26 juni tot 2 juli 1944: havenstad Cherbourg in geallieerde handen, koppen rollen bij Duitse legerleiding

De havenstad Cherbourg is in geallieerde handen, net als het hele schiereiland Cotentin.

De zware versterkingen rond de stad hebben de verovering niet kunnen tegenhouden. Een voor een werden de bunkers en forten veroverd, terwijl ze voortdurend vanuit de zee en de lucht bestookt werden.

De meer dan 20.000 Duitse soldaten die de vesting verdedigden, waren voor een groot deel recent gerekruteerd en weinig ervaren. Bovendien hadden ze een tekort aan voedsel en munitie.

Op 26 juni maakte de verovering van het Fort du Roule, op een rots die de stad overheerst, een einde aan het georganiseerd verzet. De Duitse bevelhebbers, luitenant-generaal Karl-Wilhelm von Schlieben (leger) en schout-bij-nacht Walter Hennecke (marine), tekenden die namiddag op een kasteel in de buurt van de stad de overgave van de vesting Cherbourg.

Toch duurde het nog dagen voor alle bunkers zich overgaven. Niet alle Duitse soldaten zijn bereid geweest om tot het bittere einde te vechten. De verdedigers van het arsenaal werden door “psychologische oorlogsvoering” overtuigd dat verder verzet zinloos is.

Ook op de nabije Cap de la Hague, het uiterste noorden van Cotentin, hebben de Duitse troepen zich overgegeven. Uiteindelijk verliep de verovering van het schiereiland sneller dan verwacht, omdat een gevreesde tegenaanval van Duitse pantsertroepen uitbleef.

Bij de verovering van Cherbourg en Cotentin zijn ca. 8.000 Duitsers gesneuveld en 30.000 gevangengenomen. De geallieerden verloren 30.000 man, waaronder officieel 2.500 doden.

De geallieerde expeditiemacht beschikt nu over een grote haven op het vasteland, vlak tegenover de Engelse kust. Maar de laatste dagen hebben de marine-eenheden van Hennecke de hele haven systematisch onbruikbaar gemaakt.  Een expert spreekt van "de meest volledige vernieling van de oorlog".  

Hitler heeft de gevangengenomen Hennecke het ridderkruis van het IJzeren Kruis gegeven als beloning voor de vernielingsoperatie. Toch wil het geallieerd opperbevel de haven zo snel mogelijk herstellen. 

Op de dag van de overgave van Cherbourg is een nieuw geallieerd offensief rond Caen begonnen.

Die stad, een belangrijk verkeersknooppunt, was het eerste doel van de geallieerde landing in Normandië. Maar door de felle Duitse tegenstand is ze nog altijd niet veroverd.

Met 'Operatie Epsom' wil generaal Montgomery, de opperbevelhebber van de geallieerde landingstroepen, Caen aan de westelijke zijde omsingelen. Zo wordt tevens de Amerikaanse opmars in het westen afgeschermd.

Britse troepen zijn via het riviertje de Odon dieper het land binnengedrongen. Na een paar dagen hebben Duitse tanks gepoogd hen de pas af te snijden, maar dat is niet gelukt. De geallieerde troepen zijn te talrijk en worden goed ondersteund vanuit zee en lucht.

Voor de Duitse bevelhebbers Rommel en von Rundstedt is het duidelijk dat het Duitse front gemakkelijk kan bezwijken. Tevergeefs zijn ze bij Hitler gaan aan­dringen om hun legers dieper in het binnenland op te stellen, buiten het vuur van de geallieerde oorlogsschepen.

Maar Hitler wil de geallieerden geen centimeter speelruimte gunnen. Hij denkt dat alleen een echte stellingoorlog de geallieerden nog kan verslaan.

Het nieuwe offensief van het Rode Leger in Wit-Rusland lijkt heel succesvol. De legers van de Duitse Legergroep Midden lijden gigantische verliezen.

De ingesloten stad Vitebsk viel op 29 juni volledig in Russische handen. De Duitse bevelvoerende generaal had zijn troepen toestemming gegeven om, tegen Hitlers bevelen in, uit te breken, maar dat lijkt niemand te zijn gelukt. Een compleet legerkorps van 28.000 man is gedood of gevangengenomen. 

Meer naar het zuiden werd Mogiljov op 26 juni ingesloten en een dag daarop veroverd. Ook hier vormden de Duitse troepen een “vesting” die van Hitler tot de laatste man moest standhouden. Meer dan 20.000 Duitsers zouden zijn gedood.

Bobroejsk werd op 27 juni op zijn beurt omsingeld. Hier liet de Duitse legerleiding een uitbraak toe, maar dat lukte slechts voor zo’n 12.000 man van een pantserkorps. Eén divisie hield in de stad nog twee dagen stand. Het resultaat is een ongezien bloedbad. Geschat wordt dat zo’n 50.000 Duitsers zijn gedood en 20.000 gevangengenomen.

Bobroejsk ligt aan de Berezina, de rivier die bekend raakte doordat het leger van Napoleon er ooit zeer zware verliezen leed. De overgebleven Duitse troepen hebben zich nu ver over de rivier teruggetrokken. 

Het Rode Leger is niet aan de Berezina blijven staan. Er is meteen doorgestoten naar de Wit-Russische hoofdstad Minsk, waarvoor nu zwaar gevochten wordt. 

De Duitse verliezen zijn zo groot dat de Duitsers verplicht zijn hun troepenmacht helemaal te reorganiseren. Door het wegvallen van veel officieren dreigt een chaos. Intussen worden zo snel mogelijk reservedivisies naar Wit-Rusland gestuurd om de verliezen te compenseren.

