Waarom stemt het Vlaams Parlement vandaag, vier dagen voor de verkiezingen, over het Mestactieplan?
Op vier dagen van de verkiezingen wordt er vandaag een extra plenaire vergadering gehouden in het Vlaams Parlement. Op de agenda staat het fel bediscussieerde zesde Mestactieplan (MAP6). Dat plan wil duidelijkere richtlijnen over bemesting opleggen aan de Vlaamse boeren en hoopt zo de hoeveelheid schadelijke stoffen in de Vlaamse wateren terug te dringen. Dat deze extra plenaire zitting er zo laat in de legislatuur nog komt, is het gevolg van de complexe procedure die aan de goedkeuring voorafging.
Het nieuwe Mestactieplan, het zesde al in zijn soort (MAP6), wil de hoeveelheid van stoffen zoals nitraat en fosfaat in de Vlaamse wateren terugdringen. Dat is nodig, want uit milieurapporten blijkt dat in 2018 de nitraatnorm in de Vlaamse rivieren in 28 procent van de gevallen werd overschreden. Vooral de streek rond de IJzer kampt met duidelijk te hoge meetwaarden. Bij te hoge concentraties kunnen deze stoffen, die voorkomen in de door de boeren gebruikte meststoffen, het omringende ecosysteem ontwrichten.
Het plan deelt Vlaanderen op in vier gebiedstypes, afhankelijk van de nitraatconcentratie in de rivieren. In totaal krijgt 400.000 hectare zo strengere voorwaarden dan in het vorige actieplan. Het plan bevat verder ook bepalingen rond het verplicht inzaaien van de zogenaamde vanggewassen, die de nog aanwezige nutriënten kunnen opnemen nadat de teelt is geoogst. Op die manier wordt vermeden dat deze stoffen in het water terechtkomen.
Daarnaast maakt het plan werk van een betere detectie van misbruiken in de mestverwerking. Met deze verhoogde slagkracht hoopt de Vlaamse overheid krachtdadiger te kunnen optreden tegen deze vorm van fraude. Dit vormt een groot probleem binnen de landbouwgemeenschap, zo wordt ook bevestigd door de Vlaamse Landmaatschappij (VLM). Tot slot zet het zesde Mestactieplan nog meer in op sensibilisering, om wetenschappelijke kennis en innovatieve bemestingstechnieken beter tot bij de landbouwer te krijgen.
Deze strengere bemestingsnormen oogsten veel kritiek bij de boeren zelf, vooral in de Vlaamse Ardennen. Dit vormde ook de aanleiding van het boerenprotest tijdens de jongste Ronde van Vlaanderen.
Lees verder onder de foto.
Waarom nu pas?
De doelstellingen en vooropgestelde impact van het plan zijn dus duidelijk. Om te begrijpen waarom de parlementaire goedkeuring ervan precies vandaag - op vier dagen van de verkiezingen - op de agenda staat, moet de voorgeschiedenis in kaart worden gebracht.
Begin januari al werd het plan voorgesteld in de commissie Leefmilieu van het Vlaams Parlement. Maar ondanks de duidelijke instemming van de Europese Commissie lag het plan erg gevoelig in de Vlaamse meerderheid. Vooral N-VA drong aan op strengere normen. CD&V en Open VLD benadrukten dan weer het belang van de positie van de Vlaamse boeren. Ook het gedwongen ontslag van minister van Leefmilieu Joke Schauvliege veroorzaakte de nodige vertraging.
Lees verder onder de foto.
Uiteindelijk werd het plan op 22 maart goedgekeurd door de regering. Vervolgens moest het plan nog aangenomen worden in het parlement. Ook dat zorgde voor de nodige vertraging. Vooral Groen verzette zich tegen de "brutale vorm van besluitvorming" van de meerderheid en diende een reflectienota in. Vanuit de oppositie kwam zo de vraag om advies in te roepen bij zowel de Raad van State als de bevoegde adviesraden voor milieu en natuur (Minaraad) en voor landbouw en visserij (SALV). Aftredend parlementsvoorzitter Jan Peumans (N-VA) kon zich vinden hun motivering en vroeg het advies dan ook aan.
Daardoor was het lang onzeker of het plan nog deze legislatuur door het Vlaams Parlement, dat al op 24 april de deuren sloot, zou kunnen worden goedgekeurd.
Toen de Raad van State begin mei een oordeel bekendmaakte, werd in volle campagnetijd de parlementaire commissie opnieuw bijeengeroepen. Ondanks opmerkingen over eventuele extra maatregelen concludeerden de meerderheidspartijen dat het geheel overeind kon blijven. Dus stond niets een stemming in het parlement nog in de weg.
Maar door de reflectienota kon over het decreet niet meteen na de commissie gestemd worden. Daarop werd een extra plenaire zitting vastgelegd. Als datum voor deze ‘bonusplenaire’ werd voor vandaag gekozen.
Wat nu?
Los van het resultaat van de stemming lijkt het einde van dit verhaal nog niet meteen in zicht. Greenpeace heeft al laten verstaan dat het formeel bezwaar zal aantekenen bij de Europese Commissie. De milieuorganisatie vindt dat het plan de oorzaken van de watervervuiling niet ten gronde aanpakt. Welke juridische stappen hiervoor zullen worden genomen, moet nog worden bekeken, klinkt het.