitaal

De magistrale bereiding van de bacteriofagen op individueel voorschrift opent dus de toegankelijkheid van dit “wonderproduct", meent Soentjens. Maar hij houdt ook een slag om de arm. Klinisch onderzoek moet nog verder duidelijk maken hoe efficiënt deze methode is. Maar over één ding is hij 100 procent zeker: "Het Militair Hospitaal is pionier in deze materie. Maar Defensie kan dit werk onmogelijk zelf blijven financieren voor de vele burgerpatiënten die gebruik kunnen maken van de fagen." 

Defensie kan dit werk onmogelijk zelf blijven financieren

Patrick Soentjens, dokter luitenant-kolonel Militair Hospitaal Koningin Astrid

Meest gelezen