Alle heroverde steden zijn totale ruïnes. De burgerbevolking, die al vreselijk geleden heeft onder de Duitse bezetting, is er zo goed als verdwenen. 

Generaal-veldmaarschalk Gerd von Rundstedt is ontslagen als Duits opperbevelhebber in het westen.

Von Rundstedt (68) stond meer dan twee jaar aan het hoofd van alle Duitse legers in West-Europa, van Nederland tot de Pyreneeën. Als oudste actieve Duitse veldmaarschalk genoot hij een zeker aanzien bij Hitler, maar die is het al lang oneens met zijn strategie. En zijn pessimisme bevalt de Führer helemaal niet. 

Het ontslag volgde op een telefoongesprek dat von Rundstedt op 2 juli voerde met veldmaarschalk Keitel op Hitlers hoofdkwartier bij Berchtesgaden, over de situatie in Normandië.  Toen Keitel hem vroeg wat er moest worden gedaan, zou von Rundstedt hem hebben gezegd : "Macht Schluss mit dem Krieg, ihr Idioten!" (“Maak een einde aan de oorlog, jullie idioten!”).  

Keitel, Hitlers trouwste militaire medewerker, heeft die uit­spraak snel aan zijn chef overgebriefd.

Hitler heeft meteen generaal-veldmaarschalk Günther von Kluge tot nieuwe  Oberbefehlshaber West benoemd. Deze is net hersteld van de verwondingen van een auto-ongeval die hij in oktober vorig jaar opliep aan het Oostfront. 

Drie dagen eerder is kolonel-generaal Friedrich Dollmann ontslagen als commandant van het 7de Leger, dat in Normandië vecht. Hitler stelde hem verantwoordelijk voor het verlies van Cherbourg en wilde hem zelfs voor de krijgsraad dagen. Von Rundstedt had geweigerd hem te ontslaan, waarna de Führer het zelf deed.

Dollmann wordt vervangen door generaal Paul Hausser van de Waffen SS. Die voerde tot nu toe een SS-pantserkorps aan dat zich berucht heeft gemaakt in Rusland en Frankrijk. Het is voor het eerst dat een SS-generaal aan het hoofd komt van een compleet Duits leger.

Dollmann (62) blijkt rond hetzelfde moment in Frankrijk te zijn gestorven, naar het schijnt aan een hartaanval.  (Later komen er speculaties dat Dollmann zelfmoord heeft gepleegd, maar wellicht was hij op het moment van zijn overlijden niet op de hoogte van zijn ontslag.)

De dag daarvoor (28 juni) is generaal-veldmaarschalk Ernst Busch ontheven van het bevel van Legergroep Midden aan het Oostfront. Dat is een gevolg van de zeer zware verliezen die zijn legergroep lijdt onder het Sovjet-offensief.

Die verliezen kwamen er nochtans doordat Busch geen toestemming kreeg van Hitler om zijn troepen terug te trekken en zijn orders blindelings moest opvolgen. Busch staat bekend als een van de meest “gehoorzame” generaals.

Busch, die zelf von Kluge na diens ongeval had opgevolgd, wordt nu vervangen door generaal-veldmaarschalk Walter Model. Die staat bekend om zijn doortastendheid en zijn zeer succesvolle defensieve strategie. 

De Sovjet-legers lijken hun recente overwinning op de Finnen niet te kunnen uitbuiten.

Het Finse leger heeft zich na het verlies van Vyborg met succes gehergroepeerd en terugge­trokken op een nieuwe verdedigingslinie. Daarmee lijkt Finland zich te kunnen herpakken van een dreigende situatie.

Intussen moeten de Finnen steeds meer de hulp van de Duitsers inroepen. Die eisen in ruil dat Finland belooft geen afzonderlijke vrede met Moskou te sluiten.

Er waren al in maart besprekingen tussen Helsinki en Moskou begonnen. Maar de Sovjetunie eist de onvoorwaardelijke overgave en dat willen de Finnen niet.

Na de onverwachte komst van de Duitse minister van Buitenlandse Zaken von Ribbentrop, vorige week, heeft de Finse president Ryti nu een persoonlijke brief naar Hitler gestuurd waarin hij belooft geen vrede te sluiten zonder Duitse toestemming. Dat gebeurde na overleg met de regering en de Finse opperbevelhebber, maarschalk Mannerheim.  

Een echt Duits-Fins verdrag is dat niet, want daarvoor zou Ryti nooit de toestemming van het parlement krijgen. Een meerderheid in het parlement wil dat Finland uit de oorlog stapt. Finland vecht samen met Duitsland tegen de Sovjetunie, zonder formeel een bondgenoot te zijn. 

Voor Duitsland is het belangrijk dat Finland de oorlog voortzet. De Sovjetunie moet minstens 26 divisies inzetten tegen het Finse leger. 

De Albertstelling, die de Duitsers in Midden-Italië hebben aangelegd, heeft de geallieerde legers maar relatief korte tijd kunnen tegenhouden.

Een hele week lang voerden de Britse legers van veldmaarschalk Alexander felle aanvallen uit op het stadje Chiusi aan het Trasimeense Meer.

De strijd was zo fel dat Canadese en Zuid-Afrikaanse pantsereenheden te hulp moesten snellen. De Duitse tanks weken slechts stap voor stap. Tot aan de rand van het meer werd gevochten.

Maar vandaag kwam het dan toch tot een doorbraak. De weg naar Firenze en andere steden in het noorden is vrij